Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın sık sık elinde görülen ve üzerinde notlar aldığı “Yi Jing: Değişimler Kitabı”, Çin düşünce tarihinin en eski ve en etkili eserlerinden biri olarak ilk kez kapsamlı bir Türkçe baskıyla yayımlandı. Üç bin yılı aşkın geçmişiyle yalnızca bir kehanet metni değil, insanın kaderle ve evrenle kurduğu ilişkiyi sorgulayan bir felsefe kitabı olan Yi Jing, hem Konfüçyüs’ten Carl Gustav Jung’a uzanan etkisiyle hem de modern fiziğe ilham veren düşünce sistemiyle dikkat çekiyor.
KADİM BİLGELİKTEN MODERN İNSANA BİR REHBER
MÖ 1150’lerde anonim biçimde kaleme alındığı düşünülen Yi Jing: Değişimler Kitabı, yüzyıllar boyunca Doğu düşüncesinin temel taşlarından biri olarak kabul edildi. Konfüçyüs’ten Laozi’ye, Çin’in büyük bilge isimleri tarafından yorumlanan eser, Batı dünyasında ise 19. yüzyılda İskoç sinolog James Legge’in İngilizce çevirisiyle tanındı. Oxford Üniversitesi Yayınları’nın “Sacred Books of the East” dizisinde yer alan Legge çevirisi, şimdi ilk kez Türkçeye kazandırılarak hem felsefe hem de düşünce tarihi meraklılarına ulaşıyor.
NEDENSELLİĞE MEYDAN OKUYAN DÜŞÜNCE SİSTEMİ
Yi Jing, evreni mekanik neden-sonuç ilişkileriyle değil, anlamlı eşzamanlılıklarla açıklıyor. Bu yaklaşım, yüzyıllar sonra Carl Gustav Jung’un “senkronisite” kavramına esin kaynağı oldu. Kitap, Gazali ve İbn Arabi’nin “nedensiz yaratım” anlayışını anımsatırken, modern kuantum fiziğiyle de şaşırtıcı biçimde örtüşüyor. Bu yönüyle Yi Jing, yalnızca tarihsel bir metin değil, modern insanın varoluş sorgulamasına da ışık tutan bir rehber niteliğinde.
JUNG’UN 15 YIL SÜREN YOLCULUĞU
yüzyılın büyük psikiyatristi Carl Gustav Jung, Yi Jing’i “insanın kendi iç âlemini anlaması için bir anahtar” olarak tanımlamıştı. Jung’un yönlendirmesiyle öğrencisi tarafından başlatılan çeviri ve yorumlama süreci 15 yıl sürdü; ortaya yalnızca bir tercüme değil, aynı zamanda bir düşünce tefsiri çıktı. Jung’a göre Yi Jing, “doğadaki görünürde rastlantısal ama anlamlı olayları açıklayan bir sistemdir” ve insanın iç dünyasıyla evren arasındaki gizli uyumu temsil eder.
SEMBOLLERLE YAZILMIŞ BİR YAŞAM REHBERİ
Eserde yer alan “heksagramlar” ve “trigramlar”, yalnızca kehanet sembolleri değil, insanın karar anlarında doğayla ve kaderle kurduğu diyaloğun araçları olarak yorumlanıyor.
Bu yönüyle Yi Jing, hem bir felsefe metni, hem de bir yaşam rehberi.
Üç bin yıl önce yaşamış bir uygarlığın, semboller aracılığıyla evrenin düzenini anlamlandırma çabası, insan zekâsının zamansızlığını bir kez daha ortaya koyuyor.
KONFÜÇYÜS’ÜN SÖZÜYLE…
Eserin etkisini en iyi anlatan söz, bizzat Konfüçyüs’e ait:
“Eğer ömrüme daha fazla yıl eklenseydi, ellisini Yi Jing’i çalışmaya ayırırdım; böylece büyük hatalardan kaçınabilirdim.”
Bu kadim metin, bugün hâlâ aynı soruyu sorduruyor:
“Değişen dünya içinde, değişmeyen anlamı nerede aramalıyız?”
