Uygur avı yürüten Pekin’in, üçüncü ülkeler üzerinden Türkiye’ye iade baskısı yaptığını KARAR gündeme taşıdı. Times ve Guardian da benzer iddialara yer verdi. Son olarak Foreign Policy yüzlerce kişinin geri gönderme merkezine yollandığını ileri sürdü. Ancak aylardır kamuoyunun gündeminde olan konu hakkında Ankara’dan bir açıklama gelmedi. Türkiye’yi vahşete karşı bir kapı gibi gören Uygurlara ilişkin net bir tutum ortaya konması yönünde beklenti oluştu.
Doğu Türkistan’da milyonları beyin yıkama kamplarında tutan Çin yönetimi, her yönteme başvurarak zulümden kaçanların peşine düşüyor. Pekin’in, Tacikistan gibi üçüncü ülkeler eliyle Türkiye’den de iade talebinde bulunduğu gündeme gelmişti. Bu yöntemle kamuoyu baskısını ‘bypass’ etmeyi planlayan Çin’in kirli girişimleri yabancı basında da defalarca gündeme getirildi. Ankara’ya iddiaların gerçeği yansıtıp yansıtmadığı soruldu.
BELİRSİZLİK ŞÜPHELERİ ARTIRIYOR
Amerikan Foreign Policy dergisi, geçen yıl Türkiye’de yüzlerce Uygur’un tutuklanarak geri gönderme merkezine yollandığını ileri sürdü. 2016’da da aktivist Abdülkadir Yapcan’ın sınır dışı edildiği iddia edildi. Ankara ile Pekin arasındaki ekonomik işbirliğine vurgu yapıldı. Ancak Dışişleri Bakanlığı’ndan ne iddialara ilişkin ne de Uygurların durumuna ilişkin net bir açıklama yapılmadı. Belirsizlik, hassas konu üzerindeki şüpheleri artırdı.
BU KEZ AMERİKAN FOREIGN POLICY DERGİSİ ‘TÜRKİYE UYGURLARI İADE EDİYOR’ DEDİ
Doğu Türkistan’daki zulümden kaçanlar için Çin üçüncü ülkeler üstünden iade talebinde bulunuyor. Pekin’in benzer kirli yöntemi Türkiye’de de yürüttüğü öne sürülürken son iddiayı Foreign Policy ortaya attı. Türkiye’nin 2019’dan bu yana yüzlerce Uygur’u geri gönderme merkezlerine yolladığı savunuldu. Ancak aylardır ortaya atılan sorulara karşın Ankara’dan tatmin edici açıklama gelmedi.
Doğu Türkistan’da kurduğu yüzlerce toplama kampında milyonlarca Müslüman Uygur Türküne sistematik soykırım ve işkence uygulayan Çin, ölmümden kaçabilenleri de devasa diplomatik ve ekonomik gücünü tehdit unsuru olarak kullanıp iadelerini sağlıyor. Daha önce BM nezdinde Pekin’i kınayan metinlere pek çok Müslüman ülke imza atmayıp aksine Çin’in zülümlerini meşrulaştıran bildirilere imza atmıştı. Tepki çeken durumun altında Çin’in ticaret gücünü kullanarak oluşturduğu baskının olduğu iddia edilmişti. Bu iddiayı son olarak Amerikan Foreign Policy dergisi Türkiye için gündeme getirdi.
ABDÜLKADİR YAPCAN TÜRKİYE’DEN ÇIKAR
Foreign Policy dergisi, Türkiye’nin Çin’le ticari ilişkilerinin nasıl geliştiğini kaleme alan ‘Erdoğan Türkiye’yi Çin’in müşterisi olan bir devlete dönüştürüyor’ adlı bir makale yayımladı. BBC Türkçe’nin aktardığına göre, makalede Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eskiden Sincan’daki Müslüman Uygur Türklerine yönelik ağır insan hakları ihlâlleri içeren politikaları nedeniyle Çin’i yüksek sesle eleştirdiği ve Türkiye’nin Uygur Türkleri için sığınılacak bir liman haline geldiği hatırlatılıyor. Dergi “Sonra birden bire, beklenmeyen bir sapma yaşandı. 2016’da Türkiye, 2001’den beri Türkiye’de yaşayan, önde gelen Uygur aktivistlerinden Abdülkadir Yapcan’ı tutuklayarak ülkeden çıkardı. 2017’de de Türkiye ve Çin, gerçekleştirilen eylem taraf ülkelerden sadece birinde suç olarak kabul edilse bile suçluların iade edilmesini öngören bir anlaşma imzaladı. 2019’dan bu yana Türkiye yüzlerce Uygur’u tutuklayarak geri gönderme merkezlerine gönderdi. Erdoğan’ın bu konudaki ifadeleri de daha diplomatik olmaya başladı, hükümete yakın medyanın da Uygur sorununu ele alan haberlerinin dili değişti” diyor.
