Günlük yaşantımızda yediğimiz bazı yiyecekler midemize zarar verebilir. Hatta midemizde ekşimsi bir his bırakabilir. Eğer sizde de bu his varsa hemen bu yiyecekleri tüketmeyi kesin. Uzmanlar bu besinlerin mideye zarar verdiği ve reflüye yol açtığını belirtiyor. Peki reflü nedir ve neden olur? Mide yanmasını tetikleyen besinler nelerdir? İşte mideyi yakıp kavuran besinler...
MİDE YANMASI NEDİR?
Mide yanması, ya da diğer adıyla mide ekşimesi bireyin göğsünde, göğüs kemiğinin hemen arkasında yer alan yemek borusunda yanma hissi olarak ortaya çıkan ağrıya verilen isimdir. Bir çok vakada bu ağrı özellikle yemek yedikten sonra, akşamları, veya uzanma ya da eğilme sırasında daha da ağır bir hal alır.
Yemek borusu, ağzı mideye bağlayan boruya verilen isimdir. Bu boru, yiyecekleri ritmik dalgalarda mideye doğru itmeye çalışan kaslardan yapılmıştır. Gıdanın mideye girdikten sonra geri akması ya da yemek borusuna geri dönmesi yemek borusu ile midenin birleştiği yerde bulunan, ve alt özofagus sfinkteri adı verilen özel bir dairesel kas alanı sayesinde engellenir. Bunun yanı sıra göğsü karından ayıran düz kaslardan meydana gelen diyaframdaki basınç farkı da mide içeriğini mide içinde tutmaya yardımcı olur.
Mide, yiyecekleri sindirmeye başlamak için çeşitli asitleri ve enzimlerin bir araya geldiği bir torba gibidir. Midenin içindeki asitten dolayı yaralanmasına ve iltihaplanmasına engel olmak için midenin iç çeperini kaplayan özel koruyucu hücreler vardır. Ancak yemek borusu bu hücrelerin sağladığı korumaya sahip değildir. Bu sebeple mide asidi ve sindirim sıvıları yemek borusuna geri akarsa, yemek borusunda iltihaplanmaya ve borunun korumasız astarında ağır hasara neden olabilir. Bu duruma mide yanması adı verilir.
Arada bir gerçekleşen mide yanması yaygın görülen bir durumdur ve birçok durumda endişe edilmesi için bir neden yoktur. Bir çok vakada, mide yanması rahatsızlığı bireyin yaşam tarzı değişiklikleri ve reçetesiz satılan ilaçlarla yönetmesin mümkündür. Ancak daha sıklıkla görülen veya bireyin günlük rutinine müdahale eden mide yanması vakaları, tıbbi bakım gerektiren daha ciddi bir durumun belirtisi olabilir.
MİDE YANMASI NEDEN OLUR?
Mide yanması, gastroözofagealreflü adı verilen bir hastalığın semptomudur. En kısa tanımıyla mide asidinin yemek borusundan yukarıya çıkmasından dolayı kaynaklanır. Bu durumdan kaynaklanan risk faktörleri, midede asit üretimini artıranların yanı sıra yemek borusuna asit reflüsüne izin veren yapısal sorunları içerir. Gastrit veya H. pylori enfeksiyonu gibi başka tıbbi durumlar da mide yanmasına yol açabilir.
Gastrit midenin içini kaplayan koruyucu dokuda meydana gelen iltihaplanmaya verilen isimdir. Bu durumda yemek sonrasında mide yanmasına eş zamanlı olarak bulantı ve şişkinlik gözlemlenebilir. Tedavi edilmeden ilerleyen gastrit vakaları midede ülser oluşumuna, dolayısıyla artan kanser riskine ve mide kanamasına sebep olabilir.
Helicobacter pylori normal şartlarda midenin asidik ortamında varlığını sürdürebilen bir bakteri türüdür. Bu bakterinin dışarıdan mide içine yerleşmesi, ve midede normalde bulunan faydalı bakterilerin yerini alması her vakada en başta belirti ve semptomlara yol açmaz. Bu enfeksiyon zaman içinde bulantı, iştah ve kilo kaybı veya mide yanması gibi belirtilere yol açabilir.
Özellikle üçüncü dünya ülkelerinde, temiz su bulunmayan yerlerde ve besin hazırlığı sürecinde gerekli temizlik ve hijyen standartlarının takip edilmediği ortamlarda yaygın olarak bulunur.
Belirli ilaçlar, özellikle steroid olmayan antienflamatuar, yani NSAID türü ilaçlar bireylerde mide yanmasına neden olabilir.
Bireyin başka sağlık durumlarından kaynaklanan hassasiyetleri mide yanmasına yol açabilir. Örneğin çölyak hastaları gluten içeren gıdalara, laktoz intoleransı olanlar ise süt ürünlerine tepki olarak mide yanması hissedebilirler. Mide yanmasının yanı sıra başka belirti ve semptomlar da görülebilir. Bazı vakalarda hazımsızlık da mide yanmasına neden olabilir.
