24 Haziran seçimlerine günler kala vatandaşın oy kullanacağı yerler ve oy pusulaları belli oldu. Peki seçmenler nasıl oy kullanacak? İşte tüm detaylar.
Seçmenler nasıl oy kullanacak? 24 Haziran seçimlerine günler kala vatandaşın oy kullanacağı yerler ve oy pusulaları belli oldu. 24 Haziran Pazar günü yapılacak 27. Dönem Cumhurbaşkanı ve Milletvekili Genel Seçimi’ne ilişkin cumhurbaşkanı adaylarının Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından dün itibariyle milletvekili kesin aday listeleri de Resmi Gazete’de yayımlandı.
Seçime katılacak 8 parti, 33 milletvekili adayını değiştirdi. AK Parti’den 1, CHP’den 1, MHP’den 2, HDP’den 13, HÜDA PAR’dan 1, Vatan Partisi’nden 3, Saadet Partisi’nden 6, İYİ Parti’den 6 adayın yerine başka isimler listeye girdi. Geçici aday listesinde Diyarbakır’dan 8 aday gösteren Saadet Partisi, 4 yeni ismi daha Diyarbakır’dan milletvekili adayı gösterirken, Bursa’dan bir adayın sırasını değiştirdi. Balıkesir’den ise bağımsız bir adayın ismi kesin aday listesinde yer aldı.
Adayların kesinlik kazanmasıyla birlikte seçmenlerin oy kullanacağı pusulalar da netleşti ve basımına başlanıldı. Vatandaşlar, seçmen bilgi dökümünde yer alan adreslerde cumhurbaşkanını ve milletvekililerini seçmek için oy kullanacak. Oy verme kabinleri ve şeffaf sandıklar da seçim bölgelerinde hazır hale getirilmeye başlanıldı. Seçimlerde ilk kez engelli vatandaşlar için de evinde oy kullanabilmesi için mobil kabinler ve sandıklar oluşturulacak.
ASKERLER OY KULLANABİLECEK Mİ?
Oy verme günü itibarıyla silah altında olan er ve erbaşlara ilişkin bilgiler, Milli Savunma Bakanlığı Askeralma Genel Müdürlüğünden, askeri öğrenciler ve yedek subay öğrencilerine ait bilgiler de Genelkurmay Başkanlığından alınarak bu kişilerin seçmen kütüğündeki kayıtları dondurulacak.
Askerliği nedeniyle daha önceden kayıtları dondurulanlardan oy verme günü itibarıyla terhis olacaklar var ise kayıtları "oy kullanabilir" hale getirilecek.
MAHKUMLAR OY KULLANABİLİYOR MU?
Ceza infaz kurumlarında bulunan taksirli suçlar dışındaki hükümlülere ait bilgiler (ceza infaz kurumundan firar edenler dahil) Adalet Bakanlığından alınarak kayıtları dondurulacak. Ceza infaz kurumlarında bulunması nedeniyle daha önceden kayıtlan dondurulan hükümlülerden oy verme günü itibarıyla tahliye olacaklar var ise kayıtları "oy kullanabilir" şeklinde düzenlenecek.
Kasıtlı suç nedeniyle haklarında verilen mahkumiyet kararları kesinleşmekle birlikte henüz ceza infaz kurumuna alınmayanlar, koşullu ya da denetimli serbestlikten yararlanarak salıverilenler ile uzun süreli hapis cezası ertelenen veya 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 16'ncı maddesinin ikinci fıkrası gereğince infazı geri bırakılan hükümlülerin kayıtları dondurulmayacak.
Türk Medeni Kanunu'nun 405 ve 406'ncı maddelerindeki sebeplerle haklarında kısıtlama karan kesinleşenlere ait bilgiler Adalet Bakanlığından alınarak bu kişilerin kayıtları da dondurulacak. Kısıtlılığı sona ermiş olanlar var ise kayıtları "oy kullanabilir" hale getirilecek.
ENGELLİ SEÇMENLER İÇİN YAPILACAK İŞLEMLER
Engelli seçmenlerin oylarını rahatlıkla kullanabilmeleri için sandık ataması yapılırken göz önünde bulundurulmak üzere, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünden görme ve ortopedik engellilerin listesi elektronik ortamda istenecek ve alınan bilgiler seçmen kütüğüne işlenecek.
İKİNCİ TURA KALIRSA YAPILACAK İŞLEMLER
Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci tur oylamaya kalabileceği dikkate alınarak, 8 Temmuz itibarıyla 18 yaşını dolduracak olanlar ile askerlikten terhis edilecekler ve kasıtlı suçtan hükümlü iken tahliye olacaklar dahil edilerek "8 Temmuz 2018 tarihinde oy kullanabilir" şerhi düşülecek.
