Uluslararası derecelendirme kuruluşu Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu şimdiye kadarki en düşük seviyeye indirdi. ‘Döviz rezervleri tüketildiği için ödemeler dengesinde kriz ihtimalinin arttığı’ kaydedildi. 2001 krizinin bile gerisine çekilen pozisyon, son yıllarda ekonomi yönetiminde izlenen hatalı politikaların ve rasyonellikten uzaklaşılmasının en olumsuz yansıması oldu.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in geçen haftalarda, Türkiye’nin kredi notunu BB- olarak teyit emişti. Görünümünü ise durağandan negatife çekmişti. Şimdi ise Moody’s Türkiye’nin kredi notuna ilişkin güncelleme yaptığını duyurdu. Açıklamada, Türkiye’nin kredi notunun ‘B1’den ‘B2’ye düşürüldüğü ve not görünümünün ‘negatif’ olarak bırakıldığı kaydedildi. Ülkenin kredi notunun düşürülmesinde 3 temel faktörün rol oynadığı belirtilen açıklamada, gerekçe olarak jeopolitik riskler ile ödemeler dengesi, mali tamponlar ve kredi profiline yönelik riskler gösterildi. Türkiye’nin kredi notuna ilişkin takvim dışı bir değerlendirmeye giden Moody’s, daha önce 5 Haziran olarak açıklanan tarihte Türkiye’nin kredi notu ve not görünümüne ilişkin güncelleme yapılmadığını duyurmuştu. Yapılan not indiriminin karşılığı ise not tablosunda 3 seviye bulunuyor. Bunlar, yatırım yapılabilir, spekülatif seviye ve iflas olarak isimlendirilmiş. Türkiye’nin Moody’s nezdinde B1 olan not seviyesi ‘spekülatif’ seviyede olduğu görülürken, B2 ile ‘önemli derecede spekülatif’ seviyeye düştüğü gözlendi.
Moody’s’in, kısa süre önce Türkiye’nin görünümünü negatife düşüren Fitch gibi Merkez Bankası’nın rezervlerindeki erimeye vurgu yaptığı ortaya çıktı. Moody’s, “Merkez Bankası’nın 2020 başından bu yana sürdürdüğü ve başarısız sonuç veren TL’yi savunma girişimleri, döviz rezervlerinin gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) en düşük seviyesine inmesine yol açtı” dedi. Altın hariç net rezervlerin 44.9 milyar dolara indiğine dikkat çeken derecelendirme kuruluşu, bunun yılbaşından bu yana yüzde 40’lık erimeye karşılık geldiğini belirtti. Rezervler içinde Swap’la (Para takası) bankalardan borç alınan dövizin önemli tutar oluşturmasının endişe kaynağı olduğunu vurgulayan Moody’s, Temmuz sonu itibarıyla Merkez Bankası’nın 53 milyar dolar Swap yükümlülüğü altında bulunduğuna dikkat çekti. Moody’s, rezervler azaldıkça Türkiye’nin ödemeler dengesi krizi yaşama olasılığının arttığını savundu.
MERKEZ’İN SINIRLI HAMLELERİ ETKİSİZ KALIYOR
Karadeniz’de keşfedilen doğalgazın dış finansman yükünü biraz hafifletebileceğini öngören Moody’s, bununla birlikte gazın çıkarılması zaman alacağı için kısa vadede cari dengeye olumlu bir katkıda bulunmayacağını ifade etti. Moody’s, kredi notunu kırmanın ikinci gerekçesi olarak Türkiye’nin uyguladığı politikaların etkinliği ve itibarındaki aşınmayı gösterdi. Derecelendirme kuruluşu, “An itibarıyla siyasi baskılar ve Merkez Bankası’nın bağımsızlığının sınırlandırılmış olması, para otoritelerinin olaylara geç yanıt vermesi ve uygulanan politikaların öngörülemezliği, döviz kurunda sert düzelme olasılığını artırıyor” dedi. Moody’s şöyle devam etti: “Politika faizi reel olarak negatif seviyede, enflasyon hedefin üzerinde ve enflasyon beklentisi yükseliyor. Bunlara rağmen Merkez Bankası para politikasını sıkılaştırmak için çok sınırlı adımlar attı. Bu şekilde devam ettikçe, döviz kurunda yukarı yönlü baskı devam edecektir.”
