Dr. Mohammod Jobayer Chisti’nin, gelişmekte olan ülkelerde çocukların zatürreden ölmesini engellemek için şampuan şişesinden ürettiği ve maliyeti 1.25 dolar olan bir alet geliştirdi. Bu icat sayesinde Bangladeş’te zatürreden ölüm oranı yüzde 75 azaldı.
Her yıl, çoğunluğu Güney Asya ve Sahraaltı Afrika’da olmak üzere yaklaşık 920 bin bebek ve çocuk zatürreden hayatını kaybediyor. Bangladeş’teki Sylhet Medikal Koleji Hastanesi’nde çalışan Dr. Mohammod Jobayer Chisti, 20 yıl süren çalışmaların ardından, binlerce çocuğun hayatını kurtarma ihtimali olan çok düşük maliyetli bir alet icat etti. Maliyeti 1.25 dolar olan aletle zatürreden ölüm oranı yüzde 75 dolayında azaltıldı. Boğazı etkileyen streptokok gibi bakteriler ya da RSV gibi virüslerin neden olduğu enfeksiyonların akciğerleri etkilemesiyle oluşan zatürrede akciğerler şişip sıvı ya da iltihapla doluyor ve oksijen alabilme kapasitesi düşüyor. Gelişmiş ülkelerdeki hastanelerde, çocukların nefes almasını kolaylaştıran vantilatörler kullanılıyor. Ancak bu makinelerin fiyatı 15 bin dolar ve özel eğitimli kişilerce kullanılması gerekiyor. Dolayısıyla Bangladeş gibi gelişmekte olan ülkelerde bu tedavi yönetimini kullanması son derece güç. Ayrıca Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği daha az maliyetli tedavi yöntemi olan ‘düşük akımlı oksijen’le bile her 7 çocuktan biri ölüyor. Bu gerçekten yola çıkan Dr. Chisti, düşük maliyetli tedavi yöntemini Avustralya Melbourne’de çalışırken gördüğü bir makineden esinlenerek geliştirdi. CPAP diye adlandırılan ‘sürekli pozitif solunum yolu basıncını’ kullanarak, akciğerlerin çökmesini engelleyen ve vücuda yeterli oksijen alınmasını sağlayan makinenin maliyeti ise yüksek.
Dr. Chisti Bangladeş’e döndükten sonra, daha basit ve ucuz bir CPAP makinesi üretmek üzere çalışmalarına başladı. Bir iş arkadaşıyla birlikte, yoğun bakım ünitesinden aldıkları boş bir plastik şampuan şişesini suyla doldurup, şişenin bir ucuna plastik hava besleme borusu yerleştirdi. Sonuçlarını The Lancet Magazine’de yayımlanan aletin çalışma sistemini Chisti şöyle anlatıyor: “Çocuklar bir tanktan oksijen soluyor ve nefeslerini plastik boru yardımıyla su dolu şişeye veriyorlar. Bu da şişedeki suda baloncuklar oluşmasını sağlıyor. Baloncukların oluşturduğu basınç, akciğerlerdeki hava keseciklerini açıyor.” Şu ana kadar yaklaşık 600 çocuk bu yöntemle tedavi edildi.
Maliyeti 1,25 dolar olan aletle zatürreden ölüm oranı yüzde 75 dolayında azaltıldı. Alet ayrıca oksijenin de çok daha etkili kullanılmasını sağlıyor. Yeni ve basit icatla, hastanenin yıllık oksijen faturası da 30 bin dolardan 6 bin dolara düştü. Chisti’nin amacı gelişmekte olan ülkelerdeki hastanelerde bu cihazın kullanılabilmesini sağlamak.
