1933’ten 1972’ye kadar altı kez yayımlanan üç ayrı baskısı yapılan Burhan Toprak’ın ‘Yunus Emre Divanı’ eleştirel deneme, ekler ve notlarla yeniden okuyucuyla buluştu. Mustafa Atiker’in yayına hazırladığı kitap, satışa da sunulmalı. Zira ısrarla yanlış dizilmiş cümlelerle ‘Arapça kalıp ifadelerdeki okuma yanlışlıkları’nın düzeltilmiş olması açısından çok önemli.
Başlıktaki ifade yüzyıllar, binyıllar geçse de gülü solmayan/solmayacak olan Yunus Emre’ye ait. Yalnızca okur yazarlar değil, halkımız da bunu böyle biliyor, bizim Yunus’un şiirleri içimize ferahlık veren bir iksir gibi dünden bugüne gönül dünyamızı zenginleştiriyor. Yunus Emre gibi büyük ruhlar, bir zaman hatırlanmasalar da gün gelir sevk-i İlâhî ile kolay erişilemeyecek bir kabulle ve de ‘peteğim yağma olsun’ dercesine her döneme damgalarını vurur. “Hakikat gizli kalmaz” denmiştir ve şükür ki Yunus Emre örneğinde olduğu gibi bu gerçekliği yaşayarak görüyor, ümitsizlik girdabına kapılmıyoruz.
‘Ankara’nın Kültür Başkenti’ mottosuyla kendini tanımlayan Keçiören Belediyesi, 1933’ten 1972’ye kadar altı kez basılan Burhan Toprak’ın ‘Yunus Emre Divanı’nı ‘eleştirel deneme, ekler ve notlar’la yeniden yayımladı (Eylül 2017). Şair ve yazar Mustafa Atiker’in hem bir edebiyatçı hem de yüksek lisansını Almanya’da yapan bir araştırmacı titizliğiyle yayına hazırladığı kitap, eski tabirle yalnız mazrufu ile değil zarfı (kapak ve iç dizayn Ömer Onay’a ait) ile de takdire şayan bir baskıyla günümüze taşınmış.
İlk baskısı üç cilt ve Soyadı Kanunu öncesinde Burhan Ümit imzası ile ‘Yunüs Emre Divanı’ adıyla yayımlanan kitabın karakteristik özelliği Latin harfli Türkiye Türkçesindeki ilk yayın olmasıydı. Sonraki baskıları Burhan Toprak imzası (seçilen soyadı Divan ile örtüşüyor diyebiliriz) ve ‘Yunus Emre Divanı’ adıyla önce iki cilt, sonra da tek cilt olarak yapıldı. Toprak, ‘Başlangıç’ başlığıyla 1933’te yayımlanan ilk cilde yazdığı ön sözde evvelce Osmanlı Türkçesi ile basılan divanları inceleyerek kitabını hazırladığını belirtiyor.
Mustafa Atiker’in ifadesiyle: “Temel metin oluşturma derleyicinin becerisine, zevkine, bilimsel yeterliliğine ya da kaygısına; Yunus Emre’nin de içinde yer aldığı ve adına Eski Anadolu Türkçesi dediğimiz dil evresinin özelliklerine hâkimiyetine, eleştirel metin yöntemlerini uygulayıp uygulamamasına göre değişmektedir. Bu yüzden piyasada çok sayıda ve birbirinden oldukça farklı Yunus Emre Divanları vardır.” Konuya böyle bakınca, bir felsefeci ve sanat tarihçişi olan Burhan Toprak’ın işi diğer hazırlayıcılara göre zor görünmektedir. Mamafih sırtını M. Fuad Köprülü’ye dayamış diyebiliriz. Birçok konuda olduğu gibi edebiyat tarihimizin de ‘kutup yıldızı’ olan bu dahi tarihçimiz, Ziya Gökalp’in işaretiyle 1918 yılında yayımlanan ‘kült’ eseri ‘Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar’ ile adeta tarihin izbe köşelerine itilmiş Ahmed Yesevi ile Yunus Emre üzerindeki külleri silkeleyip atmıştır. Bunda Osmanlı’yı adeta tarihin dışına iterek, halk edebiyatı üzerinden yeni bir edebiyat ‘kanon’u oluşturma gayretkeşliği de etkili olmuştur.
Şunu söylemek sanırım yanlış olmaz: Edebiyatımızın sembol ismi Yunus Emre’dir. Yabancılara Türkçe öğretmek, kültürümüzü tanıtmak ve yaygınlaştırmak üzere yurtdışında kurulan enstitülere (Almanlar’ın Goethe Enstitüleri gibi) Yunus Emre adını vermek bu keyfiyeti tescil etmiştir. Keçiören Belediyesi tarafından yeniden yayımlanan Burhan Toprak’ın ‘Yunus Emre Divanı’ yazarın üç ayrı divanının karşılaştırılarak hazırlanması, ısrarla yanlış dizilmiş cümlelerle “Arapça kalıp ifadelerdeki okuma yanlışlıkları”nın düzeltilmiş olması ve de eseri yayına hazırlayan Mustafa Atiker’in hem eser hem de Burhan Toprak hakkında kaleme aldığı yetkin inceleme notları ile aynı zamanda kamu yayıncılığına örnek teşkil etmektedir. İlgili, ilgisiz kişilere dağıtılan değil, piyasaya da sunulan ve gerçek okurunun edinebileceği bir eser olması dileğiyle...
Yunus Emre Divanı
Burhan Toprak
Bir Eleştirel Deneme Eşliğinde Ekler ve Notlarla Yayına Hazırlayan:
Mustafa Atiker
Keçiören Belediyesi Yayınları
261 sayfa
