Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yapısı ve ASAL sisteminde ki değişimler ile gelişmelerle beraber 1839, 1879 ve 1928 senelerinde büyük değişiklikler yapılan seferberlik sistemi, 1983'te kabul edilmiş olan 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu'yla tekrardan değişerek, 1990'da yayınlanan Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü'yle de günümüzdeki halini almıştır.
Yürürlükteki mevzuat doğrultusunda seferberlik, ülke ve millet olarak devletin bütün güçleri ile kaynaklarının, başta askeri güç olacak şekilde, savaş ihtiyaçlarının karşılanacağı biçimde, toplanması, tertiplenmesi ve kullanılmamasına dair tüm faaliyetlerin uygulamaya koyulduğu, hak ile hürriyetlerin kanunlar ile kısmen ya da tamamen sınırlandırıldığı haldir.
Seferberlikle ilgili Türk Silahlı Kuvvetleri'yle alakalı faaliyetler Milli Savunma Bakanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin görev alanının dışında yer alan faaliyetlerde MGK Gn. Sek.liği, söz konusu faaliyetlerin ortak yürütülmesinde cumhurbaşkanlığı koordinatör makam olarak görevlendirilmiştir.
Kaynağın tespit edilmesi, kaynağın ihtiyaca tahsisi ile sefer görevlendirilmelerinin yapılması, sefer görev emrinin tebliğ işlemlerinin takip ve koordine edilmesi MSB'nin görev ve sorumluluğu altındadır. Bundan dolayı, Seferberlik Dairesi Başkanlığı, 08.07.1991'de MSB bünyesinde Müsteşar Yardımcılığına bağlı Müstakil Daire şeklinde teşkil edilmiştir. 31.07.2016 tarihi itibariyle Askeralma Genel Müdürlüğü bünyesinde görevi devam ediyor.
SEFERBERLİK NEDİR?
Seferberlik ilan edilmesi ile beraber;
1. Ellerinde sefer görev emri olanlar, kendi imkânları ile veya en yakın Askerlik Şubesi Başkanlığına müracaat ederek, 48 saat içerisinde, sefer görev emirlerinde yazan il / ilçeye gitmek zorundadırlar. Verilen sefer görev emrinde bilet bölümü bulunmaktadır. Bu bilet bölümü, gidilecek güzergâhta seyreden ya da otobüs terminallerinde bulunan araç sürücülerine gösterildiğinde doldurulup imzalanarak verildiğinde araç sürücüleri, yasa gereği hiçbir ücret talep etmeden öncelikle sefer görev emirli personeli aracına alması gerekmektedir.
2. Yedek personel yanlarına sefer görev emri, nüfus cüzdanı, künye levhası ile varsa askeri sürücü belgesini alırlar. Sefer görevli yedek personel, sefer görevinin bulunduğu il / ilçede otogar, tren garı, hava alanı vb. yerlerde karşılanarak görev yapacakları birlik/kuruma gönderileceklerdir. Seferberlik ve savaş halinde katılacağı birliği bulamayanlar, en yakın askeri birlik ve kuruma başvururlar.
3. Askerlik hizmetinizi yaptıktan sonra bir daha silahaltına alınmanızı engelleyecek şekilde sağlık durumunuz bozulmuşsa, en yakın Askerlik Şubesine müracaat ederek, Sağlık Bakanlığınca belirlenen yetkili Sağlık Kurullarına sevkinizi yaptırabilirsiniz. Sefer görevinizin iptal edilebilmesi için alınan sağlık raporunun yedek subay ve yedek astsubaylar için “TSK’de Görev yapamaz”, Yedek Erbaş ve Erler için “ Askerliğe Elverişli Değildir.”, “Barışta ve Savaşta Sürekli Olarak Askerliğe Elverişli Değildir.”, Hazarda ve Seferde Görev Yapamaz.” kararlı olması gerekmektedir.
1. SEFER GÖREV EMRİNİN VERİLMESİ
Muvazzaflık hizmetini tamamlamış yasal yaş sınırı içindeki yedek personele TSK’nin ihtiyacını karşılamak üzere Sefer Görev Emri verilmektedir.
