İş insanı Murat Ülker, kişisel blogunda yayımladığı iki kapsamlı yazıyla İtalya’yı bir “açık hava müzesi” olarak ele aldı; Rönesans’ın doğuş mekânlarını, onları var eden düşünce iklimini ve bugünün şehir kültürüne uzanan etkilerini mercek altına aldı. Floransa’dan Venedik’e, Pisa’dan Bologna’ya uzanan rota; Medici hanedanının siyasal-kültürel hamiliğinden Brunelleschi’nin kubbesine, Donatello’nun taşta açtığı duygu dilinden Leonardo-Michelangelo-Raffaello üçlüsünün estetik ve düşünce devrimine kadar zengin bir panorama sunuyor.
RÖNESANS’IN OMURGASI: BİREY, HİMAYE, ŞEHİR
Ülker’in ilk yazısı, Floransa’daki Medici Laurentian Kütüphanesi’nde Paolo Giovio anıtı üzerinden Rönesans’ın merkez kavramlarını tartışarak açılıyor: kitap, bilginin dolaşımı ve “birey”in sahneye çıkışı. Metin, Medici hamilik sisteminin sanat ve bilimi finanse ederek kenti bir uygarlık üssüne dönüştürdüğünü; rekabet hâlindeki İtalyan şehir devletlerinin (bankerler, zanaatkârlar, düşünürler) kamusal alanda görünürlük mücadelesinin sanatsal üretimi nasıl ivmelendirdiğini vurguluyor.
Filippo Brunelleschi: Santa Maria del Fiore’nin Mimarı
Santa Maria del Fiore
Donatello
Bu çerçevede Brunelleschi (Santa Maria del Fiore’nin çift kabuklu, iskele gerektirmeyen dev kubbesi), Donatello (St. Mark, bronz David, Gattamelata), Cosimo ve Lorenzo de’ Medici (siyasal denge + kültürel yatırım), Botticelli, Leonardo, Michelangelo ve Raffaello tek tek işleniyor. Ülker, Rönesans’ın “elinden her iş gelen” çok yönlü insan tipini (ressam-mühendis-şair) bugünün uzmanlaşmış dünyasına karşı uyarıcı bir karşı-örnek olarak sunuyor.
Cosimo de’ Medici
“AÇIK HAVA MÜZESİ” FİKRİ: ŞEHRİN ESTETİKLE EĞİTİMİ
İkinci yazı, İtalya’yı yalnızca turistik bir dekor değil; kamusal sanatı gözeten, kültürü günlük yaşama içkin kılan bir şehir yönetimi pratiği olarak okuyor. Floransa’da Brunelleschi’nin kubbesi, Palazzo Vecchio, Palazzo Medici Riccardi, Ponte Vecchio ve Piazza della Signoria bir “sivil eğitim müfredatı” gibi anlatılıyor: heykeller, cepheler, meydanlar—sanatın kolektif hafıza üretme gücü. Ülker, “sanata erişim” ilkesini Uffizi’nin tarihsel açılımıyla ilişkilendirip, kendi kurumsal pratiğine (eserlerin ofislerde çalışanlarla buluşması) bağlayarak somutluyor.
VENEDİK: IŞIK, SU VE OPERA
Venedik bölümünde su-kent lojistiğinin (polis, sağlık, itfaiye, inşaatın bile teknelerle yürümesi) yaşamı nasıl dönüştürdüğü not düşülüyor. San Marco, Dükler Sarayı, Titian-Bellini hattı, ışık ve rengin Venedik resmindeki rolüyle ele alınıyor. Ülker’in Verdi’nin Attila operasına dair sahne-müzik-tarih iç içe geçişi (“Avrai tu l’universo, resta l’Italia a me”) gözleme dayalı, kişisel ama ölçülü bir sanat eleştirisine dönüşüyor: yerel üretimin tarihsel bağlamında izlenen eser, “ulusal duyguların taşıyıcısı olarak müzik” fikrini kuvvetlendiriyor.
Ayrıca sanatçı Ahmet Güneştekin’in Venedik’teki Palazzo Gradenigo girişimi ve Roma Galleria Nazionale’de “Yoktunuz / Eravate Assenti” sergisi üzerinden Türkiye-İtalya kültür köprüsüne güncel bir not düşüyor.
PİSA: MÜHENDİSLİK, ZEMİN VE AĞIRLIK MERKEZİ
Pisa’da Piazza dei Miracoli ve Eğik Kule, Rönesans estetiğinin taş üzerindeki inceliği kadar mühendisliğin soğukkanlılığını da çağırıyor. Ülker, kulenin yüzyıllara direnen dengesini zemin oturması, eğimin kontrollü azaltılması ve ağırlık merkezinin taban içinde kalması üzerinden açıklıyor—mühendislik aklı ile mimari ifadenin birlikteliği.
Yazıların sonunda Ülker, iki iddialı önerme ortaya koyuyor:
Kamusal sanat ve kültür altyapısı, şehir ekonomisinin “görünmeyen kası”. İtalya, estetiği günlük hayata gömen bir kent politikasıyla GSMH’ye doğrudan etki ediyor.
Kendi bilim-düşünce mirasımızın görünür kılınması—açık hava müzeleri, koleksiyonların halka açılması, çağdaş üreticiyle tarihî hafızanın yan yana konumlanması—genç kuşak için güçlü bir sahiplenme zemini.
ESTETİK BİR ROTA, DÜŞÜNSEL BİR ÇAĞRI
Murat Ülker’in iki parçalı İtalya serisi, salt seyahat notu değil; Rönesans’ın kurucu ilkeleri (birey, himaye, şehir-estetik birlikteliği) üzerinden bugünün Türkiye’sine bakan bir “şehir kültürü manifestosu”. Medici’den Brunelleschi’ye uzanan çizgi, kamusal sanatın ve planlı hamilik sisteminin kentleri nasıl “öğreten mekânlar”a dönüştürdüğünü hatırlatıyor. Ülker’in satır arası çağrısı net: Kültürü günlük hayatın omurgasına yerleştiren şehirler, hem ekonomik hem toplumsal olarak daha dayanıklı. Türkiye’nin yaratıcı sermayesini görünür kılmak, bu hikâyeyi kendi sokaklarımızda yeniden yazmanın ilk adımı.
San Marco Meydanı ve Bazilikası