ARTIK ÇİN’E DAHA YAKIN
Foreign Policy, Uygur Türkleriyle ilgili Türkiye’nin politikasındaki değişimi, Türkiye’deki ekonomik krize bağlıyor. Makalede, Ankara’nın ‘geride kalan birkaç müttefikiyle birlikte Çin’den de medet umduğu ve bu sebeple Çin’in taleplerine uyum sağlamak durumunda kaldığı” belirtiliyor. Ekonominin yabancı yatırımcının çekilmesi, koronavirüs salgını ve daha az turist gelmesi gibi sebeplerle daha da kötüye gittiği savunulan makalede “Bir zamanlar bölgede demokrasi ve yükselen ekonomi modeli olarak görülen ülke, artık Liberal Demokrasi İndeks’ine göre batı demorkasileri yerine Çin’e daha yakın otoriter bir yönetim” ifadelerine yer veriliyor.
ÇİN’LE 4 YILDA 10 ANLAŞMA İMZALANDI
Çin’in Batı Asya ve Avrupa’ya genişleme isteğinin Erdoğan için ‘hayat kurtarıcı’ olduğu iddia edilen, 2016’dan bu yana iki ülkenin sağlık ve nükleer enerji işbirliğini de içeren 10 farklı anlaşma imzaladığı hatırlatılan makalede “Çin şu an Rusya’dan sonra Türkiye’nin ikinci büyük ithalat ortağı. 2016-2019 yılları arasında Çin, Türkiye’ye 3 milyar dolarlık yatırım yaptı; bir yıl içinde bu rakamı ikiye katlamayı planlıyor. Çin’den gelen nakit akışı Erdoğan için hayat kurtarıcı oldu ve kritik anlarda Cumhurbaşkanı’nın elini güçlendirdi. 2018’de Türk Lirası yüzde 40’tan fazla değer kaybettiğinde, devlete ait Çin Endüstri ve Ticaret Bankası, Türk hükümetine enerji ve ulaşım projeleri kapsamında 3.6 milyar dolarlık kredi sağladı. Haziran 2019’da, İstanbul’da seçimler yenilenirken Çin Merkez Bankası, iki ülkenin merkez bankaları arasında 2012’de yenilenen swap anlaşması kapsamında 1 milyar dolarlık nakit akışı sağladı. Bu yıl da TL değer kaybederken ve ülke salgının olumsuz etkileriyle mücadele ederken, Haziran ayında Çin yeniden devreye girdi ve Türk şirketlerin ticaret ödemeleri için Çin Yeni kullanmasına izin verdi.”
ÜÇÜNCÜ NÜKLEER SANTRAL İÇİN GÖRÜŞME
Şu an için Çin ve Türkiye arasında artan işbirliğinin “iki ülkenin de çıkarına olduğu” belirtilen yazıda, Çin’in bir NATO üyesiyle böylesine geniş çaplı stratejik ilişki geliştirebilmiş olmasının önemli olduğu belirtilerek “Erdoğan Çin’le işbirliği sayesinde IMF’ye gitmek zorunda kalmıyor” değerlendirmesi yapılıyor. Makalede, Türkiye’de enerji sektörünün de BRI projesi kapsamında Çin’den gelen nakit paradan yararlandığı ifade edilerek “Çin, Türkiye’nin elektrik ihtiyacının yüzde 3’ünü karşılaması planlanan Akdeniz’deki Hunutlu kömür santrali için 1,7 milyar dolar aktardı. Ankara, ülkedeki üçüncü nükleer santrali inşa etmesi için Çin’in Devlet ükleer Güç Teknoloji Şirketi’yle bir anlaşma imzalamak üzere de görüşmeler yürütüyor” deniliyor.
UYGUR TÜRKLERİ İSTASYON ÜLKELERDEN ÇİN'E İADE EDİLİYOR
