İmalat sektöründe üretim üç aydır daralmaya işaret ediyor. İstanbul Sanayi Odası’nın yayınladığı imalat satın alma yöneticileri endeksi eylülde 49,6 değerini alarak yine eşik değer 50’nin altında kaldı. Ağustosta 49 ile yılın en düşük seviyesini gören PMI, eylülde 49,6’ya yükselse de imalat sektörü performansında ılımlı düzeyde bir yavaşlama sinyali verdi. İSO üretimdeki ivme kaybının siparişlerin azalmasından kaynakladığını fiyat baskılarının müşteri talebini sınırlandırdığını belirtti.
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), anketinin eylül ayı sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, Ağustos 2023’te 49 ve yılın en düşük seviyesini gören manşet PMI, eylülde 49,6’ya yükseldi ve imalat sektörünün performansında ılımlı düzeyde bir yavaşlamaya işaret etti. Söz konusu veri, faaliyet koşullarında yatay seyre yaklaşıldığını gösterdi.
İmalat sektörünün performansının üçüncü çeyrek boyunca zayıflama kaydettiği görüldü. Üretim üst üste 3 ay yavaşlamakla birlikte bu yavaşlama ılımlı düzeyde ve bir önceki anket dönemine göre düşük oranda kaydedildi. Üretimin ivme kaybettiği firmalar bu durumu genellikle zayıf piyasa koşullarına ve yeni siparişlerdeki azalmaya bağladı.
Öte yandan, bazı firmalar ay içerisinde talebin dirençli kaldığını belirtti. Hem toplam yeni siparişler hem de yeni ihracat siparişleri eylül ayında azalmaya devam etti ancak düşüşler ağustos ayına göre daha düşük bir hızda gerçekleşti. Anket katılımcılarından gelen değerlendirmelerin ortak noktası, fiyat baskılarının müşteri talebini sınırlandırması oldu.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI eylül ayı raporuna göre, takip edilen 10 sektörden yalnızca gıda ürünlerinde üretim artışı görüldü. Bu sektörün de üretim hacmi üst üste iki ay genişlerken büyüme hızı ağustos ayına göre değişim göstermedi. Üretimdeki en sert yavaşlama, geçen yılın kasım ayından bu yana en yüksek oranlı düşüşün kaydedildiği tekstil sektöründe yaşandı.
TL’DEKİ DEĞER KAYBIYLA GİRDİ MALİYETLERİNDE KESKİN YÜKSELİŞ
Türk Lirası’ndaki i değer kayıplarına bağlı olarak girdi maliyetleri üçüncü çeyrek sonunda keskin artışını sürdürdü. Ancak enflasyon oranı ağustos ayına göre oldukça yavaşladı ve mayıstan bu yana en zayıf seviyede gerçekleşti. Buna bağlı olarak, nihai ürün fiyatları enflasyonu da bir önceki anket dönemine kıyasla belirgin bir şekilde azaldı. İmalatçılar 2023’ün genelinde olduğu gibi eylül ayında da girdi satın alımlarında teslimat gecikmeleriyle karşı karşıya kaldı.
Anket katılımcılarına göre, tedarikçilerin performansındaki bozulma, yüksek nakliye maliyetleri ve mal ithalatındaki zorluklardan kaynaklandı. Eylül ayında girdi maliyetleri enflasyonu sektörler genelinde keskin bir yavaşlama sergiledi. En düşük oranlı artış ana metallerde gerçekleşirken en yüksek enflasyon metalik olmayan mineral ürünlerde kaydedildi. Buna bağlı olarak, nihai ürün fiyatlarındaki artış da 10 sektörün tamamında hız kesti. Talepteki iyileşmelerin firmalara bir miktar fiyatlama gücü sağladığı gıda ürünleri, satış fiyatlarındaki en hızlı artışın yaşandığı sektör oldu.
İSTİHDAMDA SINIRLI ARTIŞ
Bazı firmalar ek personel ihtiyacı olduğunu belirtirken, diğerleri yeni siparişlerdeki yavaşlamaya bağlı olarak istihdam düzeylerini azalttı. Son veriler, istihdamda çok sınırlı bir artış olduğuna işaret etti ve böylece mevcut artış eğilimi beşinci aya ulaştı. 10 sektör içerisinde istihdamını artıran sektör sayısı 3’e gerileyerek Kovid-19 salgınının 2020 başlarındaki ilk dalgasından bu yana en düşük düzeyde gerçekleşti. İstihdamını artıran sektörler gıda ürünleri, ağaç ve kağıt ürünleri ile kara ve deniz taşıtları oldu. Ağaç ve kağıt ürünleri son 4 ayda ilk kez çalışan sayısını artırdı. İstihdam seviyesinde en keskin düşüş ise giyim ve deri ürünlerinde kaydedildi. Yeni siparişlerdeki zayıf görünüm nedeniyle eylül ayında satın alma faaliyetleri sadece gıda ürünleri ve ana metallerde artış gösterdi. Girdi alımları 8 sektörde düşüş kaydederken en belirgin azalma tekstil ürünlerinde gerçekleşti.
FİYAT BASKISI TALEBİ KISITLADI
İSO açıklamasında imalat sektörünün performansının üçüncü çeyrek boyunca zayıflama kaydettiğini belirtti. İSO üretimdeki ivme kaybının siparişlerin azalmasından kaynakladığını fiyat baskılarının müşteri talebini sınırlandırdığını aktardı. İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, “Eylül ayında Türk imalat sektöründe bozulmanın hafiflediği yönünde işaretler gözlenirken bazı firmalar ay içerisinde talebin olumlu seyrettiğini bildirdi. Genel olarak zorlu faaliyet koşulları devam etse de son veriler yılın kalanında yeniden büyümeye geçilebileceğine dair bir miktar umut verdi. Eylül ayında firmalar açısından destekleyici bir gelişme de kurdaki göreli istikrarla birlikte enflasyonist baskıların belirgin bir şekilde azalması oldu’’ dedi.
