Piyasalar seçim öncesinde deyim yerindeyse ‘kaynamaya’ devam ediyor. Faiz üst sınırının serbest bırakılmasıyla birlikte patlayan mevduat ve kredi faizleri, kurda durdurulamayan yükseliş ekonomi yönetiminin işini gittikçe zorlaştırıyor. Kur dün yeni 19.4 lira seviyesiyle yeni bir rekoru zorlarken, ocakta tek haneyi gören gösterge tahvil faizi yüzde 16’nın üzeri ile 8 ayın zirvesine ulaştı.
Seçim öncesinde piyasalar oldukça hareketli bir seyir izliyor. Borsa İstanbul’un yükselişi, tahvil faizinde artış eğilimi ve ekonomi yönetiminin büyük bir titizlikle üzerinde durduğu kur ivmelenmesini devam ettiriyor. Sayılı günler kala deyim yerindeyse ‘kaza kaynamaya’ devam ederken, kur üzerinde yapılacak ve yapılmakta olan politikalar da tam etkisini göstermiyor.
Başkanlık sistemiyle birlikte artışını sürdüren kur, 5 lira seviyelerinden bugün 20 lira seviyelerine kadar neredeyse merdiven dayadı. Hemen hemen 5 yıllık süreçte Merkez Bankası’nın politika faizi yüzde 24 iken, bugün yüzde 8,5’e kadar düşürüldü. Fakat düşen faiz tabelaya bir türlü yansımadı. Piyasada kredi ve mevduat faizleri hızla artışa devam etti. Bugün mevduat faizlerinin bile bazı bankalarda yüzde 30’u geçtiği görülürken, tahvil faizleri de yükselişte. Gösterge tahvil faizinde yükseliş eğilimi hızlandı. Şubatta yüzde 7 seviyesine kadar inen 2 yıl vadeli gösterge tahvilin faizi yüzde 17,5’e yaklaştı. 5 yıllık tahvilde ise faiz oranı yüzde 16’ya yakın. Kur korumalı mevduat (KKM) sistemiyle birlikte kuru tutmayı hedefleyen ekonomi yönetimi, geçtiğimiz ay Cumhurbaşkanı kararıyla KKM’de faiz üst sınırını kaldırdı. Böylece faizi indirmek uğruna yapılan girişimler harcanan rezervler bir gecede hiçe sayıldı.
Uzmanlar bunu örtülü faiz artışı olarak yorumlasa da kur yine artış hızını korudu. Böylece hem tabela dışında faizler yükseldi hem de kurda sert artışlar ortaya çıktı. Dün sabah seansında 19.40 seviyesine kadar yükselen dolar/TL, 19.32’den işlem gördü. Dolar kurunun önceki gün kapanışı 19.31 TL seviyesiydi. Euro/TL ise 21.32’ye çıktı. Bir taraftan da enflasyon baskısı devam ederken, ekonomistler seçime kadar tek haneli enflasyonun mümkün olmadığını söylüyor.
TAHVİL FAİZLERİ 8 AYIN ZİRVESİNDE
Tahvil faizleri hakkında sosyal medya hesabı üzerinden yorum yapan ekonomist Barış Essen “Faizlerde yükseliş. Ocakta tek haneyi gören gösterge tahvil faizi yüzde 16’nın üzeri ile 8 ayın zirvesini gördü” dedi. Ekonomist Mahfi Eğilmez de “KKM sonlandırılır da faiz artırılmazsa fırlar, faiz artırılmaya başlanır ve devam edileceği sinyali verilirse düşer. Ben TÜİK değerini esas alıyorum. Yüzde 50. Faiz kaç? TCMB’ye sorarsanız yüzde 8,5. Tahvil faizi yüzde 15. Yani faizler reel olarak 40 puan kadar ekside. Eğer ENAG’ı esas alırsak 100 puan ekside” yorumunu yaptı.
‘YENİ TALİMATLAR GELİR Mİ?’
Kurdaki artışı yorumlayan ekonomist İris Cibre de “Dolar/TL 19.31 Nisan ayı yüzde -2 beklentimizin yüzde 0,74’ü ilk yarıda tamamlandı. Bankalara yeni talimatlar gelir mi? KKM’ye aklımızın ucundan geçmeyecek yeni yeni avantajlar eklenir mi? Parasını borsaya yatırana zarar garantisi verilir mi? Yok artık” dedi.
DÖVİZ PİYASASINI KISMAK İÇİN HAREKETE GEÇTİLER
Merkez Bankası, dolar mevduatlarının toplam mevduatlarının yüzde 50 ila yüzde 60’ı arasında olması durumunda bankaların tutması gereken menkul kıymetlerin oranını yükselterek, doları düşürme hedefini desteklemek için geçen hafta adımlar attı. Sonrasında Reuters’a konuşan bankacılık kaynakları, Merkez Bankası’nın bankalardan döviz talebini artıracak adımlardan kaçınmasını talep ettiğini söyledi. Haberdeki detaylara göre, Merkez Bankası’nın döviz talebinin 14 Mayıs’ta gerçekleştirilecek seçimlerden hemen önce geldiğine dikkat çekildi. Bankacılık kaynakları ayrıca, Merkez Bankası’nın bankalardan döviz mevduatlarının aylık yüzde 5’ine kadarını liraya dönüştürülmesini sağlayacak yeni hedeflere odaklanılması gerektiğini bildirdi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) liralaşma stratejisi kapsamında menkul kıymet tesisi ve zorunlu karşılıklarda geçen hafta düzenlemeler yapmıştı.
