İnsanların yüzlerinin pornografik içeriklere monte edildiği “deepfake” videolar dünya genelinde hızla yayılırken, bu içeriklerden etkilenenlerin büyük çoğunluğunu kadınlar oluşturuyor. İnternet ortamında hızla çoğalan bu videolara karşı pek çok ülkede hukuki düzenleme yetersiz kalırken, İngiltere’de bir grup kadın aktivist ve mağdurun yürüttüğü kampanya sonucunda, rıza olmadan “deepfake” mahrem görüntü üretimi ve yayılması suç kapsamına alındı.
10Haber’den Cengiz Turhan’ın derinlemesine analizine göre, yapay zekâ ile üretilen ve kadınların yüzlerinin pornografik görüntülere monte edildiği “deepfake” videolar dünya çapında hızla artarken, özellikle kadınlar üzerinde büyük bir dijital şiddet dalgası yaratıyor. Kurbanların yüzde 99’unu kadınların oluşturduğu bu videolara ilişkin hukuki süreçler pek çok ülkede yetersiz kalırken, İngiltere’de bir grup mağdur ve aktivistin ısrarlı mücadelesi sayesinde önemli bir yasal düzenleme hayata geçirildi.
Turhan’ın aktardığı araştırmalara göre, deepfake videoların sayısı 2019’dan 2023’e yüzde 550 artış göstererek 95 bini aştı; bugün ise bu sayının 300 bine yaklaşmış olabileceği tahmin ediliyor. Tüm içeriklerin yüzde 98’i pornografik nitelikte ve büyük ölçüde kadınları hedef alıyor. Sadece tek bir yüz fotoğrafıyla dakikalar içinde bir sahte porno videosu üretmek mümkün hâle gelmiş durumda.
JODİE’NİN HİKÂYESİ YASAYI DEĞİŞTİREN SÜRECİ BAŞLATTI
Cengiz Turhan’ın detaylandırdığı üzere, İngiltere’de yasa değişikliğine ilham veren örneklerden biri finans sektöründe çalışan Jodie’nin yaşadıkları oldu. Jodie’nin fotoğrafları önce sahte profillerde, ardından seks işçiliği ilanlarında kullanıldı. Ardından kimliği belirsiz bir kişi fotoğrafını Reddit’e yükleyip deepfake porno üretimi için diğer kullanıcıları teşvik etti.
Turhan’ın aktardığına göre Jodie bu süreçte iki yıl boyunca büyük bir psikolojik yıkım yaşarken, failin peşine düşerek polise 60 sayfalık kanıt sundu. Ancak polis “yasal karşılığı olmadığı” gerekçesiyle işlem yapmadı. Pes etmeyen Jodie, başka yasal maddeler üzerinden mücadeleyi sürdürerek failin 15 ayrı suçlamayı kabul etmesini sağladı. Ceza ertelense de, Jodie’nin mücadelesi bir yasa değişikliğinin kapısını araladı.
LORDLAR KAMARASI’NDA KURULAN EKİP YASAYI DEĞİŞTİRDİ
Turhan’ın anlattığına göre, mağdurların sesini en fazla duyuran isimlerden biri, Lordlar Kamarası’nın en genç üyesi Charlotte Owen oldu. Owen; hukukçular, sivil toplum kuruluşları, deepfake mağdurları ve uzmanlardan oluşan güçlü bir çalışma grubu kurdu.
Charlotte Owen, Lordlar Kamarasında mücadeleyi başlattı.
Bu ekip, hükümetin isteksizliğine rağmen bir yıldan kısa bir sürede, hazırlanan yasa tasarısına ek maddeler kabul ettirerek önemli bir başarı elde etti.
Haziran 2025’te Kraliyet onayı alan Veri (Kullanım ve Erişim) Yasası, rıza olmadan deepfake mahrem görüntü oluşturmayı ve başkasından bu görüntülerin üretilmesini talep etmeyi suç haline getirdi. Altı aya kadar hapis ve sınırsız para cezası öngören düzenleme, İngiltere’de bu konuda atılmış en kapsamlı adım olarak kayıtlara geçti.
KADIN SİYASETÇİLER VE ÇOCUKLAR DA HEDEFTE
Cengiz Turhan’ın makalesinde aktardığı diğer örnekler, meselenin yalnızca anonim kullanıcılarla sınırlı olmadığını gösteriyor. Kuzey İrlanda milletvekili Cara Hunter, seçim kampanyası sırasında kendisini deepfake pornoda kullanılmış olarak buldu. Polisin “bu bir suç değil” yanıtı ve partisinin “konuşma, büyür” uyarısı, Hunter’ın travmasını daha da derinleştirdi.
İşçi Partisi milletvekili Cara Hunter
Turhan’ın değindiği bir diğer kritik sorun ise okullarda yaşanan deepfake vakaları. İngiltere’de 4.300 öğretmenle yapılan araştırmada, öğretmenlerin yaklaşık yüzde 10’u öğrencilerin müstehcen deepfake videolar oluşturduğunu bildirdi. 11 yaşındaki çocuklara kadar uzanan bu tablo, teknolojinin tehlikeli biçimde yaygınlaştığını gösteriyor.
TÜRKİYE İÇİN UYARILAR: YASA YETMEZ, UYGULAMA ŞART
Cengiz Turhan, Türkiye’de deepfake’e özel bir yasal düzenleme olmadığını, ancak mevcut yasalar üzerinden bazı suç tanımlarının yapılabildiğini belirtiyor. Buna rağmen asıl belirleyici olanın uygulama olacağına dikkat çekiyor:
“Devlet imkânlarının bu tür dijital şiddetin izini sürmek ve faillerini yakalamak için kullanılıp kullanılmayacağı önemlidir” diyor.
Turhan, kadınların fiziksel şiddetle karşı karşıya kaldığı bir ülkede “online şiddetin” ciddiye alınıp alınmayacağının belirsiz olduğunu, çocukların korunması için sivil girişimler ve dayanışma ağlarının acilen güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.
