VakıfBank Kültür Yayınları’nın (VBKY) çocuklara özel hazırladığı ‘Türkiye’de Yaşıyorum, Ne Yediğimi Biliyorum’ serisinin ilk kitabı ‘Peynir’, Portekiz’de düzenlenen Cascais Dünya Yiyecek Zirvesi’nde (Cascais World Food Summit) 82 ülkeden yüzlerce eserin yarıştığı ‘30. Gourmand Awards’ta ‘Dünyanın En İyi Kitabı’ seçildi. Kitapta, kendilerini ‘peynirin izini süren iki arkadaş’ olarak tanımlayan Neşe Aksoy Biber ve Berrin Bal Onur’un imzası var. Ülkemizin gastronomik zenginliğini ve yerel kültürünü gelecek nesillere aktarmak adına kitaplar kaleme alan ve ‘Peynir’ çalışmaları ile çalışmaları uluslararası bir ödül ile taşçalan ikili ile KARAR okurları için konuştuk.
İkinizin tanışıklığı bu kitapla sınırlı değil bildiğim kadarıyla, çok daha eskiye dayanıyor. Berrin ve Neşe ne zaman tanıştı? Bu tanışıklık nasıl birlikte gerçekleştirdiğiniz sayısız projeye dönüştü?
NEŞE AKSOY BİBER: Medya sektöründe iş hayatımızın başında tanıştık. İş arkadaşlığımız sağlam bir dostluğa, dostluk, ortak hayaller kurmamıza sebep oldu. Hayallerimiz olguya inancımız ve tutkumuzla dönüştü.
Kitabınız “Peynirin izini süren iki arkadaşız. Peynir merakımızın üzerine gittik, araştırdık ve peyniri yapıldığı yerlerde görerek yakından tanıdık” cümlesiyle başlıyor. Peynir merakınız vesilesiyle Türkiye’de hangi şehirlere gittiniz? Bu yolculukta sizi neler şaşırttı?
BERRİN BAL ONUR: Türkiye’de yedi bölgede, 72 şehir, yüzlerce kasaba ve köy gördük. Gittiğimiz her bölgede ortak kültürel değerlerin yanı sıra; coğrafyanın etkisiyle şekillenen farklı yaşam biçimleri, zengin mutfak kültürü ve çeşitlilikle karşılaştık. En çok da aynı şehrin farklı köylerinde dahi değişen tarifler bu zenginliğin ne denli derin olduğunu bize gösterdi.
Kaleme aldığınız çocuk kitabında peynirle ilgili harika bilgiler var. Böyle bir kitap çalışması yapma fikri nasıl doğdu?
NEŞE AKSOY BİBER: Bu uzun süredir istediğimiz bir projeydi. Gastronomik zenginliğimizin, yerel kültürümüzün gelecek nesillere aktarımı ancak böyle olabilir. Vakıfbank Kültür yayınlarından Hande Hanım bize ulaşıp, bu öneriyi yaptığında çok mutlu olduk. Bir hayalimiz daha gerçeğe dönüştü.
TÜRKİYE’DE 200’E YAKIN PEYNİR ÇEŞİDİ VAR AMA DÜNYAYA SUNAMIYORUZ
Türkiye’de kaç çeşit peynir var?
NEŞE AKSOY BİBER: Türkiye’de 8 ayrı ana kategoride 200’e yakın peynir çeşitliliği olduğunu biliyoruz. Ancak hala yeni peynirler keşfeden ikili olarak, daha iyi bir tarama ile bu sayının artacağını düşünüyoruz.
Türkiye’de çok lezzetli ama pek çok insanın da bilmediği peynir çeşidi var. Biz kendi ürünlerimizi sizce neden tanıtamıyoruz, nerede hata yapıyoruz?
BERRİN BAL ONUR
Yerelde insanlar, yaşamlarının bir parçası haline gelen ürünleri zamanla sıradan görmeye, hatta farkında bile olmamaya başlıyor. Ürün, üretici ve tüketici arasında bu konuda yeterli farkındalık çalışması yapılmıyor. Ayrıca, yerelden ulusala ortak bir tanıtım ve geliştirme platformunun bulunmaması, bu alanda geri kalmamıza neden oluyor.
Anadolu’da “Peynir evin karakoludur” diye bir cümle olduğunu kitaptan öğrendim. Bu ne anlama geliyor. Peynirle ilgili başka deyişler var mı?
