Sabır ve ata yadigârı tekniklerle sürdürülen sedir katran yağı üretimi, Antalya’nın Akseki ilçesindeki Kuyucak Mahallesi’nde yok olmaya yüz tutan bir gelenek olarak sürdürülüyor. Her yıl yalnızca 80 kilo elde edilebilen bu değerli ürün için mahalle halkı sırtlandıkları kökleri toprağa gömüyor, gece gündüz başında nöbet tutuyorlar.
KÖKLERDEN GELEN ŞİFA
2500 metre rakımlı dağlarda yetişen sedir ağaçlarının kuruyan kökleri, büyük bir titizlikle topraktan çıkarılıyor, büyük bir şifaya dönüştürülüyor. Sırtlarında ya da yük hayvanlarının yardımıyla köye taşınan bu kökler, önce ince çıralara ayrılıyor daha sonra sedir katran yağının temel hammaddesi olmak için 72 saatlik yolculuğu başlıyor.
TOPRAK ALTINDA ÜRETİLİYOR
Üretim için hazırlanan özel kuyulara, çıralaşmış sedir kökleri üst üste diziliyor. Bu düzenek, önce ağaç dallarıyla, ardından hava geçirmeyecek şekilde çamurla kapatılıyor. Kuyunun bir ucu açık bırakılarak ateş yakılıyor. Sürecin hassasiyetle işlemesi için, kuyunun hiçbir yerinden hava almaması gerekiyor. Bu nedenle ateş kontrollü bir şekilde içten içe yanıyor.
Sedir yağı yapmak isteyen üreticiler tam 72 saat boyunca uğraşıyor. Bu süreç içerisinde kuyu başında nöbet tutuluyor her 3 saatte bir kuyu var kontrol ediliyor. Ateşin yönü ve yanma dengesi düzenlendikten sonra sabırlı bekleyişin sonu da şifaya çıkıyor. Huyunun diğer ucunda bulunan kanalda biriken kıvamlı katran yağı dikkatlice toplandıktan sonra çalışmanın sonucu yüzleri güldürüyor.
SADECE 80 KİLO ÜRÜN ÇIKIYOR
Tüm yıl boyunca yapılan bu meşakkatli çalışmanın sonunda yalnızca 70 ila 80 kilogram sedir katran yağı elde ediliyor. Elde edilen bu değerli yağ, bölge halkı tarafından sağlık ve hayvancılık alanında yoğun olarak kullanılıyor. Dışarıdan gelen talepler doğrultusunda da sınırlı miktarda satışa sunuluyor.
EKLEM AĞRISINDAN HAYVAN HASTALIKLARINA KADAR FAYDALI
Katran yağı üreticilerinden Serpil Kaya, bu geleneğin ailesinden miras kaldığını belirterek, “Eskiden dedelerimiz bu yağı her derde deva olarak kullanırdı. Eklem ağrıları, cilt sorunları ve hayvan hastalıklarında çok etkili” dedi.
Çobanlık yapan Ramazan Erdoğan ise, sedir katranının hayvan sağlığı üzerindeki faydalarına dikkat çekti. Erdoğan, “İç parazitleri yok ediyor, uyuza iyi geliyor. Arılarda varroa hastalığını bile önleyebiliyor” şeklinde konuştu.
GENÇLER YAPMAK İSTEMİYOR
Yıllar içinde emek ve sabır isteyen bu zanaat, genç neslin ilgisizliği nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor. Kuyucak köylüleri, binlerce yıllık bu üretim yönteminin sürdürülebilmesi için destek bekliyor.
