İnce kabuğu ve sulu yapısıyla meşhur olan Ayaş domatesi, Türkiye'nin dört bir yanından Ankara'ya ziyaretçi çekmeye yetiyor. Yetiştiriciler daha tarladaki fideler boy atmadan ön sipariş almaya başlıyor. Ankara Ayaş'ta ortalama 40 yıldır domates yetiştiriciliği yapan Osman Kalaycı, İsrail tohumlarının sektörü domine etmesinin ardından eski orijinal tohumlara olan talebin arttığını belirterek gördükleri yoğun ilgiyi anlattı.
AYAŞ DOMATESİ YEMEYEN DOMATES YEDİM DEMESİN
40 yıldır yetiştiricilik yapan ve ortalama 20 yıldır da Ayaş domatesi de yetiştirdiğini belirten Kalaycı, "Benim elimde Ayaş domatesinin ata tohumu vardı. Ortalama 20 yıldır aynı tohumla Ayaş domatesi yetiştiriyorum. Tezgahıma gelip de Ayaş domatesi istiyorum demeyene kesinlikle vermem. Ayaş domatesi istiyorum diyen müşteriye satarım. Vatandaş gelir, ben bahçemden toplar ona veririm. Ayaş domatesini yemeyen insan kendini domates yemiş saymasın. Zaten bunun tadını alan başka meyveleri çok tercih etmez, eşi benzeri yoktur. Bizim haricimizde Konya'nın sarı domatesi var, Çanakkale'nin pembe domatesi var. Fakat Ayaş domatesinin yerini tutmaz" sözlerine yer verdi.
3 KAT DAHA VERİMLİ OLUYOR
Domatesin meyvesinin yanı sıra fidesini de sattıklarını söyleyen Kalaycı, sözlerinin devamında şunları aktardı:
“Orijinal Ayaş domatesi yıllar içinde kayboldu. Biz korumak için çok gayret ettik. Zamanında pembe domatesi Ayaş domatesi diye sattılar. Konya’nın domatesini aynı şekilde Ayaş domatesi diye insanlara verdiler. Diyorlar ki Ayaş domatesi eğri büğrü olur. Böyle bir şey yok. Dalları kalın olur, bu doğru. Dal öyle geniş olur ki meyveyi zor görürsünüz. Ayaş domatesinin öyle bir özelliği vardır. Bu sene bahçelerimizden birisi aşırı yağışlardan dolayı biraz darbe yedi. Yukarıdaki bahçemizin hasadına 1 hafta sonra başlayacağız. Oradan istediğimizi aldık. Verimlilik anlamında iyi bir istikrarımız var. Yıllardır hasatta benzer oranda malzemeyi çekeriz. Ayaş domatesinde normal domatese göre verimlilik 3 kat fazla olur. İyi mahsül toplarsınız. İsrail tohumundan 1 dalda 10 kilogram toplarsanız, Ayaş ata tohumundan 30 kilo toplarsınız”
MALİYET ARTSA DA GELİR AYNI
Geçen yıla göre maliyetlerinin ortalama 4 kat arttığını söyleyen Kalaycı, buna rağmen gelirlerinde bir değişiklik olmadığını belirtti. İlaç, tohum ve gübre fiyatlarına gelen zammın kendilerini çok zorladığını dile getiren yetiştirici, işin içinden çıkardıklarını da vurguladı.
ŞEHİR DIŞINDAN GELİP 500 KİLO ALIYORLAR
Hasatın 10 gün önce başladığını ancak henüz menemen zamanının gelmediğini belirten Kalaycı, şu bilgileri verdi:
“Ağustosun on beşi ile eylülün on beşi arasında veririz menemeni. İnsanlar şu anda tedirgin. Acaba piyasa böyle mi gidecek diye. Bu haftadan sonra menemenin kesinlikle başlaması lazım. Eylülün on beşinden sonra menemen olmaz, domates ekşime yapar. Türkiye’de Ayaş domatesinin sevdalıları var. Geldiğinde 500 kilo mal doldurup götüren müşterilerimiz var. Kışın başka yerden domates almazlar. Kargo ile isteyen insanlar da oluyor. Erzurum’dan girin Edirne’den çıkın, göndermediğimiz memleket yok. Yaşım ilerledi, yalnız kaldım. Çocuklarım bu işi yapmaya yanaşmıyor. Artık yetiştirici olarak son demlerimi yaşıyorum. Bu işi gelir için yapmıyorum. Toprağa dokunmak için, tutku için yapıyorum. Bu iş yüzünden ne kaybettin derseniz, bir daire ve iki traktör kaybettim. Ayaş domatesi yetiştireceğim diye oldu. Çok şükür iki çocuğumu evlendirdim, yuvamı kurdum. Gidene göz yumacaksınız ki getirisi olsun. Nefesim yeterse 10 sene daha bu işi yaparım”
ALMAK İÇİN 10 GÜN BEKLİYORLAR
İnsanların kendisini arayarak sipariş verdiğini hatta Ayaş domatesi alabilmek için sıraya bile girdiklerini söyleyen Kalaycı, “Domatesin kilosu 15 lira ile 25 lira arası değişiyor. Ayaş domatesi 25 lira. Ayaş domatesini geçen sene 20 liraya satıyorduk. Normalini de 5 liraya veriyorduk. 2 dönüm araziye ekiyoruz. Rahat 20 ton domates çıkıyor. Hepsini de rahatça satıyoruz. Telefon ile sıraya giriyor insanlar, 10 gün bekleyenler oluyor. Direkt çat kapı gelene yüksek miktarda veremem. 1-2 kilogram verebilirim. Fazla alabilmek için önceden haber etmek lazım. Müşterimiz gelir, bazen bahçemize iner, kendisine ne lazımsa kendi elleriyle toplar. Tartarız malzemeleri, hoşça kalın der göndeririz. Ekim ayının sonuna kadar satışlara devam edeceğiz” diyerek sözlerini sonlandırdı.
