Vergi Denetim Kurulu (VDK), Türkiye'nin büyük ölçekli şirketlerinin ortaklarından oluşan 10 bin kişiyi mercek altına alan, yapay zeka destekli devrim niteliğinde yeni bir uygulama başlattı! Vergi Uzmanı Mahmut Aydoğmuş'un Bloomberg HT'ye yaptığı açıklamalara göre, "Yüksek Gelir Grupları Gözetim ve Uyum Programı" adı verilen bu girişimle, öncelikle "gönüllü uyum" hedefleniyor ancak uyum sağlanamaması durumunda kapıda vergi incelemesi var. Hedefteki 10 bin kişiye ilk tebligatların gönderildiği öğrenildi.
YAPAY ZEKA TEK TEK İNCELİYOR: VDK'DAN BENZERİ GÖRÜLMEMİŞ UYGULAMA
Vergi Uzmanı Mahmut Aydoğmuş, VDK'nın sosyal medya hesaplarından da duyurduğu bu yeni uygulamanın, 2024 gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinin verilmesinin hemen ardından start aldığını belirtti. Bu sistemin, daha önce bir benzeri olmayan ve VDK bünyesindeki yapay zeka destekli Risk Analiz Merkezi'nin ürettiği verilere dayandığını vurgulayan Aydoğmuş, hedefin doğrudan büyük ölçekli mükelleflerin ortağı konumundaki 10 bin gerçek kişi olduğunu ifade etti.
HEDEF "GÖNÜLLÜ UYUM": PEKİ VDK'NIN RADARINDAKİ RİSKLER NELER?
Mahmut Aydoğmuş, bu aşamada doğrudan bir vergi incelemesi başlatılmadığının altını çizerek, "Öncelikle gönüllü uyum hedefleniyor. Bu 10 bin kişiye yazılı olarak bir tebligat gitti" dedi. Gönderilen tebligatlar, VDK'nın yapay zeka analizleriyle tespit ettiği bazı önemli risk unsurlarına dayanıyor. İşte o kritik riskler:
- Beyan Edilmemiş Gelirler: Özellikle 2023 ve 2024 yıllarında, gelir vergisi kapsamına girdiği halde beyan dışı bırakılmış gelir unsurları (kira, faiz, yurt dışı kazançlar vb.).
- Gelir-Harcama Uçurumu: Kişinin beyan ettiği resmi geliri ile yaptığı harcamalar arasında ciddi bir orantısızlık tespit edilmesi. Örneğin, ortağı olduğu şirket sürekli zarar beyan ederken veya ortağın kendi geliri düşük görünürken yapılan lüks harcamalar, gayrimenkul alımları gibi durumlar. Bu durumda, VDK harcamaların kaynağını soracak.
- "Unutulan" Kar Payları: Şirketlerin kar dağıtımı yapmasına rağmen, ortakların bu gelirleri yasal hadleri aşması durumunda yıllık gelir vergisi beyannamesinde göstermemesi.
SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK? ADIM ADIM UYARI VE İNCELEME
Vergi Uzmanı Aydoğmuş, sürecin işleyişini ise şöyle özetledi:
- Adım 1: Tebligat ve Gönüllü Uyum Fırsatı: Mükellefler, kendilerine ulaşan tebligattaki tespitleri değerlendirecek. Eğer VDK'nın tespit ettiği bir eksiklik veya hata olduğunu kabul ederlerse, pişmanlık hükümlerinden de yararlanarak "gönüllü uyum" kapsamında bir düzeltme beyannamesi verebilecekler.
- Adım 2: İtiraz Halinde "İzaha Davet": Eğer mükellefler, VDK tespitlerine itiraz ediyor, gelirin vergi konusuna girmediğini veya tespitlerin hatalı olduğunu düşünüyorsa, bu durumda "izaha davet" edilecekler. Bu aşamada defter, belge ve ek kanıtlar talep edilebilecek.
- Adım 3: Uzlaşma Olmazsa Vergi İncelemesi: "İzaha davet" sürecinde de bir mutabakat sağlanamazsa veya yapılan izahat yeterli bulunmazsa, dosya VDK bünyesindeki vergi müfettişlerine devredilerek bağımsız bir vergi incelemesine dönüştürülecek.
AMAÇ KAYIT DIŞI EKONOMİYLE MÜCADELEYİ GÜÇLENDİRMEK
Mahmut Aydoğmuş, bu yeni ve teknoloji destekli uygulamanın, kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında atılmış çok önemli bir adım olduğunu belirtti. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın özellikle 2025 yılını bu mücadelede bir dönüm noktası olarak gördüğünü ve birçok farklı sektörde benzer çalışmaların titizlikle devam ettiğini de sözlerine ekledi.
Bu yeni programla birlikte, VDK'nın yüksek gelir grupları üzerindeki denetim ve gözetimini artırarak vergi adaletini sağlama ve kayıt dışılığı azaltma konusundaki kararlılığı bir kez daha ortaya konmuş oldu. Gözler şimdi, tebligat alan 10 bin kişinin "gönüllü uyum" sürecine nasıl yanıt vereceğinde olacak.
