ABD, tarihinin en uzun hükümet kapanmasını yaşıyor. Cumhuriyetçiler ve Demokratların bütçe konusunda anlaşmaya varamaması nedeniyle federal hükümet, 1 Ekim’den bu yana kapalı bulunuyor.
Kongre’nin yeni mali yıl başlamadan önce geçici bütçe tasarısını onaylayamaması, hükümetin harcama yetkisini kaybetmesine yol açtı. Bu durum, federal kurumların büyük bölümünün faaliyetlerini durdurmasına ve milyonlarca çalışanın ücretsiz izne çıkarılmasına neden oldu.
Senato’da dün yapılan 14’üncü oylamada da geçici bütçenin kabulü için gereken 60 oy sayısına ulaşılamadı. Böylece kapanma süresi, 2018-2019 döneminde Donald Trump yönetiminde yaşanan 35 günlük rekoru geride bıraktı.
TARAFLAR BÜTÇE FORMÜLÜNDE UZLAŞAMIYOR
Washington’daki bütçe anlaşmazlığı 36’ncı gününe girerken, Demokratlar sağlık sigortası sübvansiyonlarının uzatılmasını isterken, Cumhuriyetçiler mevcut harcama seviyelerinde değişiklik yapılmayan “temiz” bir geçici bütçede ısrar ediyor.
Başkan Donald Trump, hükümetin kapanmasından Demokratları sorumlu tutarak, “Yollarını kaybetmiş Demokratlar tarafından şantaja maruz kalarak bunu yapmayacağım.” ifadelerini kullandı.
Hafta sonu verdiği bir röportajda, kapanmayı sona erdirmek için “oylamaya devam edeceklerini” belirten Trump, Demokratların sonunda uzlaşmaya mecbur kalacağını söyledi.
Cumhuriyetçiler ayrıca, bütçe yasalarının Demokrat oyları olmadan geçebilmesi için yasama sürecinde 60 oy gerektiren “filibuster” kuralının kaldırılmasını talep ediyor. Ancak Senato’daki 100 sandalyeden 53’ünü elinde bulunduran Cumhuriyetçiler, bu düzenleme olmadan Demokrat desteğine ihtiyaç duyuyor.
FEDERAL HİZMETLERDE CİDDİ AKSAMALAR YAŞANIYOR
Kapanma nedeniyle birçok federal çalışan maaşsız şekilde ücretsiz izne çıkarıldı. Ordu, istihbarat kurumları, kamu hastaneleri, havaalanları ve hapishaneler gibi kritik alanlarda görevli personel ise çalışmaya devam ediyor ancak maaş alamıyor.
Federal hizmetlerde yaşanan aksaklıklar, ulusal parklardan gıda yardımlarına kadar geniş bir alanda etkisini gösteriyor. ABD Tarım Bakanlığı, “Ek Beslenme Yardım Programı (SNAP)” olarak bilinen ve 42 milyon kişiyi kapsayan gıda yardımı sisteminin kasım ayı ödemelerinin kısmen finanse edileceğini duyurdu.
Buna karşın Trump, Truth Social hesabından yaptığı açıklamada, gıda yardımlarının yeniden başlatılmasının “Demokratların hükümetin açılması yönünde oy kullanmasına bağlı” olduğunu ifade etti.
Hükümetin kapanması hava trafiğini de etkiledi. Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, 13 binden fazla hava trafik kontrolörünün maaş almadan çalışmaya devam ettiğini açıkladı.
ABD Ulaştırma Bakanı Sean Duffy, hükümetin bir hafta daha kapalı kalması halinde “kitlesel bir kaos” yaşanabileceğini söyledi. Duffy, yeterli kontrolör bulunamaması nedeniyle hava sahasının bazı bölgelerinin kapatılmak zorunda kalabileceğini bildirdi.
EKONOMİK ETKİLER DERİNLEŞİYOR
Uzmanlar, kapanmanın uzamasının ABD ekonomisine ciddi maliyetler getireceğini belirtiyor. ABD Kongresi Bütçe Ofisi (CBO), 2018-2019 dönemindeki 35 günlük kapanmanın Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’yı (GSYH) 11 milyar dolar azalttığını, bunun 3 milyar dolarının kalıcı kayıp olduğunu açıklamıştı.
Yeni analizlerde, kapanmanın süresine bağlı olarak ekonomik kaybın 14 milyar dolara ulaşabileceği tahmin ediliyor.
CBO’nun son raporuna göre, federal çalışanların izinli kaldıkları süre boyunca üretim kaybı, 4 haftalık kapanmada 7 milyar dolar, 6 haftalık senaryoda 11 milyar dolar, 8 haftalık sürede ise 14 milyar dolar seviyesine ulaşabilir.
Ekonomistler, kapanmanın uzamasıyla birlikte özel sektör yatırımlarının, federal izin ve kredilere erişememesi nedeniyle yavaşlayacağını, ekonomik büyümenin yılın son çeyreğinde 1 ila 2 puan azalacağını öngörüyor.
ABD TARİHİNDE BİR İLK: 36 GÜNLÜK REKOR KAPANMA
Sorumlu Federal Bütçe Komitesi ve Kongre Araştırma Servisi verilerine göre, 1981’den bu yana 10 kısa süreli (3 gün veya daha az) kapanma yaşandı. Ancak yalnızca 4’ü uzun süreli krizlere dönüştü.
1995-1996’da Bill Clinton döneminde 21 gün, 2013’te Barack Obama döneminde 16 gün süren kapanmalar yaşandı. Donald Trump yönetimindeki 2018-2019 kapanması ise 35 günle rekor kırmıştı.
Ancak mevcut bütçe krizi bu rekoru geçerek, ABD tarihinin en uzun hükümet kapanması olarak kayda geçti.
KAPANMANIN SONU BELİRSİZ
Federal hükümete yeniden finansman sağlayacak bütçenin Kongre’den ne zaman geçeceği bilinmiyor. Cumhuriyetçiler ve Demokratlar, mevcut tutumlarından geri adım atmıyor.
Uzlaşmazlık, temel kamu hizmetlerinin sürdürülebilirliği konusunda endişelere neden olurken, ekonomistler krizin uzaması halinde ABD’nin kredi notunun da risk altına girebileceği uyarısında bulunuyor.
