Her sene olduğu gibi bu 10 Kasım’da da Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu lideri Gazi Mustafa Kemal Atatürk, yurdun dört bir köşesinde saygıyla anılıyor. Sirenler çalınıyor, saatler 9’u 5 geçe tüm Türkiye Ata’ya saygı duruşunda bulunuyor.
Türk milleti için matem ilan edilen 10 Kasım Atatürk’ü Anma günü olarak idrak ediliyor. Atatürk'ün ebediyete göç ettiği gün olan 10 Kasım'da Ata'ya saygı duruşunda bulunulur, İstiklal Marşı okunur, bayraklar yarıya kadar indirilir...
ATATÜRK NEDEN ÖLDÜ?
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, siroz hastalığından dolayı hayata gözlerini yumdu.
ATATÜRK NE ZAMAN ÖLDÜ?
1881 yılında doğan Türkiye’nin kurucusu Atatürk, 10 Kasım 1938 yılında henüz 57 yaşındayken hayatını kaybetti.
10 KASIM’DA NE OLDU?
10 Kasım Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu lideri Ulu Önder, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün çok sevdiği Türkiye’ye ve yaşama veda ettiği gündür. 1938’in 10 Kasım’ında saatler 9'u 5 geçe hayata veda eden Atatürk, 10 Kasım’da çeşitli etkinliklerle anılıyor. 10-16 Kasım haftası; onun inkılap ve ilkeleri, yurtseverliğinin anlatıldığı, TV’lerde ve radyolarda Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün konuşmalarının kendi sesinden dinletildiği, Atatürk'le alakalı filmlerin gösterime girdiği Atatürk'ün anıldığı hafta olarak Türk halkı tarafından hüzünle, özlemle, saygıyla kutlanır. Anıtkabir ziyareti yapılır, Ankara'da resmî tören gerçekleştirilir. Her 10 Kasım'da Türkiye'de hayat durur ve bayraklar yarıya kadar indirilir.
Sağlık durumu kötüleşen Atatük'e 1938’de siroz teşhisi konuldu ve Avrupa'dan doktorlar geldi. Ancak tedaviler sonuç vermeyince Atatürk, 10 Kasım 1938 tarihinde Perşembe gününün sabahında saatler 09:05’i gösterirken İstanbul Dolmabahçe Sarayı'nda hayatını kaybetti. Atatürk’ün naaşı büyük bir törenle Ankara'ya uğurlanırken, Atatürk 21 Kasım 1938’de Ankara'da büyük bir törenle Ankara Etnografya Müzesi'ndeki geçici kabrine konuldu. 15 sene sonra ise 10 Kasım 1953 yılında kendisi için yaptırılan başkentin simgelerinden olan Anıtkabir'de toprağa verildi.
ANLAM VE ÖNEMİ
Her sene 10-16 Kasım tarihleri Atatürk Haftası olarak kutlanır. 10-16 Kasım tarihlerini içine alan hafta Türk topraklarını ve Türk milletini işgalcilerden kurtulmasında önemli rol alan Atatürk'ün aramızdan ayrıldığı hafta olarak kutlanır. Yaşamı boyunca varlığını Türk varlığına armağan eden, halkın kendi kendini yönettiği Cumhuriyet idaresini kurmuş, hayatı boyunca yaptığı devrimlerle, Türkiye’yi çağdaş ülkeler seviyesine eriştirmiş dünya lideri Atatürk, her 10 Kasım’da hasretle, özlemle, saygıyla anılıyor.
ATATÜRK'ÜN HAYATI
1881’de o dönem Osmanlı’ya bağlı Selânik'teki Kocakasım Mahallesi, Islâhhâne Caddesi'ndeki üç katlı pembe evde doğan Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım, babası Ali Rıza Efendi’dir. Annesi Zübeyde Hanım Selânik yakınlarındaki Langaza kasabasına yerleşmiş eski bir Türk ailesinin kızıyken, baba tarafından dedesi Hafız Ahmet Efendi XIV-XV. yüzyıllarda Aydın ve Konya’da Makedonya'ya yerleştirilmiş Kocacık Yörüklerindendir. Evkaf katipliği, milis subaylığı ve kereste ticareti yapan Ali Rıza Efendi, 1871’de Zübeyde Hanım'la hayatını birleştirdi. Atatürk'ün beş kardeşinden dördü küçük yaşlarda hayatını kaybetti, yalnızca Makbule (Atadan) 1956’ya kadar yaşadı.
