Dünyanın önde gelen gazetelerinden New York Times (NYT), "az bilinen" ancak kalp sağlığı üzerinde devrim niteliğinde etkileri olan bir beslenme modelini gündeme taşıdı. Toronto Üniversitesi'nden Prof. Dr. David Jenkins tarafından 2000'li yılların başında geliştirilen "Portföy Diyeti" (Portfolio Diet), kötü kolesterolü (LDL) düşürmede kolesterol ilaçları (statinler) kadar etkili sonuçlar gösteriyor.
Bitki odaklı bu diyetin, LDL kolesterol seviyelerini yüzde 30'a kadar düşürebildiği ve koroner kalp hastalığı ile felç riskini azalttığı belirtiliyor.
PORTFÖY DİYETİ NEDİR VE NASIL ÇALIŞIR?
Diyetin geliştiricisi Dr. Jenkins, bu beslenme felsefesini akıllıca bir "finansal yatırıma" benzetiyor; yani riskleri dağıtıp faydaları en üst düzeye çıkarmayı amaçlıyor. Kalp dostu Akdeniz diyetine benzeyen Portföy Diyeti, kolesterolü düşürdüğü kanıtlanmış farklı gıda gruplarının bir "portföy" içinde birleştirilmesine dayanıyor.
Diyetin temel taşları şunlardan oluşuyor:
- Bitkisel Proteinler: Özellikle soya fasulyesi, tofu, soya sütü ve mercimek gibi baklagiller.
- Kuruyemişler ve Tohumlar: Ceviz, badem, fındık vb.
- Sağlıklı Yağlar: Sızma zeytinyağı, kanola yağı ve avokado.
- Viskoz (Yapışkan) Lif: Yulaf, arpa, bamya, patlıcan ve chia tohumu gibi gıdalarda bulunan bu lif türü, bağırsaklarda jele dönüşerek kolesterolün emilimini engeller.
- Fitosteroller (Bitki Sterolleri): Tüm bitkisel gıdalarda (kuruyemişler, meyve, sebze, tahıllar) bulunan ve kolesterolle rekabet ederek emilimi azaltan doğal bileşikler.
Bu diyette, LDL'yi yükselten tereyağı, kırmızı et ve işlenmiş et gibi doymuş yağ oranı yüksek hayvansal ürünlerden uzak durulması teşvik ediliyor.
STATİN KADAR ETKİLİ OLDUĞU KANITLANDI
New York Times'ın haberine göre, diyetin etkinliğini kanıtlayan ilk çalışmalardan biri 2003 yılında Dr. Jenkins tarafından yapıldı. Yüksek kolesterolü olan 46 yetişkin üç gruba ayrıldı:
1. Grup (Düşük Doymuş Yağ Diyeti): LDL seviyeleri sadece %8 düştü.
2. Grup (Düşük Doymuş Yağ + Statin İlacı): LDL seviyeleri %31 düştü.
3. Grup (Portföy Diyeti): LDL seviyeleri %29 düştü.
Bu sonuçlar, Portföy Diyeti'nin bir ay gibi kısa bir sürede kolesterol ilacı kadar güçlü bir etki gösterebildiğini ortaya koydu.
UZUN VADELİ RİSKİ YÜZDE 14 AZALTIYOR
Daha yakın tarihli ve kapsamlı bir araştırma ise 2023 yılında New York Üniversitesi'nden Dr. Andrea Glenn tarafından yayınlandı. 30 yıl boyunca yaklaşık 210.000 sağlık profesyonelinin incelendiği bu dev araştırmada, Portföy Diyeti'ne en çok uyan kişilerin, en az uyanlara kıyasla kardiyovasküler hastalık (koroner kalp hastalığı ve felç dahil) geliştirme riskinin %14 daha düşük olduğu tespit edildi.
TAKİP ETMESİ KOLAY MI? İŞTE ZOR OLAN TEK KISMI
Uzmanlara göre diyetin esnek olması, onu sürdürülebilir kılıyor. Her gıdayı titizlikle tartmak gerekmiyor. Örneğin, yarım avokado günlük sağlıklı yağ hedefini, bir porsiyon brokoli ve tatlı patates ise lif hedefinin %40'ını karşılayabiliyor.
Ancak diyette zorlayıcı olan tek kısım fitosterol hedefi. Günlük 2 gram olan hedefe ulaşmak zordur; çünkü tipik bir Batı diyeti bunun sadece %15'ini içerir. Uzmanlar, bu hedef için gıda takviyelerinin yardımcı olabileceğini, ancak asıl olanın besinleri gıdadan almak olduğunu belirtiyor.
