ABD Başkanı Trump’ın İran’la imzalanan nükleer anlaşmayı ‘son kez’ uzattığını açıklamasından sonra Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron devreye girdi. Önce Trump’ı sonra da İsrail Başbakanı Netanyahu’yu arayan Macron taraflara “Barış ve istikrar için anlaşmaya uyun’ çağrısı yaptı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın İran ile P5+1 ülkelerinin (ABD, İngiltere, Çin, Fransa, Rusya ve Almanya) Tahran’a nihai nükleer anlaşma kapsamında sağladığı yaptırım muafiyetini ‘son kez’ uzattığını açıklaması sonrası tepkiler gelmeye devam ediyor. Anlaşmanın tarafları olan başta Fransa, AB, Almanya, Rusya ve Çin Washington’un tersine mütabakatın devam etmesini istiyor. Bu kapsamda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, telefon diplomasisine başladı. İsrail Başbakanı Netanyahu’yu arayan Macron, İran ile imzalanan nükleer anlaşmaya uyma ve tüm taraflara anlaşma çerçevesine riayet etme çağrısında bulundu. Fransa Cumhurbaşkanlığı Sarayı Elysee’den yapılan yazılı açıklamada, Macron’un Netanyahu’ya, İran ile 2015’te yapılan nükleer anlaşmaya uymanın önemine değindiği ve ‘tüm taraflara anlaşma çerçevesindeki vaatlerine gerekli riayeti gösterme’ çağrısında bulunduğu aktarıldı. İki liderin, İran’ın bölgesel faaliyetleri ve anlaşmanın balistikle ilgili kısmı hakkında gerekli çalışmanın yürütülmesi üzerinde hemfikir oldukları belirtilen açıklamada, Fransa’nın geçen yıl eylül ayından itibaren bunu dile getirdiği hatırlatıldı. Macron önceki gün de ABD Başkanı Donald Trump ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirmiş ve İran ile varılan anlaşmaya uyma çağrısı yapmıştı. Macron, Ortadoğu’da kalıcı istikrarın sağlanabilmesi amacıyla İran yönetimi ile balistik programı ve bölgesel siyaseti üzerinden güçlendirilmiş bir diyalog kurulmasının yanı sıra varılan anlaşmanın doğru bir şekilde yürürlüğe konulmuş olması gerektiğini de kaydetmişti. Öte yandan anlaşmanın diğer tarafları Çin, Rusya, AB ve Almanya da ABD’ye barışa hizmet eden anlaşmaya riayet etmeleri çağrısında bulundu.
BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyelerinden Çin’in Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lu Kang, İran ile nükleer anlaşmanın zorlu müzakereler yoluyla varılan bir mutabakatı yansıttığına dikkat çekerken, tüm tarafların Ortadoğu’da barış ve istikrarın korunması için ‘büyük önem taşıyan’ anlaşmaya riayet etmesi gerektiğini vurguladı.
BM Güvenlik Konseyi’nin bir diğer daimi üyesi olan Rusya da ABD’yi tek taraflı anlaşmadan çekilmemesi konusunda uyardı. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, “ABD’nin anlaşmadan çekilme yönünde bir karar aldığı ya da almaya yakın olduğu yönünde bizlerde bir kanaat oluşmakta” dedi ve böyle bir gelişmenin ‘büyük bir hata’ olacağını söyledi.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini’nin sözcüsü Brüksel’de yaptığı açıklamada, AB’nin mevcut anlaşmada değişikliğe gidilmesinden yana olmadığına işaret etti. Sözcü bununla birlikte, uygulama konusunda beklentilerini ifade ederek, anlaşmanın “tam anlamıyla ve daha etkili bir biçimde uygulanması” gerektiğini kabul ettiklerini vurguladı.
RUHANİ: BAŞARISIZ OLDUNUZ
Trump’ın kararına Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’ten sonra İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de sert tepki gösterdi. Ruhani, devlet televizyonunda canlı yayınlanan açıklamasında, ABD’nin nükleer anlaşmanın altını oymada başarısız olduğunu söyledi. “ABD Başkanı Donald Trump ısrarlı çabalarına rağmen anlaşmanın altını oyamadı… Bu anlaşma, İran için uzun ömürlü bir zafer niteliğinde” dedi. Önceki gün Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, İran’ın, “Şimdi veya gelecekte herhangi bir değişikliği” kabul etmeyeceğini ve ABD tarafından yapılan taleplerin anlaşmayı bozmak için “Umutsuz bir girişim” olduğunu söylemişti.