Mustafa, okul çağına gelince Hafız Mehmet Efendi'nin mahalle mektebinde öğrenime başladı, ardından babasının isteği üzerine Şemsi Efendi Mektebi'ne geçiş yaptı. Bu esnada babası hayatını kaybetti (1888). Bir süre Rapla Çiftliği'nde dayısının yanında kalmasının ardından Selânik'e dönerek okulunu bitiren Mustafa, Selânik Mülkiye Rüştiyesi'ne girdi.
Kısa bir zamanın ardından 1893’da Askerî Rüştiye'ye giren Mustafa’ya, bu okulda Matematik öğretmeni Mustafa Bey adına ‘Kemal’i ekletti. 1896-1899 yılları arasında Manastır Askeri İdâdi'sini tamamlayarak, İstanbul'da Harp Okulunda öğrenime başlayan Mustafa Kemal, 1902’de teğmen rütbesiyle mezun oldu. Harp Akademisi'ne devam eden Mustafa Kemal, 11 Ocak 1905 yılında yüzbaşı rütbesiyle Akademi'yi bitirdi.
1905-1907 yıllarında Şam'da 5. Ordu emrinde görev yapan Mustafa Kemal, 1907 yılında Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) oldu. Manastır'a III. Ordu'ya atanan Mustafa Kemal, 19 Nisan 1909 yılında İstanbul'a giren Hareket Ordusu'nda Kurmay Başkanı olarak görev yaptı. 1910’da Fransa'ya gönderilen Mustafa Kemal, Picardie Manevraları'na katıldı. 1911’de İstanbul'da Genel Kurmay Başkanlığı emrinde çalışmalarını sürdürdü.
1911’de İtalyanların Trablusgarp'a hücumu ile başlayan savaşta, Mustafa Kemal, bir grup arkadaşıyla beraber Tobruk ve Derne bölgesinde görev yaptı. 22 Aralık 1911 yılında İtalyanlara karşı Tobruk Savaşını kazanan Mustafa Kemal, 6 Mart 1912 yılında Derne Komutanlığına getirildi.
1912 yılında Balkan Savaşı başlayınca Mustafa Kemal, Bolayır ve Gelibolu’daki birliklerle savaşa dâhil oldu. Edirne ve Dimetoka’nın geri alınışında büyük hizmetler veren Mustafa Kemal, 1913’te Sofya Ateşemiliterliğine atandı. Bu görevdeyken 1914’te yarbaylığa yükselen Mustafa Kemal’in, Ateşemiliterlik görevi Ocak 1915 yılında son buldu. Bu esnada I. Dünya Savaşı başlamış, Osmanlı İmparatorluğu savaşa girmek durumunda kalmıştı. Mustafa Kemal 19. Tümeni kurmak için Tekirdağ'da görevlendirilmişti
1914 yılında başlayan I. Dünya Savaşı'nda, Mustafa Kemal Çanakkale'de bir kahramanlık destanı yazıp İtilaf Devletlerine "Çanakkale geçilmez! " dedirtti. 18 Mart 1915'te Çanakkale Boğazını geçmeye kalkan İngiliz ve Fransız donanması ağır kayıplar verince Gelibolu Yarımadası'na asker çıkarmaya karar verdiler. 25 Nisan 1915'te Arıburnu'na çıkan düşman kuvvetlerini, Mustafa Kemal'in komuta ettiği 19. Tümen Conkbayırı'nda durdurdu. Mustafa Kemal, bu başarı üzerine albaylığa yükseldi. İngilizler 6-7 Ağustos 1915'te Arıburnu'nda tekrar taarruza geçti. Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal 9-10 Ağustos'ta Anafartalar Zaferini kazandı. Bu zaferi 17 Ağustos'ta Kireçtepe, 21 Ağustos'ta II. Anafartalar zaferleri takip etti. Çanakkale Savaşlarında yaklaşık 253.000 şehit veren Türk ulusu onurunu İtilaf Devletlerine karşı korumasını bilmiştir. Mustafa Kemal'in askerlerine "Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum!" emri cephenin kaderini değiştirmiştir.
