Ambargoları artıran Trump’ın önüne ‘mülteci kartını’ koyan İran ‘4 milyon Afgan’ın ülkemizden gitmesini isteyebiliriz’ restini çekti. Karşılıklı siyasi hesaplaşma ise Türkiye’yi etkiledi. Açlık sınırındaki milyonlar yeni yaşam umuduyla Van’a akın etti. Kentteki Afgan sayısı 184 bine çıktı. “Cehennemden kaçmak için dağlardaki cesetlerin arasından geçtik” sözleri ise korkunç trajediyi ortaya koydu.
HÜSEYİN İSTEMİL
ABD’nin Tahran’a yönelik yaptırımların dozunu artırmasıyla İran’da yaşayan Afganların daha iyi bir hayat umuduyla Türkiye’ye göç etmeye başladıkları belirtildi. Washington Post’ta yayınlanan haberde “Yıllar önce Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgali binlerce kişinin İran’a iltica etmesine neden olmuştu. Bugün aynı kişiler bir kez daha güvenli yeni bir yer arayışıyla Türkiye’ye gidiyor.
Bu seferki göçün nedeni ise ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarının doğurduğu zorlu ekonomik şartlar” deniyor. Van’da hazırlanan haberde İran sınırındaki kentteki Afgan sayısının giderek arttığı ifade ediliyor ve “Sokaklarda, parklarda, otogarda uyuyorlar. Kent dışına seyahat etmeleri yasaklanmış durumda. Büyük kısmı ya İran’da doğmuş ya da uzun yıllar İran’da yaşamışlar” deniyor.
2019’DA 184 BİN KİŞİ: Türkiye İçişleri Bakanlığı verilerine göre 2019’da Türkiye’ye ulaşan ve iltica başvurusu yapan en büyük grup Afganlar. 2018’de 100 bin civarında olan Afgan mültecilerin sayısı, 2019’da 184 bin seviyesine ulaşmış durumda. Washington Post haberinde Türk yetkililerin bu mültecilerin iltica göç etmeden önce hangi ülkede yaşadıklarının kaydını tutmadığını ifade ediyor ve “Kaç kişinin Afganistan’dan yola çıkıp İran’ı transit geçerek Türkiye’ye ulaşan kişiler olduğu ya da kaçının uzun yıllardır İran’da yaşayan Afganlar olduğuna dair bir veri yok” diyor.
YOLLAR CESETLE DOLU: Ancak Washington Post’a konuşan yardım kuruluşu çalışanları, Van’da konuştukları Afgan mültecilerin büyük kısmının İran’dan geldiğini söylediği aktarılıyor. Haberde “Sınırı yürüyerek geçen mülteciler, yolda gördükleri korkunç manzarayı anlatıyor ve yolculuk sırasında hayatını kaybetmiş birçok kişinin cesetlerinin yanından geçtiklerini söylüyor. Kimisi yorgunluktan bitap düşmüş, kimisi yoldaki kaos içerisinde ailelerini kaybetmiş, kimisiyse karanlık gecelerde yollarını şaşırıp kaybolmuş. Bazı mülteciler Türk ve İran askerlerinin kendilerine ateş açtığını anlatıyor, insan kaçakçıları tarafından sınırda terk edildiklerini söylüyor” deniyor.
YARALILAR ÖLÜME TERKEDİLİYOR: Washington Post’a konuşan Ramazan isimli bir mülteci, Türkiye’ye üç çocuğuyla birlikte ulaştığını anlatıyor: “Karanlıkta dağlık bölgedeki geçitlerde yürürken eşi dağın yamacından aşağı düşmüş. Vadinin dibindeki eşinin çığlıklarını duyabildiğini anlatıyor. Ancak insan kaçakçılarının durup yardım etmelerine izin vermediğini söylüyor.” Son 10 yıldır Tahran’da yaşamış olan altı çocuk annesi bir diğer Afgan mülteci Meryem Fazlı’nın ise “24 saat hiç durmadan yürüdük. Dik yamaçlardan düşmüş insanların cesetlerini görebiliyorduk. Kolu, bacağı kırılmış olanlar vardı. Bazı yaşlılar terk edildi” dediği aktarılıyor.
TOPLANMA YERİ OTOGAR: Haber şöyle devam ediyor: “Yumuşak sesli bir kadın olan Meryem, çocuklarıyla birlikte Van otobüs garındaki yeşillik bir alanda oturuyor. İran’da daha fazla hayatta kalamayacaklarını düşünerek yola çıkmışlar ve sadece birkaç gün önce buraya varmışlar.” Haberde, Van Emniyeti’nin Afgan mültecileri otogarda topladığı ifade ediliyor ve gelenlerin kayıt işlemlerinin de burada yapıldığı aktarılıyor: “Kayıt işlemleri sonrası ya başka bir kente naklediliyorlar ya da bir çadır kente gönderiliyorlar. Bir kısmı da daha önce hayatlarında hiç görmedikleri Afganistan’a iade ediliyor.”
150 BİNİ YAKALANDI, 20 BİN SINIRDIŞI EDİLDİ: ‘Uluslararası Göç ve Ekonomik Uyum Çalıştayı’nda 21 Ekim’de konuşan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu sadece bu yıl Türkiye içinde 150 bin Afgan mültecinin yakalandığını söyledi. Bakan Soylu, Afganların İran üzerinden ciddi bir göç akımına başladığını da belirtmişti. Soylu bunların 20 bininin sınırdışı edileceğini da paylaşmıştı. Afganlarla ilgili bir açıklmaa yapan İranlı yetkililer ise Türkiye topraklarına devam eden göç akımını artık durduramadıklarını ifade etmişti.
3 MİLYON AFGAN AÇLIK SINIRINDA
1979’da Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgali ile başlayan mülteci akını sonucunda bugün İran’da yaklaşık 1 milyonu kayıtlı 3 milyonluk bir Afgan nüfusu oluşmuş durumda. Ancak Washington Post haberinde Afganların büyük kısmının İran’da kaydı olmadığı, kaçak işlerde çalıştıkları ve bu nedenle de ABD’nin yaptırımları karşısında herhangi bir güvencelerinin olmadığı ifade ediliyor. 30 yıldır İran’da yaşadığını anlatan bir diğer Afgan mülteci Tamana Gulami’nin “Birçok Afgan ekonomik imkansızlıklar nedeniyle İran’ı terk edip Türkiye’ye gidiyor. Amerika’nın İran politikaları nedeniyle her şey kötüye gitti” dediği aktarılıyor. İran’da faaliyet gösterme izni olan beş uluslararası yardım kuruluşundan birisi olan Norveç Mülteci Konseyi, İran’daki Afganlara yardım ulaştırmanın dahi zorlaştığını aktarıyor. Norveç Mülteci Konseyi Başkanı Jan Egeland, yaptırımlar nedeniyle banka transferlerini yapamadıklarını anlatıyor ve “Nereye dönsek duvara tosluyoruz. Yardıma muhtaç Afganların sayısı ikiye katlandı. 3 milyona yakın kişi açlık sınırına itilmiş durumda” diyor.
