Aydın’ın başta Koçarlı ve Söke ilçeleri olmak üzere geniş bir bölgesinde yetiştirilen çam fıstığı, meşakkatli üretim sürecine rağmen sağladığı ekonomik getirisiyle dikkat çekiyor. Demir merdivenlerle tırmanılan çam ağaçları, üreticilerin adeta ekmek teknesi olmuş durumda. Kozalakların işlenme süreci ise sabır ve uzmanlık gerektiriyor.
HAYATİ RİSK ALTINDA EMEK VERİLİYOR
Üreticiler, metrelerce yüksekteki çam ağaçlarına tırmanarak kozalakları topluyor. Bu süreç sadece fiziksel güç değil, cesaret de istiyor. Akın Arıcı, yıllardır bu işi yaptığını ve düşme tehlikesinin her zaman mevcut olduğunu belirterek, “Bu işin içinde büyüdük, alışığız ama tehlikesi büyük. Düşüp hayatını kaybeden insanlar oldu. Buna rağmen başka geçim kaynağımız olmadığı için devam ediyoruz” dedi.
UZUN SÜREÇTEN GEÇEN KOZALAKLAR FISTIĞA DÖNÜŞÜYOR
Toplanan kozalaklar, fabrikalara taşındıktan sonra uzun ve zahmetli işlemlerden geçiriliyor. Önce kozalaklar kırılıyor, ardından içindeki fıstıklar ayıklanarak sınıflandırılıyor. Yaklaşık 100 kilogram kozalaktan sadece 2 kilogram iç çam fıstığı çıkarılabiliyor. Bu düşük verim, ürünün değerini artıran en önemli faktörlerden biri.
YÜKSEK MALİYET, YÜKSEK FİYAT
Çam fıstığının işçiliği oldukça pahalı. Bir ağaca çıkmak için günlük yevmiyeler 2 bin 500 ila 3 bin TL arasında değişiyor. Buna karşın iç fıstığın kilosu yaklaşık 1500 TL’den alıcı buluyor. Kabuklu hali ise 300-350 TL arasında, kozalak olarak satış fiyatı ise kalitesine göre 25-35 TL arasında değişiyor.
ORMAN KÖYLÜSÜ ORMANI SAHİPLENİYOR
Üreticiler, devletin geçmiş yıllarda orman köylerine tahsis ettiği alanlarda çalışıyor. Hazine arazileri, köy muhtarlıkları aracılığıyla nüfus esasına göre paylaştırılmış durumda. Üretici Akın Arıcı, “Biz bu ormanlara gözümüz gibi bakıyoruz. Çünkü yanarsa sadece ağaç değil, geçimimiz de kül olur” diyerek ormanlara verdikleri önemi vurguluyor.
KADINLAR DA HASATA KATKI SUNUYOR
Hasat döneminde üreticilerin eşleri de işin bir ucundan tutuyor. Dilek Arıcı, “Evleneli 5 yıl oldu. Hayat arkadaşımın yükünü burada da paylaşıyorum. Kozalak dökmek de toplamak da oldukça zor” diyerek, çam fıstığı üretimindeki kadın emeğine dikkat çekiyor.
REKOLTE DÜŞTÜ, FİYATLAR YÜKSELDİ
Tüccar Serkan Karatosun, bu yıl Türkiye genelinde rekoltenin düşük olduğunu belirtiyor. Marmara Bölgesi’ndeki hasadın tamamlandığını, şimdi ise Aydın’da çalıştıklarını söyleyen Karatosun, “Geçen yıl iç fıstığın kilosu 800 TL civarındaydı. Bu yıl 1300-1500 TL arasında satılıyor. Kuraklık ve iklim değişiklikleri rekolteyi ciddi şekilde etkiliyor” dedi.
GELECEĞİ BELİRSİZ AMA UMUT SÜRÜYOR
Her geçen yıl daha fazla iklimsel belirsizlik ve rekolte düşüklüğü yaşanırken, üreticiler umutlarını koruyor. Zor şartlara rağmen üretime devam eden çam fıstığı işçileri, emeğin değerini yüksek fiyatlarla alabilmenin tesellisiyle yollarına devam ediyor. Türkiye’nin bu özel ve zahmetli ürünü, dünya sofralarında yer bulmaya devam ediyor.
