Karadeniz’de keşfedilen 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi sayesinde aslında bir başka gerçeği öğrenmiş olduk. O gerçek de Rus doğalgazının tam 3 kat daha pahalıya ithal edildiğidir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez 'Yeni kaynak bulamazsak bile bu gaz 7-8 yıllık ihtiyacı karşılar. Geriye dönük hesaplandığında gazın değeri 65 milyar dolar' demişti. Bakalım bu hesap neyi işaret ediyor?
320 milyar m3 gazı 65 milyar dolara böldüğümüzde yaklaşık olarak 1000 m3 gaz fiyatının 200 dolar olduğu anlaşılıyor.Bu hesap üzerinden hareket eden Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ise artık Türkiye’nin cari açık yerine cari fazla vereceğini ileri sürmüştü.
Gelelim gerçeklere...
Hazine ve Maliye Bakanlığı sitesinde yer alan bilgiye göre doğalgazda Avrupa piyasası fiyatları şu şekildedir. (1000 m3 gaz fiyatı)
2012: 402 $
2013: 413 $
2014: 352 $
2015: 239 $
2016: 160 $
2017: 200 $
2018: 269 $
2019: 168 $
Ve 2020 yılı fiyatlarına gelelim.
Ocak 2020: 127 $
Şubat 2020: 102 $
Mart 2020: 95 $
Nisan 2020: 74 $
Mayıs 2020: 55 $
Haziran 2020: 61 $
Temmuz 2020: 63 $
Evet, fiyatlardan da görüleceği üzere Temmuz ayında doğalgaz fiyatı 63 dolar seviyesindedir. 2020 yılı 7 aylık ortalama fiyat ise 83 dolar seviyesindedir.
Acaba son fiyat 63 dolar ve ortalama 7 aylık fiyat 83 dolar olan doğalgazın fiyatını biz neden 200 dolar olarak açıklıyoruz?
Bilindiği gibi doğalgaz fiyatları ve ithalatına ödediğimiz paralar gizlilik sözleşmesi kapsamında gösterilmiyor; Millete açıklanmıyor.
13 Ağustos 2020 tarihinde Moldovagaz Rusya’dan satın aldığı gazın fiyatını izah ederken, aynı haberde Türkiye’nin ödediği gaz fiyatını da açıklıyor. İlgilenenler için site adresini verelim: https://www.moldovagaz.md/rus/centrul-de-presa/kommentariy-ao-moldovagaz-po-voprosu-importa-prirodnogo-gaza-v-respubliku-moldova
Haber şu şekilde: “Moldovagaz JSC Hissedarlar Genel Kurulu’nda onaylanan gaz tedarik sözleşmesi, 1 Ocak 2020 tarihi itibariyle belirlenen baz fiyatı öngörüyor. Aynı zamanda, PJSC Gazprom ile yapılan anlaşma hükümleri uyarınca, üç ayda bir gözden geçirilir. Böylece, yılın üçüncü çeyreğinin başında Moldova’ya tedarik edilen gazın tahmini fiyatı bin metreküp başına 133,56 ABD doları , dördüncü çeyrekte ise tahmini fiyat yaklaşık 100 ABD doları olacaktır. Karşılaştırma yapmak gerekirse, 3 ana gaz tedarik rotasına (Rusya, İran ve Azerbaycan) sahip Türkiye ile Rusya Federasyonu, üçüncü çeyrekte uzun vadeli bir sözleşme kapsamında bin metreküp başına 188,62 ABD doları, İran 191,73 ABD doları fiyatla doğal gaz tedarik etmektedir.”
Göreceği üzere Türkiye 3. çeyreğin ilk ayında Avrupa serbest piyasasında sadece 63 dolar olan doğalgaz için Rusya’ya 188,62 dolar ve İran’a 191,73 dolar fiyat verecektir. Bu fiyatın Moldova’da olduğu gibi 4. çeyrekte yüzde 33 civarında düşmesi halinde de fiyat 125 dolara inecektir.
Ama şu an itibari ile Avrupa serbest piyasasına göre Rus ve İran gazına 3 kat daha yüksek fiyat ödediğimiz görülüyor. Hatta aynı haberde Azerbaycan gazının fiyatı da 180,67 dolar olarak açıklanıyor.
Şimdi hesapları yeniden yaparsak durum şu şekilde çıkıyor:
320 milyar m3 gaz rezervimiz;
Bizim ithalat fiyatına göre 60,8 milyar $
4. çeyrekte düşecek fiyata göre 40 milyar $
2020 Avrupa ortalama fiyata göre 26,9 milyar $
Temmuz ayı Avrupa fiyatına göre 20,2 milyar $
Bu hesap üzerinden gidersek Türkiye’nin yıllık 45 milyar m3 gaz tüketiminin faturası da 8,6 milyar dolar ila 2,8 milyar dolar arasında oynuyor.
En düşük fiyat Avrupa gaz piyasası Temmuz ayı fiyatı olan 63 dolar ve en yüksek fiyatta halen ödeyeceğimiz 3. çeyrek ithalat fiyatı olan 190 dolar.
Fakat bu fiyatların hiçbirisi bu yılın ilk 6 ayında verilen 19,8 milyar dolarlık cari açığı kapatmadığı gibi, yarısına bile ancak geliyor.
KONTRATLAR 2026’DA BİTİYOR
Boru hattı ile gaz alımı yaklaşık 25 yıllık anlaşmalar ile belirleniyor. Dolayısı ile bugün alınan bu pahalı gaz fiyatlarının mesuliyeti de bugüne ait değildir. Türkiye ile Rusya arasında Mavi Akım kontratı ve İran arasındaki kontrat 2024-2026 yıllarında bitmektedir.
Bu kontratların yenilenirken veya yeni bir sözleşme yapılırken masaya sürülecek şartların geçmiş zararlar göz önüne alınarak yapılması gerekmektedir.
Hatta gaz rezervi bulmamız ve muhtemel yeni rezervler bulunması halinde de artık gaz ithalatına gerek olmayacağı da hesaba katılmalıdır.
TÜRK AKIMI İNŞALLAH İMZALANMAMIŞTIR
Rusya ile aramızdaki gaz meselesinde en büyük sorunlardan biri de Türk Akımı olmaktadır. Bildiğim kadarı ile Türk Akımı hakkında henüz uzun süreli bir kontrat imzalanmamıştır.
Hatta şunu söyleyebiliriz; Türk Akımı kontratının imzalanmaması rezerv bulmak kadar önemlidir. Çünkü -al ya da -öde şartı ve yüksek fiyat farkı nedeniyle ülke adeta 25 yıllık zarara mahkum ediliyor.
Hem İran, hem de Azerbaycan gazı için aynı şeyler söylenebilir. Bu kontratlar Millet adına yeniden gözden geçirilmeli ve masaya o şekilde şeffaf bilgilerle oturulmalıdır.
