Dünyanın gözü kulağı Afganistan’da... Kabil’in düşmesiyle birlikte Taliban’dan kaçan kalabalıklar havaalanına, otoyollara akın etti. İnsanlık trajedisine dönüşen ilk 24 saatte can kayıpları yaşandı. ABD’nin, 20 yıl sonra ardında soru işaretleri bırakarak gelen tahliyesiyle milyonları kapsayan mülteci selinin önündeki ‘baraj kapakları’ açılmış oldu. Sıkıntılı tablonun nasıl yönetileceğine ilişkin kritik süreç başladı.
Washington’un çekilme açıklamasından sonra geçen ay İran, Rusya ve Çin’i kapsayan temas trafiği yürüten Taliban ardından 10 günde tüm vilayet merkezlerinde kontrolü sağladı. Taliban’ın başkente de girmesiyle Kabil’den kaçış başladı. Endişe içindeki halk Hamid Karzai Havalimanı’na akın etti. Binlerce sivil havaalanında sıkıştı, izdihamda hayatını kaybedenler oldu. Türk vatandaşlarının tahliyesi için gönderilen THY uçağı 324 yolcuyla İstanbul’a indi
BM GÜVENLİK KONSEYİ GÖÇMENLERİ KONUŞMAK İÇİN OLAĞANÜSTÜ TOPLANIYOR
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu da “Büyükelçiliğimiz faaliyette” açıklaması yaptı. Taliban sözcülerinden uluslararası topluma ‘diyaloğa hazırız’ mesajları geldi. Geride kalan kaos ortamıyla oluşan yeni göç akını kritik hale gelirken BM Güvenlik Konseyi olağanüstü toplantı kararı aldı. Başkentler pozisyonlarını belirlemeye başlarken KARAR TV’de konuşan CHP’li Ünal Çeviköz ise “Türkiye'nin Taliban rejimini tanıyacağı belirtiliyor” dedi.
Ankara havalimanı teklifini masadan çekmiyor
Taliban’ın tam hakimiyeti sonrası Türkiye’nin Kabil Havaalanı görevine ilişkin belirsizlik sürerken Reuters, havalimanı güvenliğini üstlenme planının oluşan kaos ortamı nedeniyle iptal edildiğini öne sürdü. İki Türk güvenlik kaynağına dayandırılan haberde, karara rağmen ‘Taliban’dan talep gelmesi durumunda Ankara’nın teknik ve güvenlik desteği sağlamaya hazır olduğuna’ da yer verildi.
ABD BAYRAK İNDİRDİ
ABD’nin ‘Yeni Saygon sendromu’ değerlendirmelerine yol açan tahliyesine ilişkin simge görüntüler yansıdı. Personelin tahliyesi sonrası ABD Büyükelçiliği’nde asılı olan Amerikan bayrağı gece yarısı indirildi. Washington’un ‘hesap hatasını’ ise Dışişleri Bakanı Blinken dile getirdi: Afgan güvenlik güçlerinin ülkeyi savunamadığını ve bunun beklediğimizden daha hızlı gerçekleştiğini gördük.
ÖLÜMÜNE KAÇIŞ
Taliban’ın yönetimi ele geçirdiği Afganistan’da sivillerin kaçmaya çalıştığı Kabil Havalimanı felaket filmlerini andıran görüntülere sahne oldu. Kontrolden çıkan kalabalık pistteki uçaklara tırmanmaya çalıştı. Havalimanının güvenliğini sağlayan ABD askerleri bu sivilleri durdurmak için havaya ateş açarken en az yedi kişi öldü. Havalanan bir uçağa tutunan iki kişinin düştüğü anlar yürek burktu. ABD ise tüm elçilik personelini havalimanına tahliye etti.
Türkiye’nin de ABD ile NATO birliklerinin çekilmesi sonrası güvenliğini sağlamaya ve işletmeye talip olduğu Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı’nda, Taliban’ın önceki gün başkente girmesinden bu yana kaos yaşanıyor. ABD’nin 20 yıllık işgaline apar topar son verme kararının ardından Taliban’ın yönetimi ele geçirdiği ülkede, kaçmak isteyen binlerce sivil Kabil’deki Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı’na hücum etti. Havalimanından sadece askeri uçakların kalkışına izin verildiği belirtilirken, bazı Afgan siviller olası Taliban misillemesinin korkusuyla piste çıkarak uçaklara binmeye çalıştı. Şu an için havalimanının güvenliğini sağlayan ABD askerleri ise dün sabah sivilleri durdurmak için havaya ateş açtı.
