Bilim insanları, insan evriminin en kritik dönüm noktalarından biri olan "ateşin kontrolü" konusunda çığır açan bir keşfe imza attı. İngiltere'nin güneyindeki Barnham'da eski bir kil ocağında yapılan incelemeler sonucunda, 400.000 yıllık bir açık hava ocağı tespit edildi. Nature dergisinde yayımlanan bu çalışma, insanoğlunun ateşi yakma becerisine dair bilinen zaman çizelgesini yaklaşık 350.000 yıl geriye götürüyor.
ATEŞİ YAKANLAR NEANDERTALLER OLABİLİR
Barnham'daki kazı alanında herhangi bir kemik kalıntısına rastlanmasa da, araştırmacılar bu ocağın atalarımızla çiftleşen yakın kuzenlerimiz Neandertaller tarafından kullanıldığını düşünüyor. Ateşi güvenilir bir şekilde yakabilme yeteneği, insanların yiyecekleri pişirmesine, daha kolay sindirmesine ve dolayısıyla daha fazla enerji tüketerek beyinlerinin büyümesine olanak sağladı. Ayrıca kamp ateşi etrafında toplanmak, yeni sosyal davranışların gelişmesini de tetikledi.
KANITLAR NE SÖYLÜYOR?
Kamp ateşleri fosilleşmediği ve kül ya da kömür kalıntıları zamanla yok olduğu için bu tür keşifleri yapmak oldukça zordur. Ancak araştırmacılar, dört yıl süren titiz bir çalışmayla şu bulgulara ulaştı:
Manyetik Analiz: Alandaki kırmızımsı tortu tabakası incelendiğinde, tortunun manyetizmasının ısınma yoluyla değiştiği belirlendi. Yapılan deneyler, bu değişimin tek bir yangınla değil, defalarca yakılan ateşlerle oluştuğunu gösterdi.
Kimyasal İzler: Bölgedeki kimyasal bileşenlerin analizi, ateşin insanlar tarafından kullanıldığını doğrulayan desenler ortaya koydu.
Çakmaktaşı ve Pirit: Alanda ısıdan çatlamış çakmaktaşlarının yanı sıra, birbirine vurulduğunda kıvılcım çıkaran pirit parçaları bulundu. Bölgenin jeolojik yapısında piritin nadir bulunması, bu taşların ateş yakmak amacıyla özel olarak oraya taşındığını gösteriyor.
BİLİM DÜNYASINDA TARTIŞMA YARATTI
Bu keşiften önce, insanların ateşi bilinçli olarak yaktığına dair kabul edilen en eski kanıt, Fransa'da bulunan ve 50.000 yıl öncesine tarihlenen bir Neandertal bölgesiydi. Fransa'daki bulgularda çakmaktaşları üzerinde kıvılcım çıkarmak için vurulduğuna dair mikroskobik izler bulunurken, Barnham'da bu izlere rastlanmadı.
Bu durum bilim dünyasında fikir ayrılıklarına neden oldu. Leiden Üniversitesi'nden arkeolog Wil Roebroeks, kanıtları "dolaylı" bulduğunu ve yazarların iddialarını biraz zorladığını belirtirken; Quebec Üniversitesi'nden Ségolène Vandevelde ise kullanılan çok disiplinli yaklaşımı överek bulguları "sağlam" olarak nitelendirdi.
