Dünya kuzeydeki yangını söndürmeye çalışırken Ortadoğu’da tehlikeli kıvılcım... İran’dan ateşlenen füzeler Erbil’de Amerikan Konsolosluğu yakınına düştü. Ancak Rus petrolüne alternatif arayışının muhatabı olan Tahran doğrudan suçlanmadı. Kontrol dışı unsurlar işaret edildi. Devrim Muhafızları’nın saldırıyı 12 saat sonra üstlenip hedef olarak ABD yerine İsrail’i göstermesi de dikkat çekti.
Ukrayna işgali nedeniyle Rus petrolüne alternatif olarak görülen ülkelerden İran, Batı ile nükleer bir anlaşmaya yaklaşmışken Erbil’deki Amerikan konsolosluğu yakınına fırlatılan füzeler soru işaretlerine yol açtı. İranlı yetkililerin bir süre sessiz kalması sonrası saldırıyı Devrim Muhafızları üstlendi. Saldırının Erbil’deki İsrail üslerine yönelik olduğu iddia edildi. Ancak Batılı ülkeler İran’la nükleer masada anlaşmaya yaklaşmışken, Rusya’nın son anda engel koyması sonrası İran petrolü ile ilgili provokasyon yapıldığı ihtimali tartışılıyor.
Dünya Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik işgaline kilitlenmişken dün İran’dan Kuzey Irak’taki Erbil’e fırlatılan 12 balistik füze akıllara yeni bir provokasyon ihitimalini getirdi. Irak’ın Erbil kentinde bulunan yapım çalışması süren ABD’nin yeni konsolosluk binasının bulunduğu alan önceki gece saat 01.00 sularında 12 balistik füze ile vuruldu.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimine göre (IKBY) balistik füzeler Erbil’deki ABD konsolosluğu yönündeki bir mahalleyi hedef aldı. IKBY saldırıda bir kişinin hafif yaralandığını duyurdu, ABD Dışişleri Bakanlığı da kınama yayınlayarak Erbil’deki başkonsoloslukta ölen ya da yaralananın olmadığını açıkladı. Olay sonrası füzelerin İran’dan atıldığı yönünde haberler gelmesine rağmen saldırıyı ilk önce kimsenin üstlenmemesi dikkat çekti. Özellikle İran devlet yetkililerinden saatlerce hiçbir açıklama gelmedi. İran’ın resmi haber ajansı IRNA bile haberi Irak medyasına dayandırarak verirken saldırının nereden gerçekleştiğine dair yorum yapmadı. ABD’nin de bir süredir ilişkilerde yumuşama sinyali verdiği İran’a yönelik bir suçlama yapmaması dikkat çekti. Amerikan yetkililer saldırıda neyin hedef alındığından da emin olmadıklarını belirten açıklamalar yaptılar. Ardından Lübnan Hizbullahı’na yakınlığıyla bilinen “Al Mayadeen” televizyonunda yayınlanan haberde Erbil’deki saldırının hedefinin orada bulunan İsrail’e ait istihbarat ve güvenlik birimi olduğu ileri sürüldü. Bunun peşinden nihayet İran Devrim Muhafızları, internet sitesinden bir açıklama yayınlayarak saldırıyı üstlendi.
İran devlet medyasından yayınlanan açıklamaya göre Devrim Muhafızları, Erbil’de İsrail’e ait hedeflerin vurulduğunu savundu; açıklamada ‘İsrail’in kendilerini hedef alması halinde sert, kararlı ve yıkıcı yanıt verileceği’ uyarısı yapıldı. Erbil Valisi Ümit Hoşnav ise kente düzenlenen füze saldırılarının hedefinin “İsrail üsleri” olduğu iddialarının “temelsiz” olduğunu söyledi. Erbil merkezli Rudaw kanalının haberine göre, Vali Hoşnav, “Erbil’de İsrail üsleri olduğu” iddiasını reddetti.
