'Toprak Dede' olarak bilinen çevre aktivisti Hayrettin Karaman, vefatının 1. yılında sevenleri tarafından anılıyor. Yalova'da 'Karaca Arboretumu' adı verilen botanik bahçesini 1980 yılında kendi imkanlarıyla kurarak Türkiye'nin ilk özel arboretumunu açtı. İşte, Hayrettin Karaca biyografisi...
Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma'nın (TEMA) kurucusu ve onursal başkanı Hayrettin Karaca, 1. ölüm yılında yâd ediliyor. 'Toprak Dede' adıyla bilinen aktivist, Alternatif Nobel ödülüne layık görülmüş, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından da 'Orman Kahramanı' seçilmişti.
HAYRETTİN KARACA'NIN HAYAT HİKAYESİ
4 Nisan 1922 tarihinde Bursa'nın Bandırma ilçesinde dünyaya geldi. Babası Hocazade Halil Efendi, annesi Zehra Hanım olup her ikisi de Kırım muhaciriydi.
Liseyi bitirdikten sonra ailesinin triko-örme işinin başına geçip onu ülkenin en başarılı sanayi kuruluşlarından biri haline getirdi. Karaca firması Türkiye'de ihracatın artmasında önemli rol oynadı. Hayrettin Karaca bu konuda şu ifadeleri kullanmıştı: "Ben sanayici olmak istemiyordum. İstediğim edebiyatla ilgilenip kalan zamanımı doğayla iç içe geçirmekti. Fakat o günlerde babamıza karşı çıkmak söz konusu değildi."
TÜRKİYE'NİN İLK ÖZEL ARBORETUMUNU KURDU
50'li yaşlarında Türkiye'nin ilk özel arboretumunu kurdu. Yurt içi ve yurt dışında gezdiği her yerden tohumlar topladı, botanik bahçelerini gezdi, bağlantılar kurdu. Bugün Yalova'daki Karaca Arboretumu, dünyanın her yerindeki botanikçiler tarafından bilinmektedir. 14 bin türü barındıran arboretum aynı zamanda ülkenin tehlikedeki türleri için bir gen koruma merkezidir. Hannover Üniversitesi'nden ekoloji profesörü Franz H. Meyer, Hayrettin Karaca'dan, "Şimdiye kadar hiç böylesine kişisel çıkar gütmeden, kendini insanlığın yararına çalışmaya adamış birine rastlamadım" diye bahsetmektedir.
Hayrettin Karaca, Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Korum Vakfı'nın (TEMA) kurucularındandır ve vakfın onursal başkanıdır.
HAYRETTİN KARACA NE ZAMAN ÖLDÜ?
'Toprak Dede' çevre aktivisti Hayrettin Karaca, 20 Ocak 2020 tarihinde İstanbul'da 97 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi 22 Ocak 2020'de İstanbul Edirnekapı Şehitliği'ne defnedildi.
HAYRETTİN KARAC ÖDÜLLERİ
1990 - Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi tarafından Fahri Doktora
1992 - Birleşmiş Milletler Çevre Programının 'Global 500 Roll of Honour' Ödülü
1992 - Çevre Bakanlığı tarafından 'Çevre Beratı'
1993 - Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından verilen 'Çevre Ödülü'
1994 - Uluslararası Lions Club tarafından 'Melvin Jones Fellow Ödülü
1994 - Çevre Bakanlığı tarafından 'Üstün Hizmet Ödülü'
1995 - ODTÜ tarafından 'Felsefe Onur Doktorası'
1995 - Ege Üniversitesi 'Fahri Doktora'sı
1996 - Milli Olimpiyat Komitesi 'Fair Play' Ödülü
1996 - Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı 'Hoşgörü Ödülü'
1997 - Atatürk Kültür Merkezi tarafından 'Şeref Üyeliği Beratı'
1997 - Kırıkkale Üniversitesi ilk Fahri Doktora unvanı
1997 - Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
1997 - ÇEVRETED tarafından 'Çevreted 97 Onur Ödülü'
1998 - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi '2000 Yılının Öncüleri' Ödülü
1998 - Genç Hukukçular Derneği tarafından "Yılın Yurttaşı" Ödülü
1998 - Türkiye Çocuk Dergisi tarafından Babalar Günü nedeniyle 'Toprak Baba' unvanı
1998 - Anadolu Üniversitesi Fahri Doktora Ödülü
1998 - BİLSES Vakfı 'Çevre Ödülü'
1998 - Ankara Çankaya İzci Grubu tarafından 'Yılın Doğa Dostu' Ödülü
1999 - Ankara Gazeteciler Cemiyeti tarafından 'Yılın Adamı' Ödülü
1999 - Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı tarafından 'Türk Dünyasına Hizmet Ödülü'
2005 - TBMM Onur Ödülü
2012 - Right Livelihood Award (Alternatif Nobel Ödülü)
2013 - Birleşmiş Milletler 'Orman Kahramanı Ödülü'
