NASA’nın kızılötesi gözlemevi SPHEREx (Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization and Ices Explorer), görevinin ilk aşamasında tüm gökyüzünü kapsayan devasa bir kozmik haritayı tamamladı. Bu çalışma, yalnızca görsel bir atlas oluşturmakla kalmıyor; aynı zamanda evrenin erken dönemlerine dair kritik ipuçları sunuyor.
Bilim insanları, SPHEREx verileri sayesinde Büyük Patlama’dan sonraki saniyenin trilyonda birinde evrende hangi fiziksel süreçlerin yaşandığını ve bu süreçlerin bugünkü galaksi dağılımına nasıl zemin hazırladığını incelemeyi hedefliyor.
102 DALGA BOYUNDA BENZERSİZ VERİ SETİ
SPHEREx’in altı ayda topladığı veri, gökyüzünün 102 farklı dalga boyunda çekilmiş haritalarından oluşuyor. Bu özellik, gözlemevini benzer görevlerden ayırıyor. Her bir dalga boyu, galaksilerden yıldızlara ve kozmik toz bulutlarına kadar farklı yapıların kimyasal ve fiziksel özelliklerini ortaya koyuyor.
Bu kapsamlı veri seti, gökbilimcilere 13,8 milyar yıllık kozmik tarih boyunca galaksilerin nasıl oluştuğu ve evrildiği konusunda daha önce elde edilemeyen ayrıntılar sunacak. Aynı zamanda, yaşam için kritik öneme sahip su ve organik moleküllerin evrende nasıl dağıldığı da bu verilerle araştırılacak.
GÜNDE 15 TUR, ÜÇ TAM GÖKYÜZÜ TARAMASI
SPHEREx, Kuzey ve Güney Kutbu arasında günde yaklaşık 15 tur atarak Dünya’yı ve gökyüzünü tarıyor. Görev süresi boyunca gökyüzünü üç kez baştan sona haritalaması planlanan teleskop, her yeni taramada daha ayrıntılı ve hassas ölçümler yapacak.
Bu tekrar eden taramalar sayesinde, kozmik yapılar arasındaki küçük farklar ve zaman içinde gerçekleşen değişimler de tespit edilebilecek. Bilim insanları, bu yöntemle evrenin büyük ölçekli yapısına dair modellerini daha sağlam temellere oturtmayı amaçlıyor.
NASA yetkilileri, SPHEREx’i “küçük boyutlu ama dev işler başaran bir görev” olarak tanımlıyor. Görece kompakt bir uydu olmasına rağmen SPHEREx, evrenin başlangıcı, galaksilerin dağılımı ve yaşamın temel yapı taşlarının kökeni gibi büyük sorulara yanıt arayan çalışmalara veri sağlayacak.