REFLÜYE NEDEN OLAN BESİNLER
YÜKSEK YAĞLI GIDALAR
Yüksek yağlı gıdalar mide yanmasına neden olabilir. Ne yazık ki, bu avokado, peynir ve fındık gibi inanılmaz sağlıklı ve besleyici gıdaları da içerir. Yüksek yağlı gıdaların mide ekşimesini tetikleyebileceği iki yol vardır. Birincisi, özofagus ve mide arasında bariyer görevi gören alt özofageal sfinkteri gevşetebilirler. Bu kas rahatladığında mide asidi mideden yemek borusuna kaçabilir ve mide yanmasına neden olabilir.
NANE
Nane genellikle sindirim koşullarını yatıştırır. Ancak, bu darphanelerin mide yanmasına neden olabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Bir çalışmada yüksek dozda nane uygulamasının asit reflü semptomları ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Şaşırtıcı bir şekilde, nane, alt özofagus sfinkterini gevşetmedi. Bunun yerine, araştırmacılar, nane kokusunun yemek borusunun iç yüzeyini tahriş ederek mide yanmasına neden olabileceğine inanmaktadırlar. 500'den fazla insan üzerinde yapılan bir başka çalışmada, günlük nane çayı tüketenlerin iki kez mide ekşimesi riski taşıdığı bulunmuştur. Bununla birlikte, nane ve mide ekşimesi arasında bir bağlantı olduğuna dair sınırlı kanıt var.
ÇİKOLATA
Çikolata, mide ekşimesi için başka bir yaygın tetikleyicidir. Yüksek yağlı gıdalar gibi, çikolata da alt özofageal sfinkteri gevşetebilir. Bu mide asidinin yemek borusuna kaçmasına ve mide yanmasına neden olabilir. Ayrıca, çikolata "mutluluk hormonu" serotonin içeren kakaodan yapılır. Ne yazık ki, serotonin alt özofageal sfinkteri de gevşetebilir. Son olarak, çikolata da teobromin ve kafein bileşikleri içerir. Her ikisi de alt özofagus sfinkterini rahatlatmak için uyarır.
BAHARATLI GIDALAR
Baharatlı yiyecekler mide ekşimesine neden olduğu için kötüdür. Sıklıkla sindirim hızını yavaşlatan kapsaisin adı verilen bir bileşik içerirler. Bu, midenin daha uzun süre oturacağı ve mide ekşimesi için bir risk faktörü olduğu anlamına gelir. Örneğin, bir çalışma, acı tozu içeren acıyı tüketmenin sindirim hızını yavaşlattığını göstermiştir.
TUZ
Sofra tuzu veya tuzlu yiyecekler, mide ekşimesi için risk faktörü olan reflü artırabilir. Örneğin, bir çalışma, yemeklerine sofra tuzu ekleyen kişilerin, hiç tuz eklemeyen kişilere göre %70 daha yüksek oranda reflü riskine sahip olduğunu bulmuştur. Aynı çalışmada, haftada en az üç kez tuzlanmış gıda tüketenlerin, tuzlu yiyecekleri hiç tüketmeyenlere göre %50 daha yüksek oranda reflü riski taşıdıkları bulunmuştur. Ancak, tuz alımının reflü riskini nasıl artırabileceği tam olarak anlaşılamamıştır. Tuzlu yiyecekler tüketenlerin daha fazla kızartılmış ve yağlı yiyecekler tüketmeleri olasıdır. Bu durumda, bu gıdalar, mide yanması için tek başına tuzdan daha olası bir tetikleyicidir.
MİDE YANMASININ ÖNÜNE NASIL GEÇİLİR?
Mide ekşimesini önlemek için aşağıdaki hususlara dikkat edebilirsiniz;
- Mide yanmasına neden olabilecek yiyeceklerden veya aktivitelerden kaçınılmalıdır.
- Semptomlar başlamadan önce mide yanmasını önlemek için yemeden önce çiğnenebilir bir antiasit tablet gibi reçetesiz satılan bir ilaç kullanılabilir.
- Aşırı kiloluysanız, kilo vermek mide yanması riskini azaltabilir.
- Yüksek proteinli, az yağlı yemekler tercih edilebilir.
- Zencefilli atıştırmalıklar veya zencefil çayı tüketilebilir.
- Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsenerek sigara ve alkol kullanımından uzak durulmalıdır.
- Gece geç saatlerde yemek yemekten kaçınılmalıdır. Uyumadan en az dört saat önce yemek yemeye özen gösterilmelidir.
- Uyku sırasında yatağın başucunun takoz yardımıyla yaklaşık 15 cm kaldırılması faydalı olabilir.
- Sindirim sisteminin üzerindeki etkiyi hafifletmek için iki veya üç büyük öğün yerine daha sık daha küçük öğünler tercih edilebilir.
- Dar giysiler ve sıkı kemerlerden kaçınılmalıdır.
