Birleşmiş Milletler (BM)’e göre Sudan’da 30 milyondan fazla insan insani yardıma muhtaç olduğu Sudan’da ordu güçleri en azından Ramazan aynı için yapılan uluslararası ve bölgesel ateşkes çağrılarını reddetti. Bu durum dünyanın en büyük insani kriziyle karşı karşıya bırakılan halkın acılarını daha da derinleştirdi.
Ramazan başlamadan günler önce BM, Afrika Birliği ve bölgesel aktörler, savaşın sürdüğü Sudan’da insani bir ateşkes çağrısı yaptı. Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) ateşkese olumlu yaklaştı ancak Sudan ordusu bu çağrıyı reddetti.
Sudan ordusundan üst düzey bir yetkili Reuters’a yaptığı açıklamada, "Ramazan’da ateşkesi ancak kuşatma altındaki tüm şehirler ve bölgeler üzerindeki ablukalar kaldırıldıktan sonra kabul ederiz" dedi. Ancak gözlemciler, bu şartın imkânsız bir talep olduğunu belirtti.
Ordu ile HDK arasındaki çatışmalar Hartum’un güneyi ve doğusu, Omdurman ve Kuzey Kurdufan vilayetinde yoğunlaşıyor. Savaş uçaklarının vurduğu alanlarda sivil hedeflerde bombaların hedefi olurken bazı bölgelerde yaşayan halk gbaşka yerlere öç etmek zorunda kalıyor.
Savaş suçlarını belgeleyen bir insan hakları grubu olan Acil Durum Avukatları Örgütü (ELO) 11 Mart’ta Sudan ordusuna ait Antonov uçağının Kuzey Kurdufan’daki Hamra el-Şeyh Pazarı ve El-Tavahin Pazarı ve Züraf Maden Ocağı’nı beş varil bombasıyla vurduğunu duyurdu. Saldırıda iki sivil öldü, beşi ağır olmak üzere çok sayıda kişi yaralandı.
İnsani Kriz Derinleşiyor
Sudan’da savaşın etkisi yalnızca silahların gölgesinde kalmıyor; ülkedeki insani durum da her geçen gün kötüleşiyor. Özellikle Hartum, Darfur ve Kurdufan’daki savaş bölgeleri, gıda ve temel ihtiyaç maddelerinin akışının durması nedeniyle ciddi bir abluka altında.
Öte yandan, ordunun kontrol ettiği kuzey ve doğu vilayetlerinde temel ihtiyaçlar kısmen karşılanıyor ancak fiyatlar aşırı derecede yüksek. Bu durum, milyonlarca insanın Ramazan ayında bile temel gıda maddelerine ulaşamamasına neden oldu. Birçok Sudanlı, savaş devam ettiği için Ramazan ayına hazırlık yapamadı. Omdurman’ın kuzeyindeki El-Savra semtinde yaşayan Suad el-Tayib, Ramazan ihtiyaçlarını almak için yerel pazara gittiğinde, fiyatların inanılmaz derecede arttığını gördüğünü söyledi.
"Ramazan için ayırdığım bütçenin bir haftalık gıda için bile yetmeyeceğini fark ettim. Fiyatlar korkunç derecede yükseldi ve bize yardım edecek kimse yok," dedi.
Gözlemciler, bu Ramazan’ın Sudanlılar için en zorlu Ramazanlardan biri olduğunu söylüyor. Çatışma bölgelerinde yaşayanlar, ya da savaş yüzünden evlerini terk edip kuzey ve doğu Sudan’daki görece güvenli bölgelere kaçanlar, yetersiz gıda, para sıkıntısı, salgın hastalıklar ve kötü yaşam koşullarıyla mücadele ediyor.
Savaş devam ettikçe, açlık Sudan’ın dört bir yanında hızla yayılıyor. Ancak Sudan ordusunun Port Sudan’dan yönettiği geçici hükümet, önceki yıllarda Ramazan ayında uyguladığı indirimli gıda pazarları ve sosyal yardım programlarını hayata geçiremedi.