NEŞE AKSOY BİBER: Peynir ve ekmek bizim kültürümüzün en önemli parçası. “Hiçbir şey yoksa peynir ekmek yeriz” sözü, misafirperverliğimizi, soframızın sevgiyle kurulduğunu anlatır. Peynir varsa ev güvendedir o evin geleni aç kalmaz anlamında kullanılmıştır. Kitabın ‘Atasözleri ve Deyimlerde Peynir’ bölümünde açıklamalarıyla başka deyişlerde bulunuyor. Bunlardan biri de “Peynir ekmekle, dostluk gönülle olur”... Biz de okurlarımızın kitabımızla gönülden dostluk kurmasını diliyoruz.
25 YIL BOYUNCA ANADOLU’YU KARIŞ KARIŞ GEZDİK
Peynirle olan ilişkiniz bu konuyla ilgili kitaplar yazmanın çok ötesinde. 2000 senesinde bir peynir dükkânı da açmışsınız. O dönem bu fikir nasıl ortaya çıktı? Dükkân halen faal mi?
NEŞE AKSOY BİBER: Antre Gourmet’i açtığımız 2000’li yıllar endüstriyel gıdaların daha güvenilir bulunup talep edildiği yıllardı. Sofralarımız klasik 5-6 peynirle sınırlı, kültürel belleğimizin kapıları geleneksel peynirlerimize kapalı gibiydi. Oysa büyük bir peynir kültürüne sahip olduğumuzu Artun Ünsal ‘ın yazdığı ‘Süt Uyuyunca’ kitabından ve yaptığımız yurtiçi ve yurtdışı gezilerden biliyorduk. Buna rağmen yöresel peynirlerimiz hak ettiği şekilde anlatılıp sunulmuyor, üretim ve satışları uygun olmayan koşullarda gerçekleşiyordu. Antre Gourmet ‘in konseptini oluştururken kıymetli hocamız Ünsal’ın yönlendirmesiyle yerel-geleneksel peynirlerimizi öne çıkarmayı hedefledik ve Türk peynirlerinin yurt dışındaki başarılı modellerde olduğu gibi bir değer haline dönüştürme hayali kurduk.
Anadolu’nun eşsiz coğrafyalarına yaptığımız peynir yolculuklarında o zamana kadar fark etmediğimiz ortak bir geçmişin içinde bulduk kendimizi. Her yeni ürün, ardındaki coğrafya insan ve kültürle tanışmamızı sağladı. Doğanın sunduklarının en güzel şekilde peynirde hayat bulması, yüzlerce yıldan süzülüp bugüne ulaşan koruma, saklama yöntemleri, kırsaldaki sosyal, kültürel, ekonomik potansiyel bizi bu zenginliği daha çok anlatmaya, üretim modellerini geliştirme konusunda çözüm arayışlarına ve en önemlisi kitaplara taşıdı. Bu yolculuğumuz 25 yıldır tüm boyutlarıyla devam ediyor.
GASTRONOMİK ZENGİNLİĞİMİZİ NESİLLERE ANCAK ÇOCUKLAR ÜZERİNDEN AKTARABİLİRİZ
‘Peynir’ kitabınızın Portekiz’de 82 ülkeden eserin yarıştığı bir yarışmada ‘Dünyanın En İyi Kitabı’ seçilmesi size ne hissettirdi?
BERRİN BAL ONUR: Çocuklar için bir peynir kitabı hazırlamak uzun zamandır hayata geçirmeyi arzu ettiğimiz bir projeydi. Gastronomik zenginliğimizin, yerel kültürümüzün gelecek nesillere aktarımının ancak çocuklar üzerinden olabileceğine inanıyoruz. Vakıfbank Kültür Yayınları Yayın Danışmanı Prof. Dr. Ekrem Demirli’nin önerisi ile proje editörümüz Hande Kayhan bu projeyle ilgili bize ulaştığında çok mutlu olmuştuk. Öte yandan bu kitap bir hayalimizin daha gerçeğe dönüşmesine imkan tanıdı. Ardından kitabımızın geçtiğimiz ay ‘Gourmand World Cookbook Awards 2025’ ödüllerinde ‘Dairy&Cheese Books’ kategorisinde dünyanın en iyi kitabı seçilmesi, kültürel hazinemizi uluslararası yayın dünyasında tanıtmak bizim için büyük bir onur. Çocuklar için hazırladığımız kitabımızın ödül kazanmasından dolayı büyük mutluluk ve gurur duyuyoruz.