ABD’li bir yetkili, “Kalabalık kontrolden çıkmıştı. Sadece kaosu engellemek için ateş açıldı” diyerek kendilerini savunmaya çalıştı. Bir diğer yetkili de, “Amerikan güçleri Afganların askeri uçaklara binmesini engellemek için havaya ateş açmak zorunda kaldı” dedi. Görgü tanıkları, gerilim sırasında en az yedi kişinin öldüğünü söylerken, bu konuda resmi bir açıklama yapılmadı.
Ölümlerin insanların birbirini ezmesi sebebiyle mi yaşandığı, yoksa açılan ateşten mi kaynaklandığı henüz bilinmiyor. Çoğu Batılı ülkenin diplomatları ve Afgan elçilik çalışanları da buradan tahliye ediliyor. Ancak kendi imkânlarıyla Taliban’dan kaçmak isteyen Afganların da ülkeden çıkış için tek seçeneği burası. Nitekim iki kişinin havalanan bir uçaktan düştüğü görüntüler yaşanan çaresizliği gözler önüne serdi. Kabil’den yayın yapan Asvaka News sitesinin görüntülerinde, kendilerini uçağa bağladıkları belirtilen iki kişinin düştüğü görülüyor.
Asvaka News’ün haberine göre, havalimanı yakınlarındaki evlerde yaşayan görgü tanıkları da üç erkeğin bölgeye ‘düştüğünü’ ve öldüğünü söyledi. Öte yandan Taliban’dan kaçan 143 Afgan askerinin 3 uçak ve 2 helikopterle Tacikistan’a geçtiği belirtildi. ABD ise, tüm büyükelçilik personelinin Hamid Karzai Havaalanı’ndaki bir yerleşkeye tahliye ettiğini doğruladı. Ülke, personellerini kuşatma altındaki şehirden gruplar halinde gönderiyor. Tahliye sürecine yardımcı olmak için yaklaşık 6.000 asker görevlendirildi. Amerikan vatandaşları ve ABD için çalışan Afgan vatandaşları sivil ve askeri uçaklarla tahliye ediliyor.
GANİ PİSTTE BANKNOTLAR BIRAKARAK KAÇTI
Taliban’ın başkent Kabil’i kuşattığı sırada önceki gün Afganistan’ı terk eden Devlet Başkanı Eşref Gani’nin Özbekistan’a gittiği iddia edilirken, Rusya’dan çarpıcı bir iddia geldi. Rusya’nın Kabil Büyükelçiliği’nin Sözcüsü Nikita İşçenko, “Rejimin yıkılmasını en iyi ifade eden şey, Gani’nin Afganistan’dan kaçış biçimi oldu. Para dolu dört araba; paranın bir diğer kısmını bir helikoptere doldurmaya çalıştılar ama hepsi sığmadı. Ve paranı bir kısmı pistte bırakıldı” dedi. İşçenko, bu açıklamasını görgü tanıklarına dayandırdı. Afgan liderin Tacikistan’a gittiği iddiası ise yalanlandı.
TALİBAN: SAVAŞ SONA ERDİ, DİYALOG İSTİYORUZ
Taliban’ın politbüro sözcüsü Muhammed Naim, El Cezire televizyonuna yaptığı açıklamada, “Bugün Afgan halkı ve mücahitler için büyük bir gün. 20 yıllık emeklerinin ve gösterdikleri fedakarlıkların meyvesini aldılar. Allah’a şükür ülkede savaş sona erdi” dedi. Naim, Taliban’ın izolasyon içinde yaşamak istemediğini belirterek uluslararası topluma diyalog çağrısı yaptı. Tüm taraflarla barıştan yana olduklarını vurgulayan Naim, uluslararası topumun endişelerini diyalog yoluyla çözmek istediklerini belirterek “tüm ülke ve kuruluşlardan bütün sorunların çözümü için bizimle masaya oturmalarını istiyoruz” dedi.Bir Taliban yöneticisi, yeni yönetim yapısı oluşturulmadan önce yabancı güçlerin ülkeyi terk etmesini beklediklerini kaydetti.
ÖZBEKİSTAN AFGAN ASKERİ JETİNİ DÜŞÜRDÜ
Afganistan’ın ordusuna ait bir askeri jet Özbekistan sınırını geçtikten sonra düştü. Özbekistan Savunma Bakanlığı, uçağı sınır ihlalinde bulunduğu gerekçesiyle kendilerinin düşürdüğünü açıkladı. Bakanlıktan yapılan açıklamada, Afgan uçağının Özbekistan hava savunma sistemleri tarafından düşürüldüğü belirtildi. Afganistan’ın bir diğer komşusu Tacikistan ise 100’den fazla Afgan askeri taşıyan birkaç uçağın Bohtar (Kurgantepe) kentine iniş yaptığını açıkladı.
