Trump’ın ABD Başkanı seçilmesinden sonra Washington-Moksova arasında yaşanan bahar havası 10 günde tersine döndü. Suriye’deki kimyasal saldırının ardından Esad rejimine yönelik tutumunu değiştiren ABD’ye, Rusya BMGK’da vetoyla karşılık verdi. ABD Dışişleri Bakanı Moskova'da bulunduğu sırada, Trump’tan ‘Esad’ı bitirme’ mesajı geldi.
KARAR HABER MERKEZİ
ABD Başkanı Donald Trump 20 Ocak’ta göreve başladığında en çok merak edilen konulardan biri, yeni dönemde Washington-Moskova ilişkilerinin nasıl olacağıydı. Trump’ın Rusya ile beyaz bir sayfa açma planı, Amerikan ‘müesses nizamına’ takıldı. Federal Soruşturma Bürosu (FBI) ve Kongre İstihbarat Komitesi, Rusya’nın ABD başkanlık seçimlerine Trump lehine müdahale ettiği iddiasıyla soruşturmalara başladı.
Bu dönemde Trump yönetiminin Moskova’ya yönelik olumlu mesajları azaldı. Suriye’nin İdlib vilayetinde 4 Nisan’da düzenlenen kimyasal silahlı katliam ise dönüm noktası oldu. ABD, 7 Nisan’da bu saldırıya misilleme olarak Esad rejimine ait bir askeri üssü onlarca Tomahawk füzesiyle vurdu. Bu iki olayın ardından Rusya lideri Viladimir Putin, ilişkilerin önceki Başkan Barack Obama döneminden dahi daha kötü durumda olduğunu söyledi. İşte iki ülke arasında bahar havasından ‘Soğuk Savaş’a dönen ilişkilerin öyküsü:
G7’DE GÜÇLÜ MESAJ: YA BİZİMLESİN YA DA ESAD’LA
Suriye’de kimyasal gazlarla yapılan ve 74 kişinin hayatını kaybettiği katliama ABD’nin verdiği yanıt, Batı dünyasından da destek buldu. Salı günü İtalya’da yapılan G7 Dışişleri Bakanları Zirvesi’nde, ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’ın talebiyle Türkiye, Suudi Arabistan, Katar ve Ürdün dışişleri bakanlarının da katıldığı bir Suriye toplantısı düzenlendi. Toplantıdan Esad’ın Suriye’de geleceğinin olmadığı konusunda mutabakat çıktı.
Rex Tillerson, Suriye halkının acısını azaltmak istediklerini belirterek, Rusya’yı da kendileriyle işbirliği yapmaya çağırdı. Bu şekilde Rusya’nın Suriye’nin geleceği konusunda önemli bir rol oynayabileceğini ifade eden Tillerson, Esad’la işbirliğine devam etmeninse Rusya’nın çıkarlarına aykırı olduğunu savundu. ABD’li bakan, “Rusya ya biz ve bizim gibi ülkelerle, ya da Esad, İran ve Hizbullah’la işbirliği yapacak. Esad ailesinin Suriye yönetimindeki sonu geliyor” dedi. Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, bu talebi ‘absürt’ olarak niteledi.
Lavrov-Tillerson görüşmesi soğuk geçti.
RUSYA’NIN DESTEĞİ SINIRSIZ DEĞİL
ABD Dışişleri Bakanı Tillerson, G7’deki Suriye zirvesinden bir gün sonra Moskova’daydı. Burada Rus mevkidaşı Sergey Lavrov’la beş saatlik bir görüşme gerçekleştirdi. Ardından iki bakan, Kremlin’de Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin’le görüştü. İki ülke arasındaki gerginlik görüşmelere de yansıdı.
Lavrov, İdlib’deki kimyasal saldırıyı Esad’ın yaptığına dair bir kanıt olmadığını savunurken, Tillerson katliamın rejim tarafından gerçekleştirildiğinden emin olduklarını söyledi. Lavrov, “Rusya Devlet Başkanı'nın birçok kez söylediği üzere biz Suriye'de hiçbir kişiye; ne Esad'a ne de başkasına bahis yapmıyoruz. Ben kimseyi suçlamaya çalışmıyorum ya da kimseyi korumaya çalışmıyorum. 4 Nisan'da yaşanan olayın objektif bir şekilde araştırılmasında ısrarcıyız” diye konuştu. Geçen günlerde de Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Esad’a verdikleri desteğin ‘koşulsuz olmadığını’ söylemişti.
TRUMP: BİTİRMENİN VAKTİ GELDİ
Rex Tillerson Moskova’dayken, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de ABD Başkanı Trump’la birlikte Washington’daydı. Buradaki görüşmeden sonra düzenlenen basın toplantısında Trump, Beşar Esad’ı ‘kasap’ olarak niteledi ve şunları söyledi:
“Suriye'de acımasız iç savaşı bitirmenin zamanı geldi. Suriyeli mültecilerin evine dönmesinin zamanı geldi. ABD'nin Suriye bombardımanı şüphesiz doğruydu. Rusya'nın, Suriye'nin kimyasal saldırısını önceden bilmediğini mi düşünüyorsunuz?”
Trump, Rusya ile iyi ilişkiler kurma niyetinden vazgeçmediğini söylese de ilişkilerin şu anda kötü durumda olduğunu kabul etti:
“Putin Rusya'nın lideri. Rusya güçlü bir ülke. Eğer Putin ve Rusya'yla iyi geçinebilirsek bu harika olur. Ben herkesle iyi geçinmek isterim. Ancak şu an ilişkiler tüm zamanların en kötü seviyesinde.”
Trump, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg'le bir araya geldi.
BMGK’DA RUSYA’DAN VETO, ABD’DEN GÖZDAĞI
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), İdlib’in Han Şeyhun beldesinde düzenlenen kimyasal saldırıya ilişkin ikinci toplantısını yaptı. İngiltere ve Fransa tarafından hazırlanan, İdlib'in Han Şeyhun beldesindeki kimyasal silah saldırısını kınayarak saldırının soruşturulmasını isteyen BM Güvenlik Konseyi karar tasarısını Rusya veto etti. ABD’nin BM Temsilcisi Nikki Haley, Rusya’ya ve rejime tepki göstererek şunları söyledi:
“Eğer rejim Rusya'nın iddia ettiği gibi masumsa bu tasarıda talep edilen bilgiler onları haklı çıkarırdı. Esed ve Suriye hükümeti, Suriye'de korkunç eylemlerinizden sonra artık dünyada hiç arkadaşınız kalmadı. ABD, eylemlerinizi çok yakından takip ediyor. Küstahlığınız ve insanlığı gözardı ettiğiniz günler sona erdi. Bahaneleriniz artık duyulmayacak.”
