Halepçe Katliamı ya da diğer bir deyişle kanlı Cuma olarak bilinen zehirli gaz saldırısı insanlık tarihine kara leke olarak geçti. Halepçe Katliamı nedir, Halepçe Katliamı ne zaman kim tarafından gerçekleştirildi, Halepçe Katliamının gerçekleşmesine neden olan olaylar zinciri nasıl cereyan etti? İşte Halepçe Katliamı'nda yaşanan dramın perde arkası...
Halepçe Katliamı ne zaman, nerede ve nasıl gerçekleşti? Halepçe katliamıyla sonuçlanan olaylar zinciri nasıl başladı, Halepçe'de katliam emrini kim verdi, Halepçe Katliamı'na neden olan saldırıyı kim yaptı, saldırı nasıl gerçekleşti? Tarihin kanlı sayfalarında yerini alan Halepçe Katliamının üzerinden geçen çeyrek asırı aşan zaman acıları hala unutturamadı..
34 YIL ÖNCE IRAK'IN HALEPÇE KENTİNDE BAŞLAYAN İSYAN
Irak'ta bundan 34 yıl önce gerçekleşen Halepçe Katliamı dönemin diktatörü Saddam Hüseyin'in Celal Talabani liderliğindeki Kürt isyanının bastırılması için başvurduğu kanlı ve sert bir yöntem olarak tarihin sayfalarına kara leke olarak geçti. Katliamın yaşanmasından önce El-Enfal Harekâtı'nı olayları şiddetlendirdiği dönemde Mart ayının ortasında İran ordusu Zafer-7 Harekâtı adlı genel taarruz ile Irak topraklarına doğru taarruz başlattı. Celal Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği'ne bağlı Peşmergeler de İran ordusu ile işbirliği yaparak Halepçe kasabasına girdi ve isyan başlattı. Saddam Hüseyin, İran ordusunun ilerleyişini durdurmak için Irak Ordusunun Kuzey Cephesi Komutanı olan Korgeneral Ali Hasan el-Mecid Tikriti'ye ('Kimyasal Ali' lakabı ile de bilinir) zehirli gaz bombaları kullanmayı emretti.
SADDAM'IN BAŞLATTIĞI EL-ENFAL HAREKATININ SON HALKASI
Halepçe saldırısı Saddam Hüseyin'in İran-Irak Savaşı döneminde Kürtlere karşı başlattığı El-Enfal Harekatı'nın son aşaması olarak gerçekleşti.
Irak'ta yönetimi elinde tutan Baas rejimi lideri Saddam Hüseyin, savaşta İran'a destek verdiği gerekçesiyle Halepçe halkının bombalanması talimatını verdi.
Saddam'ın talimatı üzerine "Kimyasal Ali" olarak tanınan kuzeni Ali Hasan el-Mecid'in komutasında 16 Mart 1988'de İran sınırına çok yakın bir mesafede yer alan ve o dönem küçük bir ilçe olan Halepçe'ye hardal ve sarin gazlarının bulunduğu bombalarla saldırı düzenlendi.
ELMA KOKUSUYLA GELEN ÖLÜM
Halepçe'nin merkezi ve yakınındaki yerleşimlere sabah saat 10.50 sularında gerçekleşen saldırı sonucu kentte elma kokusu yayılmaya başladı.
Kokunun neden kaynaklandığından habersiz olan 5 bin Halepçeli evlerinin önünde veya kaçmaya çalışırken araçlarının içinde birbiri üzerine yığılarak hayatını kaybetti, 7 binden fazlası yaralandı.
Geride kalanlar ikinci bir saldırı korkusuyla araçlarla veya yaya olarak İran sınırına doğru kaçmaya başladı.
SADDAM HÜSEYİN 'SALDIRI EMRİ VERDİĞİNİ' İNKAR ETTİ
Irak, 1980'de İran ile girdiği 8 yıllık savaş süresince, eş zamanlı olarak kendisine muhalif olan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliğine (KYB) bağlı Peşmergelerle de savaşıyordu.
İran'ın sınır hattı üzerinde konuşlanan KYB'liler, İran'ın desteğiyle Mart 1988'de Halepçe kentini kontrollerine aldı. Saddam, İran güçlerinin Peşmergelerle Halepçe'yi kontrol ettiğini öğrenmesi üzerine saldırı emrini verdi.
Bağdat yönetimi, İran ve Peşmerge güçlerini püskürtmek için Halepçe'yi savaş uçaklarının taşıdığı kimyasal silah içeren bombalarla vurdu.
ABD'nin Irak'ı 2003'te işgal etmesinden sonra yakalanan Saddam, mahkeme sırasında Halepçe'ye kimyasal saldırıdan haberdar olmadığını ve olayı sadece medyadan duyduğunu iddia etti.
Halepçe Katliamı'nın ardından 19 Ağustos 1988'de Irak ve İran, ateşkes anlaşmasını imzaladı. Irak ordusu ateşkesten 5 gün sonra Halepçe'yi geri aldı ve bu sırada 200 ilçe sakinin öldürüldüğü iddia edildi.
Halepçe Katliamı'nın sonuçlarıyla ilgili Süleymaniye Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Fuat Baban, 7 Aralık 2002 tarihli 'The Sydney Morning Herald' gazetesinde yayımlanan Kötülük Deneyi 'Experiment in Evil' başlıklı makalesinde, Halepçe'de sarin gazı saldırısı sonrasında engelli bebek doğum oranının İkinci Dünya savaşında atom bombası atılan Japon kentleri Hiroşima ve Nagasaki'nin 4-5 katı olduğunu iddia etti.
Süreç içerisinde iktidarını kaybeden Irak lideri Saddam Hüseyin, Halepçe Katliamı'nda Kürtlere karşı soykırım yaptığı suçlamasıyla yargılandı. Saddam Hüseyin çıkarıldığı mahkemede ayrıca Duceyil Katliamı'nda, insanlığa karşı işlenen suçlar nedeniyle mahkûm edildi ve asılarak idamına karar verildi
HALEPÇE 2014 YILINDA İL OLDU
Halepçe'de kimyasal gazların kalıntıları da çok sayıda kişinin yaşamını yitirmesine, gözlerini kaybetmesine ya da sakat kalmasına yol açtı.
Kimyasal saldırının üzerinden yıllar geçse de katliamda yakınlarını kaybeden ve saldırının derin izlerini taşıyan Halepçelilerin acısı ise ilk günkü gibi devam ediyor.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) Halepçe'ye yönelik kimyasal saldırı nedeniyle her yıl 16 Mart'ta çeşitli anma etkinlikleri düzenleniyor.
IKBY, Mart 2014'te Süleymaniye'ye bağlı Halepçe'nin yaşanan acılar nedeniyle il olmasına karar verdi.
IKBY'li yetkililer, Bağdat hükümetinin kimyasal saldırı nedeniyle Halepçe sakinlerine tazminat vermesini ve kentin valiliğe dönüştürülmesi sürecinin hızlandırılmasını talep ediyor.
