Türkiye'de satış rekorları kıran ve Manisa'da yıllık 150 bin araç kapasiteli otomobil fabrikası kurmaya başlayan Çinli elektrikli araç (EV) devi BYD, anavatanında "sahte satış" ve "sıfır kilometre ikinci el araç" adı altında yürütülen manipülasyon iddialarıyla başını belaya soktu. Great Wall Motors Başkanı Wei Jianjun'un dikkat çeken ifşaatları, Çin'in hızla büyüyen ancak temel dinamikleri sorgulanan EV endüstrisinde derin bir krizin sinyallerini verirken, BYD'nin de bu yöntemlere başvurduğu öne sürüldü.
"SIFIR KİLOMETRE İKİNCİ EL ARAÇ" SKANDALI NEDİR?
Chine Observer'ın haberine göre, Wei Jianjun'un sektördeki "gizli bir kural" olarak nitelendirdiği bu uygulamada, otomobil bayileri satış rakamlarını yapay olarak şişirmek amacıyla yeni araçları kendi adlarına tescil ettiriyor. Bu araçlar, gerçek müşterilere satılmadan, neredeyse hiç kullanılmamış, hatta bazen kilometre sayacı sıfırı gösterirken bile yüzde 20-30 daha düşük fiyatlarla "ikinci el" etiketiyle piyasaya yeniden sürülüyor.
Wei'ye göre, bu yöntemler, devlet teşviklerinden ve ihracatta vergi iadelerinden yararlanmak, yatırımcıları memnun etmek ve üretim artışını haklı çıkarmak gibi amaçlarla kullanılıyor. İddialara göre, özellikle BYD gibi sektörün dev markalarının da bu yönteme başvurduğu, yüzlerce aracın bayilerde bu şekilde bekletildiği görülüyor. Bu durum, hem garanti süreçlerini etkiliyor hem de piyasada sahte bir talep algısı yaratarak haksız rekabete yol açıyor.
ÇİN OTOMOTİV PAZARI: "HERKES ZARARINA SATIŞ YAPIYOR!"
21 Mayıs'ta Sina Finance'e konuşan Great Wall Motors Başkanı Wei Jianjun, Çin'deki EV üreticilerinin büyük paralar kaybettiğini ve sürdürülebilir bir iş modeline sahip olmadığını belirtti. Wei, "Sermayedarlar kârlarını çoktan realize etti ve piyasadan çıktı. Geleceğe yönelik olarak herkes zararına satış yapıyor," ifadeleriyle sektördeki fiyat savaşlarının üreticileri kaliteden, güvenlikten ve dayanıklılıktan ödün vermeye ittiğini vurguladı. Bir aracın fiyatının 220.000 yuan'dan 120.000 yuan'a düşmesinin aynı kaliteyi sunmasının mümkün olmadığını dile getirerek tüketicilerin ciddi kalite riskleriyle karşı karşıya olduğunu savundu.
HÜKÜMET HAREKETE GEÇTİ, HİSSELER ÇAKILDI!
Wei Jianjun'un açıklamaları sektörde büyük bir sarsıntıya yol açtı. Reuters'in haberine göre, Çin Ticaret Bakanlığı 27 Mayıs'ta Dongfeng, BYD gibi önde gelen üreticilerle ve ikinci el platform temsilcileriyle acil ve kapalı bir toplantı düzenleyerek bu "kullanılmamış ikinci el araçların" satışlarını artırma yollarını görüştü.
Toplantının ardından piyasalar hızla tepki verdi. 26 Mayıs'ta Hong Kong borsasında Geely %9, BYD %8.9, Leapmotor %8.8 ve Great Wall Motors %5.2 değer kaybetti. Bu durum, iddiaların sektördeki güveni ciddi şekilde sarstığını gösterdi.
"EVERGRANDE BENZETMESİ": PATLAMAYA HAZIR BİR BALON MU?
Bir otomotiv yorumcusu, Çin otomotiv pazarındaki durumu ülkenin batık emlak devi Evergrande'nin çöküşüne benzeterek çarpıcı bir uyarıda bulundu: "Yüksek kaldıraç, artan borç, sahte satış verileri ve 'batmak için çok büyük' yanılsaması... Aynı şeyler otomotiv sektöründe de yaşanıyor, sadece çöküş henüz gerçekleşmedi." Bu benzetme, sektördeki hızlı büyümenin altında derin bir mali krizin yattığı endişelerini artırıyor.
ULUSLARARASI BASKI VE BYD'NİN FİNANSAL KIRILGANLIĞI
Uluslararası alanda da Çinli EV üreticileri için zorluklar artıyor. AB, Çinli EV'lere yönelik anti-sübvansiyon soruşturması başlatırken, ABD %100'ü aşan gümrük vergileri uyguluyor ve Hindistan Çin malı EV'lerin ithalatını yasakladı.BYD'nin, 2025'in ilk çeyreğinde Tesla'yı geride bırakarak 9.15 milyar yuan kâr açıklamasına rağmen, bu kârın büyük ölçüde tedarikçileri sıkıştırma, devlet sübvansiyonları ve agresif ihracat hamleleriyle elde edildiği belirtiliyor. Şirketin 600 milyar yuan gibi devasa bir borcu olduğu ve tedarikçilere ödemeleri 8-12 ay gibi uzun sürelerde yaptığı iddiaları, BYD'nin mali yapısındaki kırılganlığa işaret ediyor.
SÜBVANSİYONLARIN SONU: SEKTÖR HAZIRLIKSIZ YAKALANDI
Çin'in Yeni Enerjili Araç (NEV) endüstrisi, büyük ölçüde devlet sübvansiyonlarıyla büyümüştü. Ancak ulusal EV sübvansiyonları 1 Ocak 2023'te sona erdi ve 2024'te yerel yönetimler de vergi indirimlerini, tescil kolaylıklarını ve yol erişim avantajlarını iptal etmeye veya azaltmaya başladı. Bu politika değişikliği, otomobil üreticilerini hazırlıksız yakaladı ve Ar-Ge harcamalarında düşüşlere, işten çıkarmalara ve araçlardaki özelliklerin azaltılmasına yol açtı.
Wei Jianjun'un "hayalet ışık" olarak tanımladığı bu sahte refahın ve Çin otomotiv endüstrisindeki mevcut uygulamaların, patlamaya hazır bir balon olduğu ve bu balon patladığında en büyük zararı sıradan insanların göreceği konusunda endişeler artıyor. Manisa'da fabrika kurma hazırlığında olan ve Türkiye pazarında önemli bir yer edinen BYD'ye yönelik bu iddialar, hem Türk otomotiv pazarının geleceğini hem de global EV sektörünün sürdürülebilirliğini yakından ilgilendiriyor.
