[Karar]
FURKAN SONGUR/ [email protected]
Rus savaş uçağının düşürülmesinden 7 ay sonra, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın mektubuyla iki ülke arasında görüşmeler başladı. Erdoğan ve Putin telefonla görüştü, biraraya gelme sözü verdi. Ilişkilerin eski haline gelmesi için bir aylık süre belirlendi. Tüm bu gelişmelere rağmen Rusya’da yapılan bir ankette halkın yüzde 52’sinin ‘Türkiye ile barışmayalım’ dediği ortaya çıktı. 21 yıl Moskova’da muhabirlik yapmış Rusya uzmanı gazeteci Cenk Başlamış işte bu anketi ve Rusya kriziyle ilgili bilinmeyenleri Karar’a anlattı:
RUSYA, KRİZİ KULLANDI
Yaşanan süreci nasıl değerlendiriyorsunuz?
“Uçağın düşürülmesinin Türkiye açısından üç sonucu oldu; Rusya ile arası bozuldu, ekonomik zarar gördü ve Suriye’de manevra alanı daraldı. Rusya cephesinde ise farklı bir tablo var. Rusya’nın uçağın düşürülmesinden önce Türkiye ile ilişkileri bozmaya karar verdiğini düşünüyorum. Bunun nedeni Suriye. Türkiye’nin Esad’ı devirmek için attığı her adım, Esad’ı iktidarda tutmaya uğraşan Moskova’ya zarar verdi. Sonuçta Rusya hem Türkiye ile ilişkileri bozmayı göze alarak hem de Türkiye’nin bölgesel güç kazanma ihtirasını engellemek için 30 Eylül’de Suriye’de operasyon başlattı. Yani, bence aslında Rusya uçak olayını Türkiye ile ilişkileri bozmak, onların ifadesiyle “Türkiye’yi cezalandırmak” için kullandı. Bir yandan evet, Türkiye bu oyuna gelmemeliydi ama uçak olayı olmasaydı Ruslar başka bir bahane bulacaktı.”
SURİYE POLİTİKASI DEĞİŞİR
Bu gelişmelerden sonra iki ülkenin Suriye meselesine bakışı değişir mi?
“Rusya’nın değil ama Türkiye’nin Suriye’ye yaklaşımında değişiklik bekliyorum. Son 7 ayda, Rusya hem sahada, hem de psikolojik anlamda üstünlüğü ele geçirdi. Uçak krizinin kazananı Rusya oldu. Bu koşullarda Suriye siyasetinde ayarlamalar yapacak olan taraf Türkiye. Ruslar’ın beklentisi de bu yönde. Yeni dönemde daha esnek bir Suriye politikasıyla karşılacağız.”
YÜZDE 52 BARIŞMAYALIM DEDİ
Rusları yakından tanıyan biri olarak Rusya ile ilişkilerin eskisi gibi olacağını düşünüyor musunuz?
Bence eskisi gibi olması yakın ve ortada vadede çok zor. İki ülke arasındaki güven duygusu zedelendi, bundan sonra taraflar birbirlerine karşı hep gardlarını alacak. Rusların uçak olayına bu kadar sert tepki göstermesinin söylenmeyen bir nedeni de Rusya'nın devlet olarak, Rusların da halk olarak Türkiye'yi ve Türkleri aşağıda görmesi. Erdoğan'ın mektubundan hemen sonra Rusya'da bir anket yapıldı, Türkiye ile ilişkilerin düzelmesini isteyip istemedikleri soruldu halka. Yüzde 52 oranında "istemiyoruz" sonucu çıktı. Ama bunun bir nedeni de Kremlin'in son ayda yürüttüğü yoğun "düşman Türkiye" kampanyası. Halk düzeyinde durum böyle.
İÇ İÇE GİRMİŞ EKONOMİLER ZARAR GÖRDÜ
Yaşanan krizden hangi ülke daha çok etkilendi?
Türkiye daha çok zarar gördü. Kriz öncesinde Rus inşaat piyasasının yüzde 20'si Türklerin elindeydi. Türk girişimciler Rusya pazarından son 25 yılda 350-400 milyar dolar kazandı.Rusya da zarar gördü. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra iki ülkenin ekomileri iç içe geçti. Yaptırımlar sonucu Türkiye'den ithalat kesilince bazı fabrikalar kapanmak zorunda kaldı, halk sebze ve meyveyi daha pahalı yemek zorunda kaldı. Enerjide Türkiye'nin Rusya'ya bağımlı olduğu doğru. Ancak Rusya da doğal gazı daha çok satmak istiyor. Şu anda Türk Akımı dışında yeni bir proje geliştiremiyor. Kriz Rusya'daki en önemli yatırımı olan 22 milyar dolar değerindeki Akkuyu Nükleer Santrali'nin geleceğini tehlikeye düşürdü.
