Gelir düzeyi yüksek birçok ülkede kullanımı sınırlandırılan veya tamamen durdurulan 1.2 milyon doz Oxford-AstraZeneca aşısı, BM destekli COVAX girişimi aracılığıyla Pakistan’a teslim edildi. İngiltere’de kan pıhtılaşması nedeniyle ölümlere yol açan aşının, erişim konusunda sıkıntı yaşayan ülkelere gönderilmesi, aşıya erişim eşitliği meselesini daha vahim bir boyuta taşırken, ‘aşı milliyetçiliğinin’ üstünü örtemiyor.
SELMAN CÖMERT | KARAR
Birçok Avrupa ülkesinde kullanımı sınırlandırılan Oxford-AstraZeneca aşısının 1.2 milyon dozu, koronavirüs aşısına tüm ülkeler için eşit erişim sağlamayı amaçlayan uluslararası COVAX teşebbüsü aracılığıyla Pakistan’a teslim edildi. Kovid-19 aşılarını Birleşmiş Milletler’in de desteklediği COVAX girişimi aracılığıyla teslim alan Pakistan, birkaç gün içinde aynı sayıda dozun tekrar gönderileceğini duyurdu.
İNGİLERE'DE ÖLÜMLERE NEDEN OLMUŞTU
İlk Kovid-19 aşısı desteğini alan Pakistan’a, birçok ülkede kan pıhtılaşmasına neden olduğu gerekçesiyle kullanımına sınırlandırma veya tam durdurma kararı alınan Oxford-AstraZeneca aşısı gönderildi. Norveç’te ikinci dozlarının kullanımı iptal edilen aşı, İngiltere’de can kayıplarına yol açmıştı.
Uzmanlar, Oxford-AstraZeneca aşısının faydasının, riskinden daha fazla olduğunu aktarmıştı. Ancak, 8 Aralık 2020 - 31 Mart 2021 tarihlerinde AstraZeneca aşısı nedeniyle 79 kan pıhtılaşması vakası rapor edilmişti. Bu vakalardan 19 kişi hayatını kaybetmişti.
ERİŞİM SORUNU YAŞAYAN ÜLKELERE GÖNDERİLMESİ TARTIŞMALARA NEDEN OLDU
Birçok ülkede gençlere yönelik uygulanmasında sınırlandırma getirilen sicili kabarık aşının, ihtiyacı olan ülkelere dağıtımı aşıya erişim eşitliği meselesini vahim bir noktaya taşıyor. Pfizer/BioNTech gibi güvenilirliği büyük ölçüde kanıtlanmış aşıları alabilecek varlıklı ülkeler, satın aldıkları ancak, kullanımında büyük riskleri taşıdığı için AstraZeneca aşılarını erişim konusunda sıkıntı yaşayan ülkelere 'uluslararası girişimler’ üzerinden göndermesi, aşı milliyetçiliğini farklı bir boyuta taşıyor.
Büyük bir kısmı AstraZeneca aşısı olmak üzere, Hindistan Serum Enstitüsü’nün (COVISHIELD) ürettiği Kovid-19 aşısı, Afrika’da 26 farklı bölgeye COVAX girişimi tarafından aşı gönderildi. Amerika kıtasında 16 farklı bölgeye gönderilen aşıların bir kısmı BioNTech üretimi, ancak aşı gönderilen ülkelere çoğunlukla AstraZeneca üretimi Kovid-19 aşıları teslim edildi.
ÇOĞUNLUKLA ASTRAZENECA AŞISI GÖNDERİLİYOR
COVAX’ın resmi sitesinde Avrupa kategorisinde bulunan Özbekistan, Azerbaycan ve Gürcistan da dahil 9 ülkeye, bir kısmı BioNTech ve Hindistan Serum Enstitüsü üretimi aşının yanında, çoğunlukla AstraZeneca aşıları gönderildi. Bunun yanında bazı Güney Doğu Asya ve Pasifik ülkelerine de çoğunlukla AstraZeneca aşısı teslim edildi.
Üreticiler bazında Afrika ülkelerine gönderilen doz sayıları:
AstraZeneca (AZD1222): 444 bin
SII-AstraZeneca (COVISHIELD): 13 milyon 874 bin 900
Pfizer-BioNTech (BNT162b2): 102 bin 960
Afrika'ya gönderilen aşılar, 29 bölgeye ulaştı. AstraZeneca üretimi yalnızca 444 bin dozun gönderildiği Afrika'ya, Hindistan Serum Enstitüsü ve AstraZeneca'nın ürettiği COVISHIELD 14 milyona yakın doz teslim edildi. Kıta'ya gönderilen bütün BioNTech üretimi Kovid-19 aşıları, Ruanda'ya teslim edildi.
Üreticiler bazında Doğu Akdeniz ülkelerine gönderilen doz sayıları:
AstraZeneca (AZD1222): 1 milyon 442 bin 800
SII-AstraZeneca (COVISHIELD): 1 milyon 384 bin 800
Pfizer-BioNTech (BNT162b2): 131 bin 40
COVAX'ın resmi internet sitesinde Doğu Akdeniz kategorisinde yer alan ülkeler arasında Afganistan, İran, Irak, Ürdün, Lübnan, Libya, Somali, Suriye, Tunus, Filistin ve Yemen bulunuyor.
Üreticiler bazında Amerika kategorisindeki ülkelere gönderilen doz sayıları:
AstraZeneca (AZD1222): 7 milyon 223 bin 112
SII-AstraZeneca (COVISHIELD): 363 bin
Pfizer-BioNTech (BNT162b2): 234 bin
16 ülkenin yer aldığı Amerika kategorisinde 7 milyondan fazla AstraZeneca aşısının gönderildiği belirtiliyor.
Üreticiler bazında Batı Pasifik ülkelerine gönderilen doz sayıları:
AstraZeneca (AZD1222): 914 bin 400
SII-AstraZeneca (COVISHIELD): 612 bin
Pfizer-BioNTech (BNT162b2): 25 bin 740
Bu ülkeler arasında Kamboçya, Fiji, Lao PDR, Samoa, Papua Yeni Gine, Moğolistan, Solomon Adaları, Tonga, Vietnam ve Tuvalu yer alıyor. Ayrıca BioNTech aşısının gönderildiği tek ülke Moğolistan olurken, 811 bin 400 doz AstraZeneca aşısı da Vietnam'a gönderildi.
Üreticiler bazında Güney Doğu Asya ülkelerine gönderilen doz sayıları:
AstraZeneca (AZD1222): 4 milyon 937 bin 600
SII-AstraZeneca (COVISHIELD): 348 bin
Nepal ve Timor Leste'nin de aralarında bulunduğu ülkeler arasında Endonezya, 4 milyon 913 bin 600 doz AstraZeneca aşısı teslim aldı.
Üreticiler bazında Avrupa ülkelerine gönderilen doz sayıları:
AstraZeneca (AZD1222): 662 bin 400
SII-AstraZeneca (COVISHIELD): 852 bin
Pfizer-BioNTech (BNT162b2): 142 bin 740
Azerbaycan, Gürcistan, Moldova, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Tacikistan, Ukrayna ve Özbekistan'ın yer aldığı 'Avrupa' kategorisinde AstraZeneca dozlarının yarısından fazlası ve 142 bin 740 doz BioNTech üretimi aşıların da 117 bin dozu Ukrayna'ya gönderildi.