2. SEFER GÖREV EMRİNİN KALDIRILMASI
a. Yerine başka bir yükümlünün sefer tertibine alınmasıyla sefer tertibinden çıkarılanların,
b. Ölenlerin,
c. Ertelenenlerin,
ç. Askerliğe elverişsiz hale gelenlerin,
d. Barış döneminde yukarı haddi bir yıldan çok, seferberlik ve savaş halinde ağır hapis veya aşağı haddi beş yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan haklarında soruşturma ve kovuşturma yapılanların,
e. Seferberlik ve savaş hallerinde bir yıldan fazla hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkum olanların,
f. Birden fazla tabiiyetli yükümlülerin (Barış döneminde),
g. Yasal yaş sınırına çıkarılanların Sefer Görev Emirleri kaldırılmaktadır.
BARIŞ ZAMANI
Savaş hâlinin kaldırılmasından yeni bir savaş hâli ilanına kadar geçen zamandır.
SAVAŞ HALİ
Savaş ilânına karar verilmesinden bu hâlin kaldırıldığının ilân edilmesine kadar devam eden süre içinde hak ve hürriyetlerin kanunlarla kısmen veya tamamen sınırlandırıldığı durumdur.
SEFERBERLİK HALİ
Seferberlik uygulamasının başladığı gün ve saatten, kaldırıldığı güne kadar devam eden durumdur.
SEFERBERLİĞİN İLANI
Savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, ayaklanma olması, vatan veya cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini işten ve dıştan tehlikeye düşüren davranışların ortaya çıkması hallerinde, Cumhurbaşkanı genel veya kısmî seferberlik ilânına karar verir.
PERSONEL SEFERBERLİĞİ
Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacını karşılamak ve savaş süresince istenilen seviyeyi muhafaza etmek üzere barışta yapılan hazırlıkların olağan üstü bir durumda uygulanmasıdır.
ERTELEME
Seferberlik ve savaş hallerinde Türk Silahlı Kuvvetlerini destekleyen millî harp gücünü ve genel hayatı olumsuz yönde etkilememesi amacıyla kamu ve özel kurum ve kuruluşlarının çalışmalarını aksatmadan sürdürmesi için, bu yerlerde çalışan bazı personelin silah altına alınmasının veya lojistik yükümlülük uygulanmasının geçici olarak geri bırakılmasıdır.
LOJİSTİK SEFERBERLİK
Türk Silahlı kuvvetlerin seferberlik ve savaş halinde araç, harp sanayi, mal ve hizmet ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik kaynakların tespiti, ihtiyaç ve tahsislerin planlanmasına yönelik gerekli hazırlıkların barıştan itibaren yapılmasıdır.
ARAÇ VE İŞ MAKİNESİ SEFERBERLİĞİ
Seferberlik ve savaş hâline ilişkin olarak her türlü kara, deniz, suyolu ve hava araçlarının tespiti, tahsisi, planlarının yapılması ve bu hallerde uygulamaya konulması ile tatbikatlarda denenmesi halinin tümüdür.
MAL VE HİZMET SEFERBERLİĞİ
Seferberlik ve savaş hâline ilişkin olarak mal ve hizmet ihtiyaçları ile özel nakliyat ve özel inşaat firmalarının tespiti, kaynakların tespiti ve tahsisi, protokollerin düzenlenmesi, planlamaların yapılması, ve bu hallerde uygulamaya konulması ile plan konusu hususların tatbikatlarda denenmesi faaliyetinin tümüdür.
HARP SANAYİ SEFERBERLİĞİ
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin seferberlik ve savaş halinde ihtiyaç duyacağı her türlü harp sanayi ürünü olan silah, mühimmat, araç, gereç, teçhizat malzeme ve yedek parçaları ile bunların kullanılmasına ait hizmetlerin milli sanayi kaynak ve üretimleriyle karşılanması için gerekli hazırlıkların barıştan itibaren yapılmasına ilişkin esaslar ve usulleri düzenlemektir.
SEFER GÖREV EMRİ (SGE):
Sefer görevi verilen yedek personelin seferberlik ve savaş halinde nereye gideceğini, ne kadar zaman içinde birliğine katılacağını ve katılacağı birliğin kapalı adını bildiren ve kendilerine barışta verilen bir belgedir. Yedek personele; sınıf, rütbe, branş ve ihtisas kod numarası esas alınarak muvazzaflık döneminde yetiştirildiği görevlere uygun sefer görevi verilir.
