2016 şiir açısından son derece bereketliydi. Yazarlar ve eleştirmenler 2016 yılında çıkan şiir kitaplarını KARAR için değerlendirdi. Mehmet Ocaktan, Cafer Turaç, Haydar Ergülen, Hayriye Ünal, Ömer Erdem ve Vural Bahadır Bayrıl’ın listesinde Adnan Özer’in ‘Yol Şarkıları’ ile Birhan Keskin’in ‘Fakir Kene’ kitabı öne çıkıyor.
ERKUT TEZERDİ
Yalnızlık, yaşam, ölüm, övgü, aşk, vatan, din, hasret... Bunlar, ‘Türk Şiiri’ denilince akla gelen temalardan birkaçı. Orta Asya’da kahramanlık ve ölüm temasıyla ortaya çıkan şiir geleneği Osmanlı’da yerini kasidelere ve halk şiirlerine bıraktı. Yapıtlarda önemli devlet büyükleri övülürken günlük yaşam da tasvir edildi: Beyitler, uyaklar, kafiyeler ve dini coşku tutarlı bir biçimde birbirini izledi. Cumhuriyet’tin ilanıyla, 1923-1990 yılları arasında ‘toplumsal gerçekçi şiir’ üslubu eserlerde öne çıkarken 2016 yılında ‘üst dil’ mantığı Türk şiirinin omurgasını oluşturuyor.
Şairler geleneksel ve sanatsal bir yolculuğu amaçlıyor; yapıtlarda kültürel metaforlar bolca kullanılıyor ve ağırbaşlı, lirik bir tavır sergileniyor. Yazarların ve eleştirmenlerin 2016’da çıkan şiir kitaplarını değerlendirmesiyle bu sonuca varıldı. Haydar Ergülen, Hayriye Ünal, Cafer Turaç, Mehmet Ocaktan, Ömer Erdem ve Vural Bahadır Bayrıl’ın seçtiği şiir kitapları bu nitelikleriyle dikkat çekiyor.
Eserlerde kullanılan dil genel hatlarıyla zarafet dolu. Birhan Keskin ‘in ‘Fakir Kene’si, Adnan Özer’in ‘Yol Şarkıları’, Şükrü Erbaş’ın ‘Yaşıyoruz Sessizce’si, Musab Kırca’nın ‘Düşerken Öğrendiğimiz Yasalar’ı, Ahmet Telli’nin ‘Bakışın Senin’i, Ali Berkay’ın ‘Tahayyülat’ı, Güven Turan’ın ‘Ardıl’ı, İbrahim Tenekeci’nin ‘Görmeden Ölmek’i, Mehmet Taner’in ‘Vezinler’i, Nergihan Yeşilyurt’un ‘Otomatların Marşı’, Cenk Gündoğdu’nun ‘Harap’ı, Hüseyin Atlansoy’un ‘Yüzümdeki Eşik’ ve Haydar Ergülen’in ‘Öyle Küçük Şeyler’i 2016 yılının en iyi şiir kitapları arasında gösteriliyor. Her bir şair kendi dilini yaratarak, okuyucuyla özgün ama geleneksel, lirik ancak kuralsız ve sürpriz bir bağ kuruyor. Eserlerin konuları ise yaşamın, dışından, berisinden ya da kıyısından değil, bizzat içinden, ruhun en derinlerinden. Bu nedenle 2016 yılının ‘En İyi Şiir’ kitaplarından için toplumsaldan daha çok bireysel tutkuları yansıttığı söylenebilir.
KARAR JÜRİSİ
Mehmet Ocaktan: Lirizm ırmağı zenginleşiyor
“Birhan Keskin’in ‘Fakir Kene’si benim için 2016’nın en dikkate değer şiir kitabı. Kendine ait imge dünyası ve farklı katmanları kucaklayan dil özellikleriyle özel bir şair Birhan Keskin. Adnan Özer ise uzun süredir dergilerde pek gözükmedi, bu yüzden ‘Yol Şarkıları’nın yayımlanması şiir adına önemli bir adım. Yol şarkıları, Adnan Özer’in lirizm ırmağını daha da zenginleştirecek. Enis Batur, ‘Yanık Divan’la kendi sanatsal yolculuğunda şiire has özel bir pencere açıyor. Kimileri Enis Batur’un şiirde yaratıcılıktan çok, sanatsallığı önemsediğini düşünebilir. Bunu belki şöyle söylemek lazım; Enis Batur şiirsel yaratıcılıkta çok fazla kültürel istasyona uğruyor. ‘Öyle Küçük Şeyler’le Haydar Ergülen, kendi şiir damarında artık daha oturmuş bir şiir örgüsüne kavuşmuş bulunuyor.”
