Otomotiv sektörünü sarsan bu yeni kriz, tedarik zincirindeki basit bir aksamadan ibaret değil. Krizin fitilini, 30 Eylül 2025'te Hollanda hükümetinin attığı beklenmedik bir adım ateşledi. Lahey yönetimi, nadiren kullanılan "Mal Mevcudiyeti Yasası"nı devreye sokarak, Çinli Wingtech Technology'nin sahibi olduğu Hollanda merkezli çip üreticisi Nexperia'nın kontrolünü fiilen devraldı.
Müdahalenin gerekçesi olarak, Nexperia'nın Çinli yöneticilerinin kritik teknoloji ve çip tasarımlarını Çin'e aktarmaya çalıştığı, Avrupa'daki operasyonları küçültmeyi planladığı ve bunun "Hollanda ile Avrupa'nın ekonomik güvenliğini" tehdit ettiği gösterildi.
ÇİN'DEN MİSİLLEME GECİKMEDİ: İHRACAT YASAKLANDI
Hollanda'nın bu hamlesine Pekin'in yanıtı sert oldu. Çin Ticaret Bakanlığı, 4 Ekim 2025'te karşı bir hamleyle Nexperia'nın Çin'deki tesislerinden yapılan ihracatı kısıtlama kararı aldı.
Bu karar, otomotiv sektörü için hayati önem taşıyor. Çünkü Nexperia'nın çipleri Avrupa'da üretilse de, sektör kaynaklarına göre çiplerin yüzde 70 ila 80'i paketleme ve son işlemler için Çin'e gönderiliyordu. Bu ihracat musluğunun kapanması, tedarik zincirini fiilen kilitledi.
OTOMOTİV DEVLERİ ALARMDA: "BİRKAÇ GÜNLÜK STOK KALDI"
Tedarik zincirindeki bu kopma, 9 Ekim itibarıyla Nexperia'nın müşterilerine "tedariki garanti edemiyoruz" bildirimini göndermesiyle resmiyet kazandı. O andan itibaren otomotiv devleri için alarm zilleri çalmaya başladı:
AVRUPA UYARDI: Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA), üyelerinin stoklarının hızla eridiğini ve "montaj hatlarının durmasının an meselesi" olduğunu duyurdu.
VOLKSWAGEN & MERCEDES: Volkswagen Grubu üretimde aksamalar yaşandığını doğrularken, Mercedes-Benz CEO'su Ola Källenius, "alternatif tedarik için dünyayı taradıklarını" açıkladı.
NISSAN: Nissan yetkilileri, mevcut stoklarının en iyi ihtimalle Kasım ayının ilk haftasına kadar yeteceğini belirtti.
ABD'Lİ DEVLER: Kriz Atlantik'i de aşarak General Motors ve Ford'u da etkiledi; her iki marka da üretimin olumsuz etkilenebileceği konusunda yatırımcılarını uyardı.
Handelsblatt gazetesine konuşan bir Volkswagen yetkilisi, üretimin durmayacağını belirtti.
Alman Otomotiv Endüstrisi Birliği (VDA), kısa vadede çözüm bulunamazsa "ciddi üretim kısıtlamaları, hatta üretim duruşları" yaşanabileceği konusunda net bir uyarıda bulundu.
VDA'DAN ACİL DURUM PLANI: 'ÜRETİM DURABİLİR'
Sektörün çatı kuruluşu VDA (Alman Otomotiv Endüstrisi Birliği), 30 Ekim 2025 tarihli bir açıklamayla, Nexperia'nın 9 Ekim'de bildirdiği "kritik mikroçip" tedarik sıkıntısına karşı olağanüstü bir eylem planı duyurdu. VDA Başkanı Hildegard Müller, durumun ciddiyetini vurgulayarak, "Tedarik kesintisi kısa vadede çözülemezse, durum yakın gelecekte ciddi üretim kısıtlamalarına, muhtemelen üretim duruşlarına yol açabilir" uyarısında bulundu.
Müller, asıl amaçlarının "bu gergin durumda sektörü mümkün olan en iyi şekilde desteklemek, böylece araçların mümkün olduğunca uzun süre üretilebilmesini sağlamak ve üretimin durmasını önlemek" olduğunu belirtti.
'TARAFSIZ' STOK PLATFORMU
Bu hedef doğrultusunda VDA, "tarafsız bir üçüncü taraf" aracılığıyla yönetilecek "geçici bir bilgi platformu" kurduğunu açıkladı. Bu tür bir stok paylaşımı, rekabet kuralları (antitröst) açısından oldukça hassas olduğu için, süreç başından itibaren Federal Kartel Dairesi (Bundeskartellamt) ile "yakın ve şeffaf bir temas" halinde yürütüldü. Kartel Dairesi, projenin sadece sektöre değil, "nihai tüketicilere de" fayda sağladığını belirterek plana yeşil ışık yaktı ve "temel bir antitröst endişesi" taşımadığını bildirdi.
Platformun işleyişi katı kurallara bağlandı:
Stok sahibi üyeler, mevcut stoklarını "anonim olarak ve fiyat bilgisi vermeden" tarafsız üçüncü tarafa bildirecek.
Tarafsız üçüncü taraf, acil ihtiyacı olan üyelerden gelen "ihtiyaç taleplerini" alacak ve bunları "yine anonim olarak" stok sahibine iletecek.
"Daha ileri müzakereler" ve ticari anlaşmalar, tamamen platformun "dışında", doğrudan alıcı ve satıcı arasında gerçekleşecek. VDA, "platform için hazırlıkların büyük ölçüde tamamlandığını" ve sistemin hızla devreye alınacağını ekledi.