Mustafa Kemal Çanakkale Savaşları'dan sonra 1916'da Edirne ve Diyarbakır'da görev aldı. 1 Nisan 1916'da tümgeneralliğe yükseldi. Rus kuvvetleriyle savaşarak Muş ve Bitlis'in geri alınmasını sağladı. Şam ve Halep'teki kısa süreli görevlerinden sonra 1917'de İstanbul'a geldi. Velihat Vahidettin Efendi'yle Almanya'ya giderek cephede incelemelerde bulundu. Bu seyehatten sonra hastalandı. Viyana ve Karisbad'a giderek tedavi oldu. 15 Ağustos 1918'de Halep'e 7. Ordu Komutanı olarak döndü. Bu cephede İngiliz kuvvetlerine karşı başarılı savunma savaşları yaptı. Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından bir gün sonra, 31 Ekim 1918'de Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığına getirildi. Bu ordunun kaldırılması üzerine 13 Kasım 1918'de İstanbul'a gelip Harbiye Nezâreti'nde (Bakanlığında) göreve başladı.
Mondros Mütarekesi'nden sonra İtilaf Devletleri'nin Osmanlı ordularını işgale başlamaları üzerine; Mustafa Kemal 9. Ordu Müfettişi olarak 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktı. 22 Haziran 1919'da Amasya'da yayımladığı genelgeyle "Milletin istiklâlini yine milletin azim ve kararının kurtaracağını " ilan edip Sivas Kongresi'ni toplantıya çağırdı. 23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum, 4 - 11 Eylül 1919 tarihleri arasında da Sivas Kongresi'ni toplayarak vatanın kurtuluşu için izlenecek yolun belirlenmesini sağladı. 27 Aralık 1919'da Ankara'da heyecanla karşılandı. 23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılmasıyla Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması yolunda önemli bir adım atılmış oldu. Meclis ve Hükümet Başkanlığına Mustafa Kemal seçildi Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kurtuluş Savaşı'nın başarıyla sonuçlanması için gerekli yasaları kabul edip uygulamaya başladı.
Türk Kurtuluş Savaşı 15 Mayıs 1919'da Yunanlıların İzmir'I işgali sırasında düşmana ilk kurşunun atılmasıyla başladı. 10 Ağustos 1920 tarihinde Sevr Antlaşması'nı imzalayarak aralarında Osmanlı İmparatorluğu'nu paylaşan I. Dünya Savaşı'nın galip devletlerine karşı önce Kuvâ-yi Milliye adı verilen milis kuvvetleriyle savaşıldı. Türkiye Büyük Millet Meclisi düzenli orduyu kurdu, Kuvâ-yi Milliye - ordu bütünleşmesini sağlayarak savaşı zaferle sonuçlandırdı.
Mustafa Kemal yönetimindeki Türk Kurtuluş Savaşının önemli aşamaları şunlardır:
Sarıkamış (20 Eylül 1920), Kars (30 Ekim 1920) ve Gümrü'nün (7 Kasım 1920) kurtarılışı.
Çukurova, Gazi Antep, Kahraman Maraş Şanlı Urfa savunmaları (1919- 1921)
I. İnönü Zaferi (6 -10 Ocak 1921)
II. İnönü Zaferi (23 Mart-1 Nisan 1921)
Sakarya Zaferi (23 Ağustos-13 Eylül 1921)
Büyük Taarruz, Başkomutan Meydan Muhaberesi ve Büyük Zafer (26 Ağustos 9 Eylül 1922)
Sakarya Zaferinden sonra 19 Eylül 1921'de Türkiye Büyük Millet Meclisi Mustafa Kemal'e Mareşal rütbesi ve Gazi unvanını verdi. Kurtuluş Savaşı, 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması'yla sonuçlandı. Böylece Sevr Antlaşması'yla paramparça edilen, Türklere 5-6 il büyüklüğünde vatan bırakılan Türkiye toprakları üzerinde ulusal birliğe dayalı yeni Türk devletinin kurulması için hiçbir engel kalmadı.
23 Nisan 1920'de Ankara'da TBMM'nin açılmasıyla Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu müjdelenmiştir. Meclisin Türk Kurtuluş Savaşı'nı başarıyla yönetmesi, yeni Türk devletinin kuruluşunu hızlandırdı. 1 Kasım 1922'de hilâfet ve saltanat birbirinden ayrıldı, saltanat kaldırıldı. Böylece Osmanlı İmparatorluğu'yla yönetim bağları koparıldı. 13 Ekim 1923'te Cumhuriyet idaresi kabul edildi, Atatürk oybirliğiyle ilk cumhurbaşkanı seçildi. 30 Ekim 1923 günü İsmet İnönü tarafından Cumhuriyet'in ilk hükümeti kuruldu. Türkiye Cumhuriyeti, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ve "Yurtta barış cihanda barış" temelleri üzerinde yükselmeye başladı.
