Anadolu’nun kadim mirasını barındıran Kayseri’nin Ağırnas Mahallesi, sadece Mimar Sinan’ın doğum yeri olarak değil, aynı zamanda dünyada tek olma özelliğine sahip özel bir taş türüyle de dikkat çekiyor: Dorak Taşı. Bu eşsiz taş, özellikle yoğurt süzme geleneğini yaşatmada kilit rol oynuyor.
Dorak taşı, Ağırnas’ta "doraklık" adı verilen özel ocaklardan, taşın damarına ve yumuşaklığına karar veren sayılı ustalar tarafından çıkarılıyor. Bu sanatın günümüzdeki temsilcilerinden biri olan Oğuz Ayata (46), mesleği babasından öğrenerek asırlık ekipmanlarla sürdürüyor.
ASIRLIK YÖNTEMLERLE HAYAT BULAN SANAT
Dorak taşı işçiliğinde kendisini geliştiren Oğuz Ayata, sanatını elektrikli malzeme kullanmadan, yüzyıllardır kullanılan geleneksel ekipmanlarla devam ettirdiğini belirtiyor. Ayata, bu sanata başlama hikayesini şöyle anlattı:
"Ağırnas taş işçiliğiyle bilinen, 'Baş Mimar' Mimar Sinan’ın doğduğu köydür. Dorak taşı işçiliğinde kendimi geliştirdim, yüzyıllardır kullanılan ekipmanlarla devam ettiriyorum. Elektrik malzemesi kullanmadan bu taşı yapmaya çalışıyorum. Yaklaşık 7-8 yıldır dorak taşı yapıyorum. Babamın çocukluğunda yaptığı evimizde bir dorak taşı vardı; onda yoğurt süzdürmek istedik. Babamla küçük bir taş getirdik. Babam yaparken ben şevkle izledim, çok hoşuma gitti. Yaparken videoya çektim ve sosyal medyada paylaştım. Dorak taşını bana babam öğretti, benim ustam babam Bekir Ayata’dır."
SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASIN TESCİLİ
Oğuz Ayata, bu sanatın kaybolmaması için büyük çaba gösterdiğini ve tescil sürecini başarıyla tamamladığını ifade etti. Ayata, 2025 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı kimliğini aldığını belirterek, "Bu sanatı üzerime tescilletmek istedim. Yaptığımız bilinmiyordu, ben bilinsin istedim. O yüzden Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın Somut Olmayan Kültür Mirası Taşıyıcıları için başvuruları yaptım ve kabul edildi... Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı olarak sanatımızı yapmaya devam edeceğim" dedi.
Ayata, taşın diğer yumuşak taşlardan farklı olduğunu ve "yoğurda taşını, toprağını çıkartmıyor" oluşunun en önemli özelliği olduğunu vurgularken, bu eşsiz sanatın kendisinden sonra da devam etmesini dilediğini ekledi.
DORAK TAŞI YAYGINLAŞIYOR
Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtım Vakfı (ÇEKÜL) Kayseri İl Temsilcisi Prof. Dr. Osman Özsoy, dorak yoğurdu ve dorak taşına olan ilginin her geçen gün arttığını belirtti. Özsoy, taşın coğrafi işaret alabilecek kadar önemli olduğunu ve buz dolabının olmadığı eski dönemlerde yoğurdu uzun süre muhafaza etmek için kullanıldığını söyledi.
Prof. Dr. Özsoy, "Dorak yoğurdu ve dorakcılık adına önemli bir gelişme. Bu yoğurdun kullanılması, yoğurtla beraber dorak taşının yaygınlaşması, pazarlanması ve ilgi duyulması her geçen gün artmaktadır. Bir marka haline geleceğini düşünüyoruz" dedi. Özsoy, bu konuda lise ve üniversite düzeyinde patentleme sürecini başlatan TÜBİTAK projeleri yapan öğrencilerin de bulunduğunu sözlerine ekledi.