ABD AFGAN ORDUSUNU SORUMLU TUTTU
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Taliban’ın başkent Kabil’de kontrolü ele geçirmesine Afgan ordusunun başarısızlığının sebep olduğunu söyledi. ABD Başkan Joe Biden’ın, ülkesinin Afganistan’da bir on yıl daha savaşı sürdürmesini istemediğini, 20 yılda milyarlarca dolar yatırım yapılan ve eğitilen Afgan ordusunun ülkeyi savunmaya başlamasının vaktinin geldiğine inandığını belirten Sullivan, “Onlara (Afgan ordusu) irade kazandırmayı başaramadık ve sonuçta Kabil için savaşmamaya karar verdiler.” ifadesini kullandı. “Kabil’de olanların yüreklerini yaraladığını” ifade eden Sullivan, Biden’ın tercihinin arkasında olduğunu kaydetti.
TRUMP, BİDEN’I İSTİFA ETMEYE ÇAĞIRDI
Eski ABD Başkanı Donald Trump, Taliban’ın Afganistan’ın başkenti Kabil’i ele geçirmesinin ardından Başkan Joe Biden’ı istifaya çağırdı. Trump’ın yazılı açıklamasında, “Joe Biden’ın Afganistan’da yaşananlara izin verdiği için utanç içinde istifa etme zamanı geldi.” ifadesine yer verdi. Biden’a istifa çağrısıyla ilgili, “Bu önemli bir şey olmamalı. Çünkü meşru bir şekilde seçilmedi.” sözlerini kullanan Trump ayrıca ABD Başkanını, ülkedeki Kovid-19 vakalarındaki artış, iç göç, ekonomi ve enerji konularında da eleştirdi. Eski ABD Başkanı, istifa çağrısından önce yayımladığı bir diğer bildiride ise “Joe Biden’ın Afganistan’da yaptığı efsane. Amerikan tarihinin en büyük yenilgilerinden biri olarak tarihe geçecek!” sözlerini sarf etmişti.
MERKEL: TÜRKİYE İLE YAKIN ÇALIŞMAMIZ GEREKİYOR
Almanya Başbakanı Angela Merkel, Afganistan’da Taliban’ın ülkedeki kontrolü ele geçirmesi sonrası büyük oranda göç alan “Türkiye ile yakın bir şekilde çalışılması gerektiğini” söyledi. Merkel, ABD ve NATO askerlerinin Afganistan’dan çekilmesinin domino etkisi yaptığını belirtti. Almanya’nın Afganistan’daki insanlara yerel bazda destek vermekle ilgilendiğine ve olası bir sığınmacı dalgasına dikkati çeken Merkel’in, “Acı saatler yaşıyoruz, şimdi kurtarmaya konsantre olmalıyız. Bunun dışında da Türkiye ile yakın çalışmamız gerekiyor.” dediği öne sürüldü.
REUTERS: TÜRKİYE KABİL HAVAALANI PLANINI İPTAL ETTİ
Kabil’in düşüşü sonrası Türkiye’nin Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’nın güvenliğini üstlenmesine yönelik süreçte belirsizlik arttı. Kritik aşamada Reuters dikkat çeken iddiada bulundu. Ajansın, iki Türk güvenlik kaynağına dayandırdığı habere göre, Türkiye Kabil Havalimanı’nın güvenliğini üstlenmeyle ilgili planını iptal etti. Bunun ülkede oluşan ‘kaos ortamının’ etkisiyle gerçekleştiği belirtildi. Ancak görüşlerine yer verilen güvenlik kaynakları iptal kararına rağmen Ankara’nın “Taliban’dan talep geldiği takdirde teknik destek ve güvenlik desteği sunmaya hazır olduğunu” söyledi.
VATANDAŞLARIMIZ THY UÇAĞIYLA YURDA GETİRİLDİ
Türk Hava Yollarının (THY), Afganistan’ın başkenti Kabil’de bulunan Türk vatandaşlarını getiren uçağı İstanbul’a geldi. Taliban’ın başkent Kabil’e girmesinin ardından Dışişleri Bakanlığı Afganistan’da bulunan Türk vatandaşlarını yurda getirmek için operasyon başlattı.
Bu kapsamda THY’nin yolcu uçağı Kabil’e gitti. Kabil’den gelen Türk vatandaşlarına koronavirüs önlemleri kapsamında İstanbul Havalimanı’na indikten sonra test yapıldı. Afganistan’dan gelen Türk vatandaşları evlerinde karantinada girecek, 7. günde yapılacak testin ardından negatif sonuç alanlar 10. günün sonunda karantinadan çıkabilecek.
