Donald Trump’ın imzaladığı ‘ABD’ye gelmek isteyen 7 Müslüman ülkenin vatandaşlarına kapıyı gösteren kararname’ uluslararası bir krizin fitilini ateşledi. Başkentler tepki gösterdi, havalimanları karıştı, gözaltı ve protestolar yapıldı. Federal Mahkeme ise ayrımcı kararı askıya aldı.
20 Ocak’ta Oval Ofis’e çıkan Donald Trump, seçim kampanyası sırasında dile getirdiği vaatlerini bir bir hayata geçiriyor. Obamacare’in iptaliyle başlayan Trump dönemi, daha 10 gün olmadan başkentler arasında suyu ısıttı, hareketli olan meydanlarda deprem etkisi yarattı. Çıkışları ve kararlarıyla büyük kitlelerin sokağa dökülmesine neden olan Trump, Irak, İran, Suriye, Sudan, Libya, Somali ve Yemen vatandaşları ile göçmenlerin ülkeye girişinin yasaklayan kararıyla uluslararası bir krizin kapısını araladı. ABD’nin yeni Başkanı’nın ‘güvenlik’ gerekçesiyle aldığı karar, havalimanlarında kaos yarattı.
Protestolara katılan ABD’li bir gösterici ‘İslam barış demek’ yazılı pankartı taşıdı. Sloganların hedefinde ise ayrımcılık vardı.
Önceki gece New York JFK Havalimanı’nda, ABD’ye gelen iki Iraklı gözaltına alındı. İsveç’ten gelen Iraklıların gözaltına tutulduğu haberi, ülkeyi ayağa kaldırdı. Los Angeles Uluslararası Havalimanı’nda ve San Francisco Havalimanı’nda gözaltına alınan kişiler için gösteri düzenlendi. Gruptaki avukatlar, gözaltına alınan 7 kişinin yakınlarına bilgi verdi. Kararın yarattığı kriz ABD sınırlarını da aştı, Viyana Schwechat Uluslararası Havalimanı’ndan aktarmalı olarak ABD’ye seyahat etmek isteyen İran uyruklu 3 kişinin uçuşuna müsaade edilmedi.
İSTANBUL’DA VİZE KARMAŞASI
THY’ye ait uçakla Los Angeles’a gitmek için Atatürk Havalimanı’na gelen ancak kararname sonrası uçuşuna izin verilmeyen Suriyeli Nail Zaion ise “Suriye Pasaportum var. Buraya geldim ve gerekli evraklarımı göstererek bütün sorumluluğumu yerine getirdim. Buradaki yetkililer vizemin iptal olduğunu ve tekrar konsolosluğa gitmemi önerdiler. Eşim ve çocuğum iki yıldır orada yaşıyor. Vizemi Trump’ın kararnameyi onayladığı gün aldım. Ama vizemin iptal edildiğini söylediler” dedi. Uçağa alınmayan Zaion, gözyaşları içinde biletini iptal ettirmek zorunda kaldı.
Öte yandan kararın durdurulması için dava açan Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği sınır kapılarında 100 ila 200 kişinin gözaltında tutulduğunu duyurdu. Sadece ABD değil, dünyanın çeşitli noktlarında karmaşaya neden olan kararname, New York Federal Mahkemesi tarafından askıya alındı. Federal Hakim Ann Donnelly, sınır dışı kararının “onarılmaz bir zarara” neden olabileceği gerekçesiyle ABD’ye girişlerine sınırlama getirilen ülkelerin vatandaşlarının geçici olarak ABD’de kalması yönünde karar aldı. Trump, 7 Müslüman ülkenin vatandaşlarına 90 günlük vize kısıtlaması getiren başkanlık kararnamesini cuma günü imzalamıştı. “Yabancı teröristlerin ABD’ye girişinden ülkeyi korumak” başlıklı kararname ile birlikte tüm göçmen kabul işlemleri de 4 aylığına askıya alınmıştı.
Trump’ın kararına tepkili olan dünya başkentleri, yol haritalarını masaya yatırıyor
İRAN’DAN MİSİLLEME HAMLESİ
İran, Trump’ın imzaladığı kararname yürürlükten kaldırılana kadar Amerikan vatandaşlarının ülkeye girişinin yasaklanacağını duyurdu. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada “İran, vatandaşlarının haklarını korumak için ABD’nin hakaret içerikli sınırlamaları kaldırılana kadar mütekabiliyet esasına göre hareket edecektir” denildi. Açıklamada bu kararın aşırılık yanlıları ve onların destekçilerine büyük bir ‘hediye’ olarak tarihe geçeceği belirtildi.
LONDRA DURUMDAN ‘ŞİKAYETÇİ’
İngiliz hükümeti de misilleme sinyali verdi. Başbakanlık ofisinden yapılan açıklamada ABD’ye giriş yasağınının İngiliz vatandaşlarını etkilemesi halinde resmi girişimlerde bulunulacağı belirtildi. Açıklamada daha önce bu konuda Trump’a tavır göstermemekle eleştirilen Başbakan Theresa May’in ABD Başkanı’ndan farklı bir görüş taşıdığı kaydedildi ve şu ifadeler yer aldı: “Biz bu tür bir yaklaşımı paylaşmıyoruz ve bu bizim izleyeceğimiz yol olmayacak.”
BERLİN CENEVRE’Yİ HATIRLATTI
Almanya Federal Hükümet Sözcüsü Steffen Seibert, Başbakan Merkel’in Trump’ın kararı nedeniyle üzüntü duyduğunu aktardı. Cenevre Mülteci Sözleşmesi’nin, savaştan kaçan sığınmacıların uluslararası devletler topluğu tarafından insani sebeplerden dolayı kabul edilmesini öngördüğünü anımsatan Seibert, sözleşmeye imza atan tüm ülkelerin buna uyması gerektiğine vurgu yaptı, “Şansölye bu politikayı dün ABD Başkanı ile yaptığı telefon görüşmesinde kendisine anlattı” dedi. Öte yandan Sudan da Wasington’a misilleme kararı aldı.