BM ve diğer uluslararası aktörlerin çağrılarına rağmen, Sudan ordusu en azından Ramazan ayında ateşkes yaparak savaşı durdurmayı kabul etmedi.
BM’den Uyarı: Sudan, Dünyanın En Büyük İnsani Krizini Yaşıyor
BM Çocuk Fonu (UNICEF) İcra Direktörü Catherine Russell, Sudan’daki savaşın dünyanın en büyük insani krizini yarattığını belirtti. 2024 yılı boyunca, 30 milyondan fazla Sudanlının insani yardıma ihtiyaç duyacağı tahmin ediliyor.
Russell, BM Güvenlik Konseyi’nde yaptığı konuşmada, Sudanlı çocukların “hayal bile edilemeyecek korkunç acılar ve şiddet” yaşadığını söyledi. Ancak neredeyse iki yıldır devam eden savaşın sonunun henüz görünmediğini ifade etti.
Özellikle Hartum’un güneyi ve doğusu, savaşın en yoğun yaşandığı yerlerden biri olduğu için, insani yardım koridorları kapanmış durumda. Geçtiğimiz hafta, Hartum’daki gönüllü acil yardım grupları, açlık krizi nedeniyle birçok kişinin ölümle burun buruna olduğunu duyurdu.
BM Acil Yardım Koordinatörü Tom Fletcher, geçtiğimiz perşembe günü, BM yardım ekiplerinin Kuzey Darfur’daki Zamzam Mülteci Kampı’na ulaşmak için büyük zorluklarla karşılaştığını söyledi. Sudan’daki karmaşık güvenlik durumuna rağmen, yardım çalışmalarının devam ettirileceğini belirtti.
Fletcher, insani yardımların güvenli bir şekilde ulaşabilmesi için ateşkesin zorunlu olduğunu vurgulayarak, savaşın durdurulması ve silahların susması çağrısında bulundu.
Mültecilerin Çilesi Büyüyor
Sudan’daki iç savaş, yalnızca çatışma bölgelerinde kalanları değil, göç etmek zorunda kalan on binlerce insanı da derinden etkiliyor.
Doğu ve Kuzey Sudan’a kaçan mülteciler, Ramazan ayında yalnızca günde bir öğün yemek yiyebiliyor. Ancak bu yemeği almak için saatlerce uzun kuyruklarda beklemek zorunda kalıyorlar.
Ordu yönetimindeki hükümet yetkilileri, savaşın başladığı Nisan 2023’ten bu yana 55 mülteci kampında 17 binden fazla insanın yaşadığını açıkladı. Sudan ordusu, ülkede bazı bölgeleri geri alsa da, mülteci sayısı önemli ölçüde azalmadı.
Özellikle Hartum’un farklı bölgelerinden ve Darfur’dan kaçan binlerce mülteci, hâlâ geçici kamplarda yaşamaya devam ediyor. Bazı kamplar, Ramazan’ın ilk haftasında insani yardımlarını almaya başladı.
Ancak destek yetersizliği, özellikle hamile kadınları, çocukları ve yaşlıları doğrudan etkiliyor. Kronik hastalıkları olan birçok kişi, ilaç alamadığı için sağlık sorunlarıyla boğuşuyor. Bu kişilerin birçoğu, iki yıldır kamplarda yaşıyor.
Sudan’da ordu ile HDK arasındaki savaşın sona ermemesi, insani krizi daha da derinleştiriyor. BM, savaş devam ettikçe Sudan’da açlık, hastalık ve zorla göçün artacağını öngörüyor.
Bu nedenle uluslararası toplum, Sudan’da ateşkesin sağlanması ve savaşın son bulması için daha fazla baskı yapmaya çağrılıyor. Ancak Sudan ordusu, askeri zafer elde edene kadar savaşa devam edeceğini defalarca duyurdu.