KAPALI ÇARŞI’DAN BİLE DOLAR TAŞIDILAR İDDİASI
Hükümet’in faiz hassasiyeti bile kur için bir kenara bırakılırken, tabela faiziyle piyasalar arasında büyük bir makas bulunuyor. Yüzde 8,5 olan politika faizi karşısında mevduat ve kredi faizlerinin yüzde 30’ları aşmasını ekonomistler de örtülü faiz artışı olarak tanımlıyor. Yılbaşından beri iddialara göre, Merkez Bankası’nın kuru tutmak için neredeyse 100 milyar dolar yaktığı ifade edilirken, Merkez çelik araçlarla Kapalı Çarşı’dan döviz taşımaya başladığı gündeme gelmişti. İletişim Başkanlığı ise bu haberi yalanladı. Ekonomistler bu işlemlerin bile aracılarla yapıldığını sosyal medya hesapları üzerinden paylaştı. Habere göre Merkez, demir sandıklar ile çarşıya her gün 5 milyar TL taşıyor. Karşılığında 260 milyon dolar topluyor. Benzer şekilde bankalar ve döviz bürolarının uyguladığı sıkı kurallardan kaçan şirketler de Kapalıçarşı’ya yönelim eğiliminde.
MERKEZ BANKASI’NDAN YENİ KUR HAMLESİ
Dün TCMB, Türk lirası uzlaşmalı vadeli döviz işlemlerine ilişkin karar aldı. Daha önce Türk lirası uzlaşmalı vadeli döviz satım ihalesi işlemlerine ilişkin uygulama, usul ve esasları belirleyen TCMB, bu kez uygulanmakta olan para ve kur politikası çerçevesinde kullanılan araç çeşitliliğinin artırılması amacıyla, Türk lirası uzlaşmalı vadeli döviz satım işlemlerinin, işlem yapmak isteyen bankalarla doğrudan gerçekleştirilebilmesine karar verdi. Buna göre işlemler, döviz piyasalarında işlem yapmaya yetkili bankalarla gerçekleştirilecek. Yetkili bankalar, TCMB ile telefon aracılığıyla iletişim kurarak anlık forward kur fiyatı alabilecek.
Bankalar, işlem taleplerini döviz piyasalarında işlem yapma yetkisi bulunan kişilerce ve telefon aracılığı ile Döviz Piyasaları Müdürlüğü’ne iletecek. Saat 10.00-16.00 arasında gerçekleşebilecek işlemler, euro veya dolar cinsinden aynı gün veya en fazla bir yıl vadeli olabilecek. Bununla birlikte işlem miktarı en az 1 milyon euro veya dolar olmak üzere işlem miktarı 500 bin euro veya dolar olarak artırılabilecek. Söz konusu işlemler için bankalar TCMB’de işlemin yüzde 2,5’i oranında teminat bulundurmak zorunda olacak ve gerçekleşen işlemlerden komisyon alınmayacak.
KKM BÜYÜKLÜĞÜ 1.7 TRİLYON TL
Kur korumalı mevduat (KKM) büyüklüğü 7 Nisan haftasında 75,8 milyar TL yükselerek 1 trilyon 776 milyar 830 milyon TL’ye yükseldi. Böylece KKM büyüklüğünde haftalardır devam eden rekor serisi 7 Nisan haftasında da devam etti. BDDK verilerine göre, geçen hafta bankacılık sektörünün mevduatı 10 trilyon TL eşiğini aştı. Sektörün toplam mevduatı 10 trilyon 112 milyar TL’ye yükseldi. Aynı hafta krediler ise 8 trilyon 618 milyar TL oldu. Takipteki alacaklar ise geçen hafta 158,6 milyar TL’den 159 milyar TL’ye yükseldi.
HER SENARYODA ARTIŞ GÖZÜKÜYOR
Seçim sonrasında bazı ekonomistler kurda kalıcı bir düşüş olacağını dile getirirken, bazıları da artış olacağı yönünde tahmin bildiriyor. En son önceki gün Citibank, 14 Mayıs’ta gerçekleştirilecek seçimlerin ardından Türk Lirası’nın 1 yıl içerisinde yüzde 12 değerlenebileceği tahmininde bulundu. Bankanın ekonomistleri İlker Domaç ve Gültekin Işıklar’ın hazırladığı notta seçim sonrasında faiz ve kura yönelik beklentiler ele alındı. Britanya merkezli banka HSBC, dolar/TL’de daha önce yılın 2’nci çeyreği için 19.5 tahminini 20 seviyesine çıkardı. Bankanın 3’üncğ çeyrek dolar/TL beklentisi 20’den 23’e yükseldi. Yılsonu beklentisiyse 21’den 24’e çıkarıldı. Bankaya göre, seçim sonucu ne olursa olsun TL değer kaybedecek.
ABD’li yatırım bankası Morgan Stanley, seçimleri kim kazanırsa kazansın dolar/TL için artış öngördü. Bankanın tahminine göre, mevcut iktidar devam ederse dolar/TL yılı 27’den kapatacak. Muhalefet kazanırsa dolar/TL’de 24’e varan bir yükseliş olacak. ABD’li finans ve bankacılık şirketi Wells Fargo, muhalefetin seçimleri kazanması durumunda 2024’ün ortasına kadar dolar/TL’nin 14’e düşmesini bekliyor. Bankaya göre Erdoğan seçimi kazanırsa da dolar/TL aynı döneme kadar 20 seviyesinde olacak. Britanya merkezli banka Standard Chartered, seçimleri Erdoğan’ın kazanması durumunda dolar/TL’nin 36 seviyesine çıkabileceğini öngörmüştü. Seçimden sonra geleneksel ekonomi politikalarına dönülürse dolar için yılsonu 20 TL tahmini yapmıştı.
