ZEYNEP ORHAN
Ünlü tarihçi Prof. Dr. Erhan Afyoncu, sosyal medya hesabından yaptığı bir paylaşımla Türk devletlerinin ve topluluklarının kökenlerine ışık tuttu. Asya'nın yaklaşık 4000 yıldır, Anadolu'nun ise 1000 yıldır Türklere vatan olduğunu belirten Afyoncu, günümüzde yedi bağımsız Türk devletinin hüküm sürdüğünü ve dünya genelinde 200 milyondan fazla Türk'ün yaşadığını hatırlattı. Prof. Afyoncu, günümüz Türklerinin büyük çoğunluğunun köklerinin dayandığı beş ana kola dikkat çekti.
TÜRK DÜNYASININ BEŞ ANA DAMARI: HANGİ BOY NEREYE UZANDI?
Prof. Dr. Erhan Afyoncu'nun vurguladığı ve paylaştığı şemada da detaylandırılan bilgilere göre, modern Türk dünyası temel olarak Oğuz/Türkmen, Karluk, Kıpçak, Kırgız ve Sibirya Türkleri olmak üzere beş büyük koldan besleniyor. İşte bu ana dallar ve onlarla bağlantılı günümüz Türk devletleri ve toplulukları:
OĞUZ/TÜRKMEN KOLU: Türk dünyasının en kalabalık ve geniş coğrafyaya yayılmış kollarından biri olan Oğuzlar, tarih boyunca büyük imparatorluklar kurmuştur. Bu koldan gelenler:
- Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)
- Afganistan Türkleri, İran Türkleri (Azerbaycanlılar, Kaşkaylar vb.), Suriye Türkleri, Irak Türkleri (Türkmenler)
- Balkan Türkleri, Gagauzlar
KARLUK KOLU: Orta Asya'nın tarihinde önemli bir yer tutan Karluklar, Karahanlı Devleti gibi önemli devletlerin kurucu unsurlarındandır. Bu koldan gelenler:
- Özbekistan (Özbek Türkleri)
- Afganistan Türkleri, Tacikistan Türkleri, Doğu Türkistan Türkleri (Uygurlar)
KIPÇAK KOLU: Geniş bir coğrafyaya yayılan Kıpçaklar, Altın Orda gibi devletlerin tarihinde ve birçok Türk halkının etnik kökeninde önemli rol oynamıştır. Bu koldan gelenler:
- Kazakistan (Kazak Türkleri), Kırgızistan (Kırgız Türkleri – Kıpçak etkisiyle)
- Özbekistan (Özbek Türkleri – Kıpçak etkisiyle)
- Moğolistan Türkleri, Kırım Türkleri (Kırım Tatarları), Tatarlar (İdil-Ural ve Sibirya), Nogaylar
KIRGIZ KOLU: Kadim Türk boylarından biri olan Kırgızlar, kendi adlarıyla anılan bağımsız bir devlet kurmuşlardır. Bu koldan gelenler:
- Kırgızistan (Kırgız Türkleri)
- Afganistan Türkleri, Doğu Türkistan Türkleri
SİBİRYA TÜRKLERİ KOLU: Geniş Sibirya coğrafyasında yaşayan ve farklı alt gruplara ayrılan bu kol, özgün kültürlerini ve dillerini korumuştur. Bu koldan gelenler:
- Başkurdistan (Başkurt Türkleri), Altay Cumhuriyeti (Altay Türkleri), Saha Cumhuriyeti (Yakut Türkleri)
- Çuvaşistan (Çuvaş Türkleri), Hakasya (Hakas Türkleri), Tuva Cumhuriyeti (Tuva Türkleri)
TARİHİN DERİNLİKLERİNDEN GÜNÜMÜZE KÖPRÜ
Prof. Dr. Erhan Afyoncu'nun bu paylaşımı, Türk tarihinin ne kadar köklü ve dallı budaklı bir ağaç olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Günümüzdeki bağımsız Türk devletlerinin ve dünyanın dört bir yanına yayılmış Türk topluluklarının hangi tarihi boylardan geldiğini bilmek, ortak kültür ve kimlik bağlarının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlıyor. Afyoncu'nun bu tür bilgilendirici paylaşımları, kamuoyunun tarih bilincinin artmasına yardımcı oluyor ve Türk dünyasının zengin mirasına dikkat çekiyor.