‘KANADA SİZİ AĞIRLAYACAK’
Kanada, çifte vatandaşlık kapsamında Kanada vatandaşlığı bulunanların, Trump’ın aldığı karardan etkilenmeyeceğini duyurdu. Kanada Başbakanı Justin Trudeau ise sosyal paylaşım sitesi Twitter üzerinden “Kanada’ya hoş geldiniz” (#WelcomeToCanada) etiketiyle “Zulüm, savaş ve terörden kaçanları, inançları ne olursa olsun Kanadalılar sizi memnuniyetle karşılayacaktır. Çeşitlilik gücümüzdür” paylaşımında bulundu.
‘UTANÇ VERİCİ VE ZALİMCE’
Pakistan kökenli Londra Belediye Başkanı Sadık Han, Trump’ın kararının çifte vatandaşlığı bulunan İngilizleri de etkileyeceğini söyledi. Han, “Trump’ın sığınmacılara ve göçmenlere yönelik yasağı utanç verici ve zalimce. Her ülke kendi göçmen politikasını belirleme hakkına sahipse de bu yeni politika ABD’nin temelinde yer alan özgürlük ve hoşgörü değerleriyle açıkça çelişiyor” dedi.
HAVAYOLU ŞİRKETLERİ KARARI UYGULUYOR
Körfez ülkelerine ait büyük hava yolu şirketleri, Trump’ın kararını uygulamaya başladı. Emirates yetkilileri, Irak, İran, Suriye, Sudan, Libya, Somali ve Yemen vatandaşlarına ABD bileti satılmaması ve vizesi olanların dahi uçaklara binişine izin verilmemesi yönünde talimat verdi. Mağdur yolcuların rezervasyonları değiştiriliyor. Etihad Airways de ABD’deki göçmenlik hizmetleri dairelerindeki özel giriş şartlarının değiştirildiğini belirtti. Katar Hava Yolları ise ABD’den karara ilişkin belge aldıklarını duyurdu.
İRANLI YÖNETMEN OSCAR’A GİDEMİYOR
Vize kısıtlamasının ardından ‘Bir Ayrılık’ filmiyle Oscar kazanan İranlı yönetmen Asghar Farhadi’nin 26 Şubat’ta gerçekleşecek törene katılamayacak. 2012 yılında, ‘Bir Ayrılık’ filmiyle En İyi Yabancı Film ve En İyi Özgün Senaryo ödüllerini kazanan Farhadi, bu yıl yasak nedeniyle ödül töreni için ABD’ye gidemeyebileceğini söyledi. Ulusal İran Amerikan Konseyi Başkanı Trita Parsi ise “Teyit edildi: Farhadi’nin Oscar törenine katılmak için ABD’ye girişine izin verilmeyecek” dedi.
FACEBOOK VE GOOGLE ENDİŞELİ
Sosyal medya devi Facebook ve internet arama motoru Google da Trump’ın kararını eleştirdi. Facebook CEO’su Mark Zuckerberg “Birçoğunuz gibi ben de Başkan Trump’ın imzaladığı kararnamelerin etkisinden endişe duyuyorum. Kapılarımızı mültecilere ve yardıma ihtiyacı olanlara açık tutmalıyız, bizi biz yapan da bu” dedi. Google ise ABD dışında olan yabancı çalışanlarına ülkeye alınmama endişesi nedeniyle derhal ABD’ye dönmeleri çağrısında bulundu.
16 EYALETTEN KINAMA
İçlerinde Kaliforniya, Pensilvanya ve New York’un da bulunduğu 16 eyaletin başsavcıları, ABD Başkanı Trump’ın vize yasağına karşı ortak bir kınama yayımladı. 16 eyaletin başsavcısı Trump’a karşı yayımladıkları ortak metninde, ‘Yaratılan bu kaotik ortamda mümkün olan en az sayıda insanın zarar görmesi için gayret göstermeye devam edeceğiz’ Bu arada Trump’ın ABD’ye yasal yollarla giren ziyaretçilerden ziyaret ettikleri internet sayfaları, sosyal medya paylaşımları ve cep telefonlarındaki kişileri ABD’li güvenlik yetkilileri ile paylaşmalarını zorunlu kılacak bir kararname üzerinde çalıştığı belirtildi.
ABD ORDUSUNUN IRAKLI TERCÜMANI DA GÖZALTINDA
Havalimanlarında gözaltıların başlamasıyla dünya ABD’ye kilitlendi. Uluslararası basın kuruluşları gerginliklerin yaşandığı noktalardan canlı yayın yaptı. New York’taki John F. Kennedy Havalimanı’na gelen 300 aktivist, 12 Iraklı’nın serbest kalması için protesto düzenledi. Gruptakiler “Korkuya hayır, düşmanlığa hayır, mülteciler buraya hoşgeldiniz”, “Yasağa hayır, duvara hayır” diye bağırdı. Eylemcilerin taşıdıkları pankartların birinde, “ABD Başkanı Trump’ın azledilmesi ve eşi First Lady Melania Trump’ın da sınır dışı edilmesi” isteği de yer aldı. Ayrıca burada gözaltına alınanlardan Hameed Khaldi Darweesh’in ABD Silahlı Kuvvetleri için 10 yıl tercümanlık yaptığı belirtildi. Darweesh daha sonra serbest kaldı.