Seçmen kütüğünde gerekli işlemler yapıldıktan sonra ilçe seçim kurulları tarafından muhtarlık bölgesi askı listeleri Seçim Bilişim Sistemi'nden (SEÇSİS) alınarak ilgili muhtarlıklarda askıya çıkarılacak.
İlçe seçim kurulu başkanlığınca muhtarlık bölgesi askı listelerinin askıya çıkarılmasından 4 gün önce o yer Cumhuriyet Başsavcılığından ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlülere ilişkin olanların kimlik bilgilerini içeren liste istenecek. Bu listedeki veriler SEÇSİS'e girilerek seçmenin kütüğe kayıtlı olup olmadığı kontrol edilip; tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlülere ilişkin olanların listeleri de askıya çıkarılacak.
MUHTARLIK BÖLGESİ ASKI LİSTELERİ
Muhtarlık bölgesi askı listeleri 2 Mayıs Çarşamba saat 08.00'de, muhtarlık bölgeleri esas alınarak ait oldukları mahalle veya köylerde halkın kolaylıkla görüp okuyabileceği yerlerde askıya çıkarılacak. Bu durum, YSK Başkanlığınca Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) aracılığıyla ilan edilecek.
İlçe seçim kurulu başkanlığı, muhtarlık bölgesi askı listelerinin askıya çıkarıldığını aynı gün ve takip eden her iki günde bir belediye hoparlöründen duyurulmasını sağlayacak. Ayrıca, ücretsiz olmak kaydıyla, ilçede varsa mahalli gazete, televizyon ve radyo aracılığıyla da iki günde bir duyuru yapılacak.
SEYYAR SANDIKLAR
Seyyar sandıklarda oy kullanabilmeleri için hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenlerin bir yakını tarafından "www.ysk.gov.tr" internet adresinde bulunan "seyyar sandık kurulu talep formu" ile ilçe seçim kurulu başkanlığına veya ilçe seçim kurulu başkanlığına gönderilmek üzere muhtarlığa başvurulabilecek.
Bunun için seyyar sandık kurulu talep formuyla "engeli nedeniyle yatağa bağımlı olduğu" veya "hastalığı sebebiyle yatağa bağımlı olduğu" ibaresinin yer aldığı sağlık raporunun ibraz edilmesi gerekecek.
ÖĞRENCİLER NASIL OY KULLANACAK?
Başka bir muhtarlık bölgesi askı listesinde yazılı olup da sürekli olarak oturmak amacı ile listenin askıya çıkarıldığı muhtarlık bölgesine gelen, öğrenci olup, seçmen niteliğini taşıyan ve öğrenim gördükleri yerleşim birimlerinde oylarını kullanmak isteyen, muhtarlık bölgesi askı listesinde kendisine ait kimlik veya adres bilgilerinde yanlışlık yahut eksiklik bulunan, nüfus olay bilgisi değişenler (vatandaşlığın kazanılması, gaipliğin iptali gibi) de Adres Kayıt Sistemi'ne kayıt olmaları için önce nüfus müdürlüğüne, sonra ilgili ilçe seçim kurulu başkanlığına müracaat edecek.
Birinci oylamanın yapılacağı 24 Haziran'da, seçimin ikinci oylamaya kalabileceği ihtimali dikkate alındığında ise 8 Temmuz itibarıyla askerlikten terhis olan ya da asteğmenliğe nasbedilen ancak silah altında bulunmaları nedeniyle askı listesinde kaydı bulunmayan ve yine aynı nedenle kayıtları dondurulmuş bulunanlar da terhis belgesi veya askerlik şubesince verilen belge veya görev belgesini ibraz etmek zorunda olacak.
DENETİMLİ SERBESTLİKTEN FAYDALANANLAR OY KULLANABİLECEK Mİ?
Kasıtlı suç nedeniyle haklarında verilen mahkumiyet kararları kesinleşmekle birlikte henüz ceza infaz kurumuna alınmayanlar, koşullu ya da denetimli serbestlikten yararlanarak salıverilenler ile uzun süreli hapis cezası ertelenen veya 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 16'ncı maddesinin ikinci fıkrası gereğince infazı geri bırakılan hükümlülerin kayıtları Cumhuriyet Başsavcılıklarından alınacak belgenin ibrazı kaydıyla dondurulmayacak.
