Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün yayımladığı analiz, MHP’nin 2015’ten bu yana izlediği siyaset doğrultusunda seçmen tabanında dikkate değer bir değişim yaşandığını ortaya koydu. Analizde, partinin büyükşehirlerde oy kaybederken sosyo-ekonomik olarak daha düşük gelişmişlik düzeyine sahip bölgelerde güç kazandığı vurgulandı. Yağmur Uzunırmak imzalı çalışmada, MHP'nin seçmen profilindeki değişimin yalnızca coğrafi değil, aynı zamanda siyasal ve kavramsal düzeyde de belirgin olduğu ifade edildi.
OY ARTIŞI GELİŞMEMİŞ BÖLGELERDE YOĞUNLAŞTI
Raporda yer alan verilere göre, MHP 7 Haziran 2015 ile 14 Mayıs 2023 tarihleri arasındaki seçimlerde en çok oy artışını, sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi Türkiye ortalamasının altında kalan illerde kaydetti. SEGE (Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi) verilerine dayanan analizde, bu artışın özellikle Kadran I olarak tanımlanan, altyapı, eğitim ve gelir düzeyi açısından görece geri kalmış bölgelerde yoğunlaştığı belirtildi.
Buna karşılık, İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa, Kocaeli, Antalya ve Denizli gibi kalkınmış illerde MHP'nin oylarında düşüş yaşandığına dikkat çekildi. Bu illerin tamamının Kadran IV olarak tanımlanan sanayi ve hizmet sektörü ağırlıklı, nüfus yoğunluğu yüksek bölgeler olması, partinin modern milliyetçi seçmenle bağının zayıfladığına işaret ediyor.
Uzunırmak’a göre bu durum, MHP'nin geleneksel olarak şehirli, üretken ve sanayileşmiş kesimlerle kurduğu ilişkiyi önemli ölçüde kaybettiğini gösteriyor. Parti, bu alanlardan çekilirken “taşralaşan” bir tabanla daha istikrarlı hale geliyor.
OY DESTEĞİ SABİT, SEÇMEN DEĞİŞTİ
Çalışmada dikkat çeken bir diğer bulgu, MHP’nin genel oy oranını yüzde 10 bandında korumasına rağmen, bu desteği sağlayan seçmen grubunun 2015’e göre köklü biçimde değişmiş olması. Analize göre, 2015’te MHP’nin güçlü olduğu iller kısmen CHP ile de kesişirken, bu örtüşme 2023 seçimlerinde tamamen sona erdi. Aynı dönemde MHP ile AK Parti arasındaki oy korelasyonu ise güçlü biçimde devam etti.
2015 seçimlerinde MHP ile CHP arasında pozitif ama zayıf bir korelasyon (r=0,20) gözlemlenirken, 2023’te bu değer negatife (r=–0,16) döndü. Öte yandan MHP–AK Parti korelasyonu, 2015’te r=0,46 iken 2023’te r=0,43 olarak sürdü. Bu veriler, MHP seçmeninin CHP’den uzaklaşıp AK Parti ile daha uyumlu bir hatta konumlandığını ortaya koyuyor.
Ayrıca, AK Parti’nin en yüksek oy aldığı 10 ilde MHP’nin 2015’teki oy ortalaması yüzde 19,4 iken, bu oran 2023’te yüzde 14,2’ye geriledi. CHP’nin en güçlü olduğu 10 ilde ise MHP’nin oy oranı yüzde 17’den yüzde 8,1’e düştü. Bu farklılaşma, AK Parti’ye yakınlaşan bir seçmen bileşimini işaret ediyor.
SALTANAT VE ATATÜRK SORULARINDA ORTAK TUTUMLAR
Uzunırmak’ın analizine göre MHP’nin seçmen profilinde sadece coğrafi değil, ideolojik ve kavramsal düzeyde de önemli bir evrim yaşanıyor. Toplum 2024 araştırmasından alınan verilere göre, “Saltanatın kaldırılıp cumhuriyetin kurulmasını ne kadar doğru buluyorsunuz?” sorusuna verilen yanıtlar, MHP, AK Parti ve DEM Parti seçmenlerinde benzerlik gösteriyor.
Bu üç partinin seçmenlerinde, saltanatın kaldırılmasını “yanlış” bulanların oranı dikkat çekerken, “ne doğru ne yanlış” diyenlerin oranı da oldukça yüksek. Uzunırmak, bu durumun cumhuriyetin temel değerlerine yönelik demokratik kabulün, bu partilerin seçmenlerinde daha sınırlı düzeyde olduğunu gösterdiğini belirtiyor.
Atatürk’e ilişkin sorularda da benzer bir tablo ortaya çıkıyor. “Atatürk hakkındaki görüşünüz nedir?” sorusuna “olumsuz” veya “ne olumlu ne olumsuz” yanıtını verenlerin oranı, YRP ve DEM Parti’nin yanı sıra MHP ve AK Parti seçmenlerinde diğer partilere kıyasla daha yüksek. Bu tablo, özellikle AK Parti ile MHP arasındaki seçmen benzerliğinin yalnızca pragmatik değil, zihinsel düzeyde de güçlendiğine işaret ediyor.
İTTİFAKIN TOPLUMSAL ZEMİNİ GENİŞLİYOR
Analiz, MHP’nin İYİ Parti ve Zafer Partisi’ne kaptırdığı kentli, sorgulayan seçmen profiline karşılık, AK Parti’den gelen daha muhafazakâr ve kararsız seçmenle dengelendiğini gösteriyor. Bu yeni taban yapısının, partiyi “eleştirel kamuoyu baskısı”ndan uzaklaştırdığı değerlendirmesi yapılıyor.
Uzunırmak, MHP’nin Cumhur İttifakı’ndaki pozisyonunun sadece siyasi ittifakla sınırlı olmadığını, seçmen profili bakımından da AK Parti ile derin bir örtüşme yaşadığını belirtiyor. “Terörsüz Türkiye” ve yeni anayasa başlıklarında kurulan ortaklık, yalnızca parti yönetimlerinin değil, tabanların da paralel yaklaşımlar geliştirmesiyle mümkün hale geliyor.
