Dünya, iklim krizinde bilim insanlarının en korktuğu senaryo olan geri dönüşü olmayan kırılma noktalarına tehlikeli bir şekilde yaklaştı. 2025 Küresel Dönüm Noktaları Raporu (GTPR 2025), küresel iklim sistemindeki büyük doğal yapılarının kalıcı olarak zarar gördüğünü ortaya koydu. Rapor, Brezilya'da yapılacak 30. Dünya İklim Konferansı öncesinde yayımlandı.
MERCAN RESİFLERİ VE AMAZON ORMANLARI ÇÖKÜŞTE
Dünya Gazetesi'nin haberine göre, 20'den fazla ülkeden 100'ü aşkın bilim insanının katkısıyla hazırlanan rapora göre, krizin en belirgin etkileri şöyle sıralandı:
Mercan Resifleri: Küresel sıcaklık artışı 1.4°C'ye ulaşarak, mercanların dayanabileceği 1.2°C eşiğini geçti. Tropikal mercan resiflerinin artık geri döndürülemez biçimde çökmeye başladığı ve sıcaklık 1°C'nin altına düşmedikçe ekosistemlerin büyük oranda kaybedileceği belirtildi.
Amazon Yağmur Ormanları: Dünyanın "yeşil akciğeri" olan Amazonlar, artan sıcaklıklar ve ormansızlaşma nedeniyle çöküş sınırına dayandı. 1.5–2°C’lik bir ısınmanın Amazon’un büyük bölümünü savanaya dönüştürerek küresel ısınmayı hızlandırabileceği uyarısı yapıldı.
Buzullar ve Deniz Seviyesi: Grönland ve Batı Antarktika'daki buz tabakalarının kritik noktaya ulaştığı ve bu sürecin durdurulamaması halinde deniz seviyelerinin birkaç metre yükseleceği kaydedildi.
ZİNCİRLEME RİSK VE ATLANTİK AKINTISI
Raporun başyazarlarından Prof. Nico Wunderling, zincirleme riskin boyutuna dikkat çekti: "Bir iklim sisteminin devrilmesi, diğerlerinin de devrilmesini tetikleyebilir. Bu zincirleme risk, 1.5°C eşiği aşıldığında dramatik biçimde artıyor."
Öte yandan, Atlantik Meridyen Devir Daimi'nin (AMOC) bile küresel ısınma 2°C'nin altında kalsa dahi çökme riski taşıdığı ifade edildi. Böyle bir senaryo, Avrupa'da sert kışlara ve küresel tarımsal üretimin düşmesine yol açabilir.
"OLUMLU DEVRİLME" HÂLÂ MÜMKÜN
Exeter Üniversitesi'nden Prof. Tim Lenton'ın koordinatörlüğündeki rapor, tüm dönüm noktalarının yıkıcı olmadığını belirterek umut verdi. Yenilenebilir enerji ve elektrikli araçlar gibi sürdürülebilir teknolojilere yönelik politikaların, "olumlu devrilme noktalarını" tetikleyebileceği vurgulandı. Uzmanlar, bireysel davranış değişikliklerinin (et tüketiminin azaltılması gibi) bile küresel ölçekte büyük fark yaratabileceğini kaydetti.