Geçtiğimiz günlerde İsrail’in Suriye’ye yönelik düzenlediği saldırıda İran Devrim Muhafızları ordu mensupları da hayatını kaybetmişti. Irak’ta bulunan ABD güçleri, Kudüs Gücü Komutanı Tümgeneral Kasım Süleymani’nin 3 Ocak 2020’de Bağdat’ı ziyareti sırasında ABD’nin düzenlediği hava saldırısında hayatını kaybetmesinin ardından İran tarafından hedef alınmıştı. İran’ın Süleymani suikastına misilleme olarak düzenlediği saldırıda can kaybı yaşanmamıştı.
Saldırı sonrası akıllara provokasyon ihtimalleri de geldi. Ukrayna işgali sonrası Rus petrolüne yönelik boykotlar açıklanmış, ABD ve Batı ülkeleri alternatif olarak İran ve Venezuela gibi sorun yaşadıkları ülkelerle diyalog kurma sürecine girmişti. İran’dan gerçekleştirilen füze saldırılarının bu yumuşama sürecini baltalama yönelik olabileceği yorumları yapıldı. Nitekim yumuşama sürecinin en önemli göstergesi olan nükleer anlaşma konusunda Rusya’nın engelleyici tavrı da dikkat çekiyor.
Fransa, İngiltere ve Almanya önceki gün Rusya’yı, İran’la ticaretini garanti altına alma talepleri nedeniyle, neredeyse tamamlanmış bir nükleer anlaşmanın çöküşüne sebep olacağı konusunda uyarmıştı. Müzakereciler, 2015’de imzalanan ve Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) olarak bilinen nükleer anlaşmayı eski haline getirmek için görüşmelerin son aşamasına gelmiş durumdalar. Ancak 5 Mart’ta Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov beklenmedik bir şekilde Rusya’nın İran ile ticaretinin, Ukrayna’yı işgali nedeniyle Moskova’ya uygulanan yaptırımlardan etkilenmeyeceğine dair kapsamlı garantiler talep etti. 2015 nükleer anlaşmasına taraf olan Fransa, İngiltere ve Almanya ortak bir açıklamada, “Bu durum, anlaşmayı çökertme riski taşıyor” denildi ve müzakerelerde anlaşmanın son derece acil bir şekilde sonuçlandırılması gerektiği kaydedildi. 11 aydır süren uluslararası görüşmeler, ABD’nin 2018’de eski Başkanı Donald Trump döneminde çekildiği anlaşmaya yeniden katılmasını ve İran’ı hızla ilerleyen nükleer faaliyetlerine ilişkin anlaşmada yer alan kısıtlamalara geri döndürmeyi hedefliyor. Petrol piyasaları, İran’ın ham petrol ihracatı üzerindeki kısıtlamaların kaldırılıp kaldırılamayacağını görmek için müzakerelerin ilerlemesini yakından izliyor. Kısıtlamaların kaldırılması, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşından kaynaklanan arz kesintilerini dengelemeye yardımcı olabilir.
Şİİ LİDER SADR’DAN İRAN BÜYÜKELÇİSİ’NE NOTA VERİLMESİ ÇAĞRISI
Irak’ta Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr, “İran’ın acilen Birleşmiş Milletlere (BM) şikayet edilmesi ve İran’ın Bağdat Büyükelçisi İrec Mescidi’ye nota verilmesini” istedi. Sadr, Irak’ın Erbil kentine düzenlenen füze saldırılarını İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun üstlenmesinin ardından yazılı açıklama yaptı.
Açıklamada Sadr, “Irak topraklarının siyasi, askeri ve güvenlik alanında çatışma amaçlı kullanılmaması gerekiyor. Irak’ın içinden komşu ülkelere yapılan saldırıları kınadığımız gibi Irak’ın dışından da topraklarımıza yönelik saldırıları kınıyoruz.” ifadelerini kullandı.
Öte yandan Mukteda Sadr ve Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) lideri Mesud Barzani’nin telefonda görüşerek, İsrail’in kuzeydeki varlığı iddialarının araştırılması için komisyon kurulmasında mutabık kaldıkları aktarıldı
