Finlandiyalı eğitimci-yazar Pasi Sahlberg, ‘Eğitimde Finlandiya Modeli’nde bu küçük ülkede uygulanan sistemi ayrıntılarıyla anlatıyor. Bu kitap baş aşağı duran bilgileri düzeltmek ya da ilk elden doğru bilgileri edinmek için yeterli bir araç. Salhberg’ün dünyaya önerileri de var, onlardan ilki düzenli teneffüs ve fiziksel aktivite...
FİKRET EREN
Son yıllarda gündemimizdeki en önemli konulardan biri eğitim sistemimiz. Bu konunun etkinliğini ölçen uluslararası sınavlarda aldığımız iyi olmayan sonuçların ardından pek çok başarısız öğrenci gibi başarılı olanlara kıskançlıkla bakarak, bizde eksik, onlarda fazla olanı araştırmaya koyuluyoruz. Araştırma sonucunda ülke olarak eğitimdeki planlamamız da maalesef ‘önümüzdeki sınavlara bakacağız’ klişesinden öteye geçmiyor. Suçlu ilan edilenler her seferinde sınav sistemleri ya da ‘tembel’ öğrenciler oluyor.
Biz ülkece bu kısır döngü içinde yuvarlanırken Avrupa’nın küçük bir ülkesinde yaşanan mucize eğitim, üzerinde fikir jimnastiği yapan herkesin dikkatini çekmeyi başardı. Eğitimle ilgili düşünmeyi ya da Finladiya’da uygulanan modeli yakından incelemeyi isteyenler Pasi Sahlberg’ün yazdığı ‘Eğitimde Finlandiya Modeli’ni okuyabilir.
Kitabın içeriğine geçmeden önce Finlandiya eğitim modelini şimdiye kadar büyük ölçüde eksik ve yanlış anladığımızı belirtmeliyim. Zira bununla internette pek çok gerçek olamayan bilgiye ulaşmak mümkün. Örneğin öğrencilere ödev verilmediği, derslerde yalnızca oyun oynandığı, teneffüslerin ders sürelerinden uzun olduğu ‘efsaneler’den birkaçı. Hatta yapacağınız bir internet aramasıyla saydığımız gerçeküstü bilgileri çeşitlendirebilirsiniz. Sahlberg’ün kitabı bu baş aşağı duran bilgileri düzeltmek ya da ilk elden doğru olanları edinmek için yeterli bir araç.
Sahlberg’ün çalışması Finlandiya’dan tüm dünyaya dört öneri sunuyor: Düzenli teneffüs ve fiziksel aktivite (1), eğitim reformu için büyük veriden çok küçük verinin dikkate alınması (2), hakkaniyet (3) ve Finlandiya eğitim sistemine ait doğru bilgiye ulaşma (4). Bu dört alandan yola çıkarak bir reform yaparken de Sahlberg’ün kulaklara küpe olacak bir uyarısını da atlamamak gerekiyor: Eğitim reformu yaparken acele etmek onu mahvetmek demektir.
Sahlberg’ün kitabında ayrıntılarını paylaştığı dört öneriden ilerlersek, öncelikle Finlandiya’da öğrencilerin teneffüs süreleri diğer ülkelerdeki akranlarına göre daha uzun. Her 45 dakikalık ders için 15 dakikalık teneffüs veriliyor öğrencilere. Böylece molaya ihtiyaç duyan öğrenci ve öğretmenler yeterince dinlenebiliyor. Teneffüsleri uzatma konusunda Finlandiya’ya yol gösteren olgular şöyle sıralanmış: Okulda geçirilen vaktin artması öğrenci başarısını artırmıyor, ders içi yapılması gereken faaliyetlerin çok olması, dersin öğrenciler tarafından daha iyi başarılabileceği anlamına gelmiyor, ev ödevine ayrılan zamanın artması öğrenme kazanımlarının gerçekleşmesini sağlamıyor. Teneffüs süresini artıran, böylece zihinlerini dinlendiren öğrenci ve öğretmenler esas işlerinin başına döndüklerinde daha kapsamlı, derin ve cesur düşünebiliyor. Finlandiya soğuk iklimine rağmen öğrencilerin teneffüslerde dışarı çıkıp bedensel aktivite yaptıkları bir ülke. Teneffüslere de öğrenme süreci olarak bakıldığı için, öğrenciler bu süreçte özgür bırakılıyor ve oyun oynamaları amaçlanıyor.
Eğitim alanındaki reformların büyük veri dikkate alınarak yapıldığı tüm dünyada genel bir kural haline gelmişken Finlandiya küçük verilerden yola çıkıyor. Teknolojinin hayatımıza yön verdiği günümüzde, internet üzerinde yaptığımız her türlü işlem pek çok verinin ortaya çıkmasına neden oluyor. İşte büyük veri, an be an ortaya çıkan küresel anlamda çok büyük hacim kaplayan verinin anlamlı bir istatistiğe dönüştürülmesi olarak tanımlanabilir. Sosyal medya hesabınızdan yaptığınız beğeniler, arama motorlarındanki aramalarınız size dair pek çok özelliği içerebiliyor. ‘Veri madenciliği’ adı verilen çalışmalar da anlamsız gibi görünen bu bilgi yığını arasından çeşitli ilişkilerin kurularak tahminlerin, yeniliklerin yapılmasına kapı açıyor. Fakat büyük veri esas alınarak yapılacak eğitim reformları büyük bir hata payıyla karşı karşıya kalabiliyor. Büyük veriden çıkacak her ilişki neden-sonuç ilişkisi anlamına gelmiyor. Ancak eğitimde esas aramamız gereken ilişki de neden-sonuç olduğu için küçük eğitim topluluklarında ortaya çıkan ve genelde sınıflarda öğrencilerle baş başa kalan öğretmenlerin ellerindeki verilere başvurmak daha verimli olabiliyor. Finlandiya’da büyük veriden çok küçük veriye dayalı bir reform anlayışı hâkim. Eğitimde hakkaniyeti sağlamak Finlandiya’nın önemli başarılarından biri. Eğitim kazanımlarını statü veya mülkiyet farklılıklarından bağımsız kılmak için çeşitli adımlar atarak eğitim sistemlerini hakkaniyetli bir hale getirmişler. Kitabın son bölümü de Finlandiya eğitim sistemiyle ilgili şehir efsanelerine ayrılmış. Yazar, okuyucusunu bu şehir efsaneleri konusunda özellikle uyarıyor ve yazının başında belirttiğimiz Finlandiya ile ilgili bildiğimiz pek çok şeyin aslında gerçeği yansıtmadığını açıklıyor.
Pasi Sahlberg’ün ülkesindeki eğitim modeliyle ilgili keyifli bir okuma deneyimi sunacak bu çalışması sayesinde okurken neyi doğru neyi yanlış yaptığımızla ilgili kapsamlı bakış açısı edineceksiniz.
Eğitimde Finlandiya Modeli
Pasi Sahlberg
Metropolis
128 sayfa / 17 TL