Ömer Erdem: Adnan Özer sürprizi
“Birhan Keskin kendisine özgü okur kitlesi oluşturabilmiş, kültürel ve sosyal katmanların beklentisi yanında onların desteğini de edinmiş şair kimliğine sahip. 2016’nın öne çıkan isimlerden. ‘Yol Şarkıları’nı kaleme alan Adnan Özer, uzun süredir tek tek ve çok az şiir yayımlamanın yanında kitapla da gözükmeyen bir şairdi. Kitabı ‘Dağlarca Şiir Ödülü’ne değer görüldü. ‘Yol Şarkıları’, özündeki kültürel lirizmle de sevilmeye çok değer. Ayrıca Nergihan Yeşilyurt’un ‘Otomatların Marşı’ adlı eserin ortaya koyduğu şiir kavrayışı, dilinde barındırdığı atılım kapasitesi ve çok genç oluşu benim için onu öne çıkardı. Beklentim arttı. Güven Turan’ın ‘Ardıl’ eseri daha çok şiirlerin uzunluğunu şaşırtıcı biçimde dolduran dil devrilişleriyle sürprizliydi.”
Haydar Ergülen: Şükrü Erbaş’ın üç büyük izleği
“Şükrü Erbaş yaşamın üç büyük izleği aşk, yalnızlık ve ölümü ‘Yaşıyoruz Sessizce’de yer verdiği şiirlerinde bir araya getiriyor. Erbaş, okuru aşkın, emeğin ve dünyanın ölümle bir daha yüceltildiği bir dünyaya götürüyor. Var duygusunu, yalnızca her kitabıyla değil her dizesiyle de yeniden yaşatıyor. O bizim birinci çoğul şairimiz olarak, pek az şairin yapabildiğini yapıyor ve dil hünerinden önce yaşama, yaşatma, bakma, sezme, anlama, paylaşma gibi ‘insani bir şiir’in de gereği olan erdemleriyle, gerçi erdemli olmak da başlı başına bir hüner sayılır şimdilerde, adeta kendi dilini yaratıyor. 2016’nın öne çıkan diğer yazarları ve şiir kitapları arasında Adnan Özer ‘Yol Şarkıları’, Ahmet Telli ‘Bakışın Senin’, Cenk Gündoğdu ‘Harap’ ve İbrahim Tenekeci ‘Görmeden Ölmek’ var.
Hayriye Ünal: Kitabı internette
“2016 yılında yayımlanan en başarılı şiir kitapları arasında Musab Kırca’nın ‘Düşerken Öğrendiğimiz Yasalar’ (Ebabil Yayınları) ve Ali Berkay’ın Tahayyülat (Hece Yayınları) var. Bu ikisi hem hız hem söyleyiş gücü taşıyor. Usta şairlerden Arif Ay’ın ‘Dipköşe’ ve Adem Turan’ın ‘Borges Borges’ kitabı da iyi. Bu yıl en beğendiğim kitap İzzet Yasar’ın ‘Şifa ile Taburcu’ adındaki şiir kitabı. Yasar, şiirlerini sifailetaburcu.blogspot.com.tr internet adresinde paylaştı, matbu biçimde basılmadı. İzzet Yasar’ın tarih içinde yürüyen insanın macerasını zekice kendi zamanı içindeki olguyla, yani şimdideki kuruluş ve bozgunla anlatması çok hoşuma gidiyor. Ve bunu çok gürültüsüz bir şekilde gerçekleştiriyor.”
Cafer Turaç: ‘Görmeden Ölmek’ de iyi
“2016’nın öne çıkan şairleri ve şiir kitapları arasında Hüseyin Atlansoy ‘Yüzümdeki Eşik’, İbrahim Tenekeci ‘Görmeden Ölmek’, Ömer Erdem ‘Pas’, Birhan Keskin ‘Fakir Kene’, Haydar Ergülen ‘Öyle Küçük Şeyler’, Ali Emre ‘Onarılmış Yas Bitiği’ ve Hıdır Toraman ‘Kızgın Pars Kopuk Topuk’ bulunuyor. Çevirilerde ise Portekizli şair Fernando Pessoa’nın ‘Gizemli Bir Maske’si, Nobel Edebiyat Ödüllü Yunan şair Yorgo Seferis’in ‘Üç kırmızı Güvercin’i ve Ermeni şair Garbis Cancikyan ‘Şu Ömrümün Şubatı’ adlı kitapları yer alıyor. Toplu şiirlerde de Mehmet Taner ‘Vezinler’ ve Birhan Keskin ‘Kim Bağışlayacak Beni’ var.”
Vural Bahadır Bayrıl: Şairin yıllar içinde gelişimi
“Yılın en iyi şiir kitaplarından biri Onur Şahin’in ‘Gamdan Kale’si. Yılın sürpriz kitaplarından birisi oldu. Bu, genç şair için son derece olgun bir kitap. Tuğrul Tanyol’un ‘Gelecek Günlerin Şarabı’ adlı şiir kitabı da listemde yer alıyor. Tanyol, bu yıl yine çok ödül aldı. Ustalığını pekiştirdi. Listemde Haydar Ergülen’in ‘40 Şiir ve Bir’ kitabı da bulunuyor. Haydar Ergülen hep bildiğiniz gibi. Cem Yavuz, çok uzun aradan sonra yeni bir kitapla geldi. Şaşırtıcı ve ilginç şiirini sürdürdü ‘20 Ölümsüz Şarkı’ adlı şiir kitabında... İhsan Deniz’in ‘Dut Ağacında (Toplu Şiirler 1980-2015)’ adlı çalışması da çok iyi. Şairin yılları içindeki gelişimini izlemek için ideal bir kitap olmuş. “