Türk Medeni Kanunu'nun 408'inci maddesinde belirtilen ve ayırt etme gücü olan ilgilinin yaşlılığı, engelliliği, deneyimsizliği veya ağır hastalığı dolayısıyla işlerini gerektiği gibi yönetememesi sebeplerine bağlı olarak kendi istekleri üzerine verilen kısıtlama kararı kesinleşenler de kararı veren mahkemeden alınacak onaylı karar örneği ile ilçe seçim kurullarına başvurabilecek.
Türk Medeni Kanunu'nun 407. maddesinde belirtilen; "Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkum olan her ergin kısıtlanır." hükmü uyarınca kısıtlanan hükümlünün kısıtlılık hali, aynı Kanun'un 471'inci maddesindeki; "Özgürlüğü bağlayıcı cezaya mahkumiyet sebebiyle kısıtlı bulunan kişi üzerindeki vesayet, hapis halinin sona ermesiyle kendiliğinden ortadan kalkar." hükmü gereğince hapis hali sona ermekle kısıtlılık halinin de sona ermesi sebebiyle seçmen olabilmek ve listelere yazılmak veya seçmenlik durumunu oy kullanabilir duruma getirebilmek için ilgili ilçe seçim kurulu başkanlıklarına işlemlerini gerçekleştirebilecek.
Tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlülere ilişkin askı listesinde kendisine ait kimlik bilgilerinde yanlışlık veya eksiklik bulunan, tutuklu veya taksirli suçlardan hükümlü olarak ceza infaz kurumlarında bulundukları halde askıya çıkartılan tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlülere ilişkin askı listesinde yazılmamış bulunanlar, 5490 sayılı kanunun 50'nci maddesi gereği ceza infaz kurumları idaresi aracılığıyla yazılı olarak ilçe seçim kurulu başkanlığına başvurabilecek.
'KISITLILIĞIN SONA ERME KARARI'
Türk Medeni Kanunu'nun 405 ve 406'ncı maddelerindeki sebeplerle haklarında kısıtlama kararı bulunanlar, mahkemeden alacakları "kısıtlılığın sona erme kararı" ile müracaat etmeleri halinde seçmen listelerine eklenerek oy kullanabilecek.
Askı süresi içinde engelli seçmenlerin beyan ve güncelleme işlemleri
Askı dönemi içinde görme ve ortopedik engelli seçmenlerin engellilik beyan formu ile bizzat veya bir yakını tarafından ilçe seçim kurulu başkanlığına veya ilçe seçim kurulu başkanlığına gönderilmek üzere muhtarlığa başvurulması durumunda, ilçe seçim kurulu başkanlığınca "Seçmen Kaydı Günleme" ekranı kullanılarak veya Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğüne başvurması halinde Genel Müdürlükçe, engelli seçmenlerin oylarını rahatlıkla kullanabilmeleri için sandık ataması yapılırken göz önünde bulundurulmak üzere "engelli" olarak işaretlenecek. Söz konusu başvuru için gerekli engelli beyan formu "www.ysk.gov.tr" internet adresinden alınabilecek.
'SEÇMEN ADRES GÜNCELLEME'
Muhtarlık bölgesi askı listelerinin dökümüne başlanıldığı 30 Nisan ile listelerin askıdan indirileceği 12 Mayıs tarihleri arasında; yerleşim yeri değişikliği ve kayıt düzeltme için nüfus müdürlüğünün adres tescilini yaptığına dair belge ve ekleri ile başvuranlar hakkındaki kayıtlar, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından "Seçmen Adres Güncelleme" ekranı kullanılarak sorgulanacak ve oy kullanabilir durumda olup olmadıkları (seçmenlik durumları) gözetilerek, verilecek karar üzerine seçmen kütüğüne işlenecek.
İlçe nüfus müdürlüğüne daha önce farklı bir kişi tarafından beyan edilen adresin, birlikte oturma gerekçesiyle yeniden beyan edilmesi ve beyan eden kişi ile halen o adreste oturan kişinin birlikte ilçe nüfus müdürlüğüne müracaat etmeleri halinde, başka belge istenilmesine gerek olmaksızın nüfus müdürlüğünce tescil edilen adrese ilişkin birlikte imzalanmış onaylı adres beyan formuna göre işlem yapılacak.
SEÇSİS'te kısıtlı olarak görünen kişilerin dondurulan kayıtlan kısıtlama kararlarına ulaşılamadığı gerekçesiyle oy kullanabilir hale getirilemeyecek ancak bu kişilerin muhtarlık bölgesi askı listelerine itiraz etmeleri halinde durumları değerlendirilecek.