BÜTÇE PERFORMANSI BOZULUYOR
Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu kırmanın üçüncü gerekçesi olarak bütçe performansındaki bozulmayı gösterdi. Bütçe açığının hızla arttığına dikkat çeken derecelendirme kuruluşu, bir seferlik gelirleri hesaba dahil etmeyen IMF tanımlı açığın GSYH’nin yüzde 7.5’ine yükselmesini öngördüğünü belirtti. Kamu borcunun GSYH’ya oranının da bozularak bu yıl yüzde 32.5’ten yüzde 42.9’a yükseleceğini öngören Moody’s, bu oranın önümüzdeki yıllarda yüzde 46’ya yükseleceği tahmininde bulundu. Derecelendirme kuruluşu, iktidarın ekonomiyi daha da körüklemek istemesi veya kamu-özel işbirliği projelerinden doğan yükümlülüklerin devlet tarafından üstlenilmesi durumunda kamu borcu/GSYH oranının daha da yükseleceği uyarısında da bulundu. Moody’s, başkanlık sisteminin 2018 yılı ortasında devreye girmesinden bu yana Türkiye’nin notunu birkaç seviye kırdıklarına dikkat çekti.
TARİHSEL OLARAK EN DÜŞÜK SEVİYE
Ekonomist Uğur Gürses “Moody’s Türkiye’nin kredi notunu B2’ye düşürdü. Bu seviye, iktidar partisinin 2003’te devraldığı kredi notunun altında. Hem de tarihsel olarak en düşük seviye” dedi. TÜSİAD Başekonomisti Zümrüt İmamoğlu da şunları söyledi: “Moody’s kredi notumuzu B1’den B2’ye indirdi. B2 notlu diğer bazı ülkeler: Mısır, Tunus, Tanzania, Rwanda, Kamboçya, Kenya, Kamerun, Benin, Nijerya, Etiyopya, Uganda, Jamaica, Kırgızistan.” Aynı zamanda ekonomistler “Kredi notu yatırım yapılabilir seviyenin 5 basamak altına indi. Görünüm ise negatif olarak korundu. Bu Moody’s’in şu ana kadar Türkiye’ye verdiği en düşük not” açıklamasını yaptı.
‘ASPİRİNLE VAKİT KAYBETMEYİN’
Gelecek Partisi Hazine ve Maliye Politikaları Başkanı Serkan Özcan ise “Ülkenin kredi notunu 25 yıl önceki seviyenin altına düşürenler yerli ve milli, bu politikalarla ‘Türkiye’yi dönüşü olmayan bir yere sürüklüyorsunuz yapmayın’ diyenler ‘Battık, bittik lobisi’ öyle mi? Önümüzdeki ilk seçimde millet anlatacak size yerli ve milli olmayı” dedi. CHP Ekonomi Politikaları Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak da şu değerlendirmeyi yaptı: “Ekonomik kırılganlıklarımız devlet sırrı değil. Aspirinle, pansumanla daha fazla vakit kaybetmeyin. Ekonomik buhrandan çıkış için tutarlı bir stratejiyi madde madde derhal açıklayın. Dışarıya en güçlü ve kararlı cevap ancak bu şekilde verilir.”
TÜRKİYE VE KENYA AYNI SEVİYEDE
Analist Atilla Çifter, kredi notuyla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Moody’s Türkiye’nin kredi notunu B2 Negatif’e çekti. Böylece Moody’s’e göre Türkiye ve Kenya’nın kredi notu aynı seviyeye geldi: B2 Negatif. 5 yıllık CDS’ler ise Türkiye: 506.85, Kenya: 519.26.” İktisatçıların yaptığı analizlerde şu detaylara değinildi: “Döviz rezervi aşırı düşük. Ödemeler dengesi krizi riski yüksek. Para politikası duyarsız. Kurlar “serbest dalgalı” demekten uzak. Geçmiş bütçe disiplini yok olmuş. Birkaç yıla borç/GSMH oranını yüzde 46 bekliyoruz. Görünüm negatif daha en kötüyü görmedik.” Analist Fatih Sezer ise Moody’s raporuyla ilgili 8 defa ödemeler dengesi krizi lafını kullandıklarını söyledi.
4 YILDIR DÜŞÜŞ SÜRÜYOR
Ekonomist Gizem Öztok Altınsaç ise hatırlatma yaparak “Moody’s TR’nin kredi notunu Mayıs 2013’te yatırım yapılabilir seviyeye yükseltmişti. Eylül 2016’da yatırım yapılabilir seviyenin yeniden altına çekti. Son 4 yıldır da not düşüşü sürmekte. Önceki günkü rating aksiyonu ile yatırım yapılabilir seviyeden 5 kademe aşağı indik” diye konuştu” açıklamasını yaptı.
