Vasi tayini, kişinin yaşamını, sağlığını ve mal varlığını korumayı amaçlayan hukuki bir güvencedir. Kısıtlı durumlardan muzdarip olan bireylerin menfaatlerini gözetmek üzere görevlendirilen vasiler, bu süreçte hem pratik hem de hukuki pek çok sorumluluk üstlenir. Vasi olabilmek, belirli yasal kriterleri taşımayı gerektirir ve bu süreç, Sulh Hukuk Mahkemeleri tarafından titizlikle yürütülür. Mahkeme kararı olmadan hiç kimsenin kendiliğinden "vasi" sıfatı alamayacağı unutulmamalıdır.
VASİ OLMA YASAL ŞARTLARI
2025 yılı Türk Medeni Kanunu’na göre, bir kişinin vasi olarak atanabilmesi için aranan temel şartlar şunlardır:
- 18 yaşından büyük olmak gereklidir.
- Fiil ehliyetine tam olarak sahip olmak (akıl sağlığının yerinde olması şarttır).
- Adli sicil kaydının temiz olması beklenir.
- Alkol veya madde bağımlılığı gibi yaşam düzenini bozucu durumların bulunmaması.
- Kısıtlı kişiyle arasında düşmanlık veya açık bir çıkar çatışması olmaması.
- Kamu hizmetinden kalıcı olarak çıkarılmamış olmak.
- Maddi olarak aşırı borçlu olmamak ve hayat düzeninin bozulmamış olması.
- Kısıtlı kişinin yararına uygun davranabileceği konusunda mahkemeyi ikna etmek.
VESAYET DAVASI VE VASİ TAYİNİ SÜRECİ
Vasi atama süreci, Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından yürütülür ve kısıtlı kişinin yakınları veya kamu kurumları tarafından başlatılabilir. Süreç, mahkemeye dilekçe verilerek vasi talebinin oluşturulmasıyla başlar.
Resmî Rapor: Kısıtlı kişinin işlerini yönetemeyeceğini kanıtlayan tam teşekküllü hastaneden alınmış sağlık kurulu raporu sunulur.
İnceleme: Mahkeme, sosyal ve aile durumunun tespiti için sosyal inceleme raporu isteyebilir.
Aday Değerlendirmesi: Vasi adayı için adli sicil kaydı istenir, güvenlik araştırması yapılır ve uygunluk değerlendirmesi yapılır.
Karar: Mahkeme, kişinin vesayete alınmasına karar verirse vasi ataması yapılır ve karar ilgili kişiye tebliğ edilir. Bu dava süreci ortalama 2 ila 6 ay arasında sonuçlanabilmektedir.
KİMLER VASİ OLABİLİR: ÖNCELİK SIRALAMASI
Mahkeme, vasi adayını belirlerken belirli bir öncelik sırasını dikkate alır. Öncelikli adaylar genellikle kısıtlı kişinin en yakın çevresindendir:
- Eş
- Anne ve baba
- Reşit (18 yaş üstü) çocuklar
- Kardeşler
- Diğer akrabalar
Eğer aile bireyleri uygun görülmezse veya vasi olma şartlarını taşımıyorsa, mahkeme; profesyonel vasi, kamu görevlisi ya da dışarıdan güvenilir bir bireyi vasi olarak atayabilir.
VASİNİN TEMEL GÖREV VE SORUMLULUKLARI
Vasi, atandığı an itibarıyla kısıtlı kişinin menfaatini korumakla yükümlüdür ve geniş bir görev tanımına sahiptir:
- Kısıtlı kişinin günlük yaşam, sağlık, bakım ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını düzenlemek.
- Banka işlemleri, resmi evrak takibi gibi tüm idari ve hukuki süreçleri yürütmek.
- Kısıtlı kişinin mal varlığını korumak ve yönetmek.
- Büyük harcama ve satış işlemleri gibi kritik adımları atmadan önce hakim onayı almak zorundadır.
- Her yıl mahkemeye yıllık vasi raporu sunmak.
- En önemlisi, kısıtlı kişinin menfaatini her zaman gözetmek ve görevini kötüye kullanmaktan kesinlikle kaçınmak.
