ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırısının ardından Tahran misilleme seçeneği olarak stratejik boğazı kapatma tehdidinde bulundu. Uzmanlara göre bu adım, dünya enerji arzında son 50 yılın en büyük krizine yol açabilir.
İsrail ve İran arasında haftalardır süren çatışma, bölgesel bir gerginlikten çıkıp küresel bir krize dönüşme eşiğine geldi. Son olarak ABD’nin, İran’ın nükleer tesislerine düzenlediği ağır bombardıman sonrası, Tahran yönetimi misilleme seçeneklerini masaya yatırdı. İran parlamentosu, ABD’nin bu müdahalesine karşılık Hürmüz Boğazı'nın kapatılmasını önerdi. Nihai karar ise İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi'ne bırakıldı.
İran’dan Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidi: Küresel kriz kapıda mı?
Bu gelişme, dünya enerji piyasalarında sarsıcı etkiler yaratabilecek bir senaryonun da kapısını araladı. Uluslararası yatırım çevreleri ve enerji analistleri, Hürmüz Boğazı'nın kapatılmasının benzeri görülmemiş bir arz krizine neden olabileceği uyarısında bulunuyor.
BİNLERCE KİLOMETRELİK BOMBARDIMAN: ABD DOĞRUDAN SAVAŞA DAHİL OLDU
ABD’nin, İsrail’in başlattığı İran saldırılarına doğrudan katılması, uluslararası dengeleri sarsan tarihi bir gelişme olarak kayıtlara geçti. ABD’ye ait ağır bombardıman uçakları, ülke topraklarından havalanarak İran’daki Fordo, Natanz ve İsfahan’da yer alan nükleer tesisleri hedef aldı. Bombardımanın ardından aynı uçaklar, İran hava sahasını terk ederek ABD'ye geri döndü.
Washington’ın bu doğrudan müdahalesiyle birlikte, bölgedeki savaşın yalnızca İran ve İsrail arasında değil, çok taraflı bir cepheleşmeye dönüşme ihtimali ciddi biçimde gündeme geldi.
ENERJİ GEÇİDİNİN KAPANMA TEHLİKESİ
Bölgede tansiyon tırmanırken, İran’dan gelen en kritik tepki, stratejik Hürmüz Boğazı'nın kapatılabileceği yönündeki sinyal oldu. İran meclisinin önerisi, ABD saldırısına verilecek olası misillemeler arasında en yüksek etkili olanı olarak öne çıkıyor. Hürmüz Boğazı, dünya petrol ve doğalgaz trafiğinde kilit rol oynayan bir geçiş noktası olarak kabul ediliyor. Günlük 20 milyon varilden fazla ham petrol bu boğazdan geçerek küresel pazarlara ulaşıyor. Bu rakam, dünya petrol arzının yaklaşık yüzde 20’sine tekabül ediyor.
DANSKE BANK: PETROLDE SON 50 YILIN EN BÜYÜK ŞOKU YAŞANABİLİR
Konuya ilişkin analiz yayımlayan Danske Bank uzmanları, Hürmüz Boğazı’nın kapanması halinde dünya enerji sisteminde çok yönlü bir şok yaşanabileceği uyarısında bulundu. Banka, boğazdan geçen petrol ve LNG trafiğinin büyük oranda alternatifsiz olduğunu belirterek şu değerlendirmeye yer verdi:
“Enerji geçidinden geçen hacmin yalnızca küçük bir kısmı başka rotalara yönlendirilebilir. Trafiğin tamamen durması, dünya petrol arzını günde 18 milyon varilden fazla düşürecektir. Bu, küresel petrol arzının yaklaşık yüzde 20’sinin sistemden çıkması demektir.”
Analize göre, bu olası kesinti son 50 yılın üç büyük enerji şokundan (1973 Arap Petrol Ambargosu, 1979 İran Devrimi, 1990 Körfez Savaşı) çok daha derin etkiler yaratabilir. LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) için ise hiçbir alternatif güzergah olmaması nedeniyle, gaz piyasalarında da şiddetli dalgalanmalar bekleniyor.
SON ÇARE: HÜRMÜZ BOĞAZI’NIN KAPATILMASI
Danske Bank, Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasının Tahran için son çare olacağına dikkat çekiyor. Analistlere göre böyle bir adım ABD’yi daha sert bir askeri yanıt vermeye zorlayabilir ve İran ekonomisini ciddi anlamda riske sokar. Ancak İran’ın hem ekonomik yaptırımlar altında olması hem de doğrudan hedef haline gelmesi, “çaresiz zamanların çaresiz eylemler doğurabileceği” senaryosunu da olası kılıyor.
JEOPOLİTİK GERGİNLİĞİN KÜRESEL EKONOMİYE YANSIMALARI
Eğer Hürmüz Boğazı kapanırsa, başta Çin, Hindistan, Güney Kore ve Japonya gibi enerji ithalatçısı ülkeler olmak üzere, tüm dünya ekonomik olarak ciddi bir türbülansa girebilir. Petrol fiyatlarında sert yükseliş, enflasyonist baskılar ve finansal piyasalarda dalgalanma yaşanması kaçınılmaz hale gelebilir.
Uzmanlar, bu senaryoda Brent petrol fiyatlarının 150 doları aşabileceğini, doğalgazda ise bölgesel tedarik krizleri yaşanabileceğini öngörüyor.
