Kış mevsiminin yaklaşmasıyla birlikte Erzincan’daki köylerde, geleneksel yakacak olan tezek üretimi hız kazandı. Büyükbaş hayvan dışkısından elde edilen ve yüzyıllardır Anadolu’da kullanılan tezek, köylüler için hâlâ en ekonomik ve sağlıklı ısınma yöntemlerinden biri olarak kabul ediliyor.
TEZEK, HEM EKONOMİK HEM DE SAĞLIKLI BİR YAKIT
Kömür ve oduna kıyasla daha ucuz ve doğaya daha az zararlı olduğu düşünülen tezek, özellikle kırsal bölgelerde hâlâ aktif olarak kullanılıyor. Erzincan’ın çeşitli köylerinde yaşayan vatandaşlar, kışa hazırlık kapsamında tezek kurutma ve depolama işlemlerine başladı.
Bir köylü, tezeğin avantajlarını şu sözlerle anlattı:
“Kömürün hem kokusu hem de zararı var. Ama tezek öyle değil. Çorba, ekmek yapımında da kullanıyoruz. Sobada yakıldığında iyi ısı veriyor. Fazla yakarsan çabuk biter, dikkatli kullanırsan tüm kışı çıkarırsın.”
AHIRLARDAN TOPLANIYOR, KURUTULUP DEPOLANIYOR
Tezek yapım süreci oldukça zahmetli. İlk olarak ahırlardan toplanan hayvan dışkısı, açık alanda bir araya getiriliyor. Ardından dışkılar elle yassı şekle getirilerek güneş altında kurutuluyor.
Kuruma işlemi tamamlandıktan sonra köylüler, bu tezekleri bel yardımıyla topraktan ayırıyor ve daha sonra “kalak” adı verilen istifleme yöntemiyle bir araya getiriyor. Bazı aileler ise kuruyan tezekleri evin iç kısmına çekerek daha kolay erişim sağlıyor.
EKMEK VE YEMEK PİŞİRMEDE DE KULLANILIYOR
Tezek sadece ısınma değil, aynı zamanda geleneksel tandır ve ocaklarda yemek pişirme amacıyla da kullanılıyor. Özellikle köylerde yaşayan vatandaşlar, tezeğin ekmek pişirmede ideal olduğunu belirtiyor.
“Tezek ateşi yavaş yanar ve uzun süre sıcaklık verir. Bu da hem tandırda ekmek pişirmek hem de çorba kaynatmak için çok iyi,” diyen köylüler, tezeğin geleneksel yaşamdaki önemini vurguluyor.
ANADOLU’NUN KÖKLÜ GELENEĞİ SÜRÜYOR
Teknolojik ısınma yöntemlerinin yaygınlaşmasına rağmen Erzincan’daki köylerde tezek kullanımı kültürel ve ekonomik nedenlerle hâlâ güçlü şekilde devam ediyor. Köylüler, hem geçmişten gelen bu geleneği yaşatıyor hem de aile bütçesine katkı sağlıyor.
