Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Stanford Üniversitesi’nde görev yapan bilim insanları, beyin implantlarıyla kişilerin yalnızca düşündükleri cümleleri büyük oranda doğru şekilde çözümlemeyi başardı. New York Times'te yer alan habere göre araştırma, saygın bilim dergisi Cell’de yayımlandı. Araştırma ekibinin başında yer alan elektro mühendis Erin Kunz, “İlk kez, yalnızca konuşmayı düşündüğümüzde beyin aktivitesinin nasıl göründüğünü anlayabildik” dedi.
KONUŞMADAN KONUŞMA ALGISI
Yapılan çalışmada, konuşma yetilerini kaybetmiş, ALS (Amiyotrofik Lateral Skleroz) ya da inme nedeniyle felç geçirmiş bireyler üzerinde beyin-bilgisayar arayüzü (BCI) teknolojisi test edildi. Katılımcıların motor korteksine daha önce yerleştirilmiş olan elektrotlar sayesinde beyin sinyalleri toplandı. Bu sinyaller, özel olarak eğitilmiş bir yapay zekâ modeli aracılığıyla yazılı metne dönüştürüldü.
Araştırmada yer alan Benyamin Meschede-Krasa, bu yöntemin daha önce kullanılan “kasları hareket ettirme” temelli sistemlere göre çok daha az yorucu olduğunu belirterek, “Yalnızca konuşmayı düşünmek, insanlar için çok daha kolay ve hızlı olabilir” dedi.
YAPAY ZEKÂ YÜZDE 74 BAŞARIYA ULAŞTI
Katılımcılardan, 125.000 kelimelik bir İngilizce sözlükten seçilen cümleleri zihinlerinden geçirmeleri istendi. BCI sistemine entegre edilmiş yapay zekâ, beyin sinyallerini analiz ederek bu cümleleri yazılı hale getirmeye çalıştı. En başarılı denemede, düşünülmüş cümlelerin %74’ü doğru şekilde çözüldü. Ancak bazı testlerde başarı oranı %50’ye kadar düştü.
Sistem zaman zaman ciddi hatalar da yaptı. Örneğin, bir katılımcı “I think it has the best taste” (Bence en iyi tadı bu) cümlesini düşünürken sistem bunu “I believe it has the best player” (Bence en iyi oyuncuya sahip) olarak çevirdi.
“CHİTTY CHİTTY BANG BANG” ŞİFRESİYLE GİZLİLİK KORUNUYOR
Deneyin en dikkat çekici yönlerinden biri ise etik ve gizlilik konusundaki yaklaşım oldu. Araştırmacılar, istemsiz şekilde zihinden geçen düşüncelerin dışa aktarılmasını önlemek için sistemin yalnızca bir “şifre düşüncesi” ile aktive edilmesini sağladı. Kullanıcılar, zihinlerinden “chitty chitty bang bang” cümlesini geçirmedikçe yapay zekâ devreye girmiyor. Bu sayede istem dışı mahremiyet ihlallerinin önüne geçilmesi hedefleniyor.
BİLİM İNSANLARINDAN İHTİYATLI İYİMSERLİK
Feinstein Institutes for Medical Research’ten nöro mühendis Sarah Wandelt, çalışmayı “teknik açıdan etkileyici ve önemli bir adım” olarak niteledi. Ancak MIT’den bilişsel sinirbilimci Evelina Fedorenko, sistemin henüz gerçek bir “zihin okuma” teknolojisi olmadığını vurgulayarak, “Pek çok düşünce iyi yapılandırılmış dilsel cümleler değildir” uyarısında bulundu.