Anayasa'nın 79'uncu maddesinde öngörülen "seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü" ilkesine uygun bir şekilde gerçekleştirilmesini teminen, seçmen niteliğini taşıyan kişilerin yerleşim yeri değişikliği için başvurularını muhtarlık bölgesi askı listelerinin dökümünün yapıldığı 30 Nisan gününden başlamak üzere ve askı süresi içinde bizzat veya ilgili nüfus müdürlüğüne yapmaları gerekiyor. Bu kişilerin askı süresince posta ile yapacakları müracaatları ile muhtarlık bölgesi askı listelerinin indirilme tarihi olan 12 Mayıs günü saat 17.00'den sonra yapılan başvurular ilçe seçim kurullarınca hiçbir suretle dikkate alınmayacak.
TC KİMLİK NUMARASI OLMAYAN KİMLİK KARTLARI GEÇERLİ DEĞİL
Belediyeler ile köy veya mahalle muhtarlarınca düzenlenip onaylanan kimlik belgeleri kimliğin tespitinde geçerli olmayacak. Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını taşımayan kimlik belgelerine itibar edilmeyecek.
Ceza infaz kurumlarında tutuklu ya da taksirli suçlardan hükümlü bulunan seçmenlerden söz konusu kimlik belgeleri bulunmayanlar için ceza infaz kurumu idaresince verilmiş belge, kimlik belgesi yerine geçecek.
Yerleşim yeri adresinin ispatında ise öncelikle ilgili nüfus müdürlüklerinden onaylı veya e-Devlet üzerinden alınacak karekodlu resmi nitelikteki "Yerleşim Yeri ve Diğer Adres Belgesi" esas alınacak.
Listelere Cumhurbaşkanı adayları ile siyasi parti adına yapılan itirazlarda ise itiraz eden kişinin yetkili olduğuna ilişkin belgesi olup olmadığına bakılacak. Siyasi partilerin il veya ilçe başkanlarının yetkilendirdiği kişilerin muhtarlık bölgesi askı listelerine ve sandık bölgesi askı listelerine itiraz ve şikayet yetkisi olacak.
Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce; askı süresi içinde gerçekleşen tüm değişiklikleri içeren sandık bölgesi askı listeleri elektronik ortamda hazırlanıp, SEÇSİS Siyasi Parti Portalı (SİPPORT) üzerinden erişime açılacak. Ayrıca talepleri halinde siyasi partilerin genel merkez yetkililerine, siyasi partilerin ilçe başkanlıklarına gönderilmek üzere ve Cumhurbaşkanı adaylarına ya da yetkili kıldığı kişiye tutanak karşılığında elden teslim edilecek.
Bununla birlikte siyasi partilerin il ve ilçe başkanlarınca yetkilendirilen kişilerin görev yaptıkları yer ile ilgili seçmenleri gösteren muhtarlık bölgesi askı listelerini ilgili ilçe seçim kurullarından almaları mümkün olacak.
Bu listelere iki gün içinde yapılan itirazlar ilçe seçim kurulu başkanı tarafından değerlendirilerek kesin olarak karara bağlanacak. Talep halinde sonuç ilgili siyasi partiye bildirilecek.
SEÇMEN BİLGİ KAĞITLARININ HAZIRLANMASI VE DAĞITIMI
Sandık seçmen listelerinin kesinleşmesinden sonra seçmen bilgi kağıtlarının hazırlanması ve dağıtılması işlemine 30 Mayıs Çarşamba günü başlanacak.
İlçe seçim kurulu başkanı; 298 sayılı kanunun 44'üncü madde hükmüne uygun biçimde hazırlanmış seçmen bilgi kağıtlarının sağlıklı ve kısa zamanda seçmene ulaştırılmasını mahalli posta idaresi veya ilçe ve köylerde memur aracılığı ile yaptırabilecek.
Bu yollarla dağıtımın mümkün olmadığı takdirde ilçe seçim kurulu başkanı, seçmen bilgi kağıtlarının dağıtılması işlemlerinde, belirtilen daire veya müesseselerin memur ve hizmetlilerini görevlendirebilecek.
Bu işle görevlendirilenler teslim aldıkları seçmen bilgi kağıtlarını ev ev dolaşarak sahiplerine imza karşılığında dağıtmak, ilçe seçim kurulu başkanları da bunun sağlıklı bir biçimde yerine getirilmesi için gerekli önlemleri almak ve denetimleri yapmak zorunda olacak. Dağıtım işi en geç 17 Haziran Pazar akşamına kadar bitirilecek.
