BM Genel Sekreter Yardımcısı ve BM Genel Kurulu tarafından oluşturulan Suriye'de Kayıp Kişilerin Araştırılması için Bağımsız Kuruluşun (IIMP) Başkanı Karla Quintana, TRT World Forum 2025’te Anadolu Ajansı’na verdiği röportajda, Suriye’de yürütülen kayıp kişileri bulma çalışmalarına dair değerlendirmelerde bulundu.
Kuruluşun henüz genç bir yapı olduğunu belirten Quintana, “Bu kurum iki yıl önce BM Genel Kurulunu ikna eden ailelerin mücadelesi sayesinde kuruldu.” dedi.
Sahada artık fiilen çalışabildiklerini söyleyen Quintana, “On ay önce, kayıpları bulmak için Suriye’ye gitmeyi bile düşünemezdik. Şimdi Suriye’ye girebiliyoruz.” ifadelerini kullandı.
“BU, TEK BİR KURUMUN GÖREVİ DEĞİL”
Quintana, yüz binlerce Suriyelinin kayıp olduğunu belirterek çalışmalarını “rejim kaynaklı kayıplar, kayıp çocuklar, göçmenler ve DEAŞ tarafından kaybedilen kişiler” başlıkları altında yürüttüklerini ifade etti.
Yaklaşık 40 kişilik bir ekiple çalıştıklarını dile getiren Quintana, bu büyüklükte bir trajedinin tek bir kurum tarafından çözülemeyeceğini vurguladı:
“Kimse bunu tek başına yapamaz. Bu, tek bir kurumun görevi değil.”
Ulusal kurumlar, sivil toplum örgütleri ve BM birimlerinin sürece dahil edilmesi gerektiğini söyleyen Quintana, “Ulusal Komisyon’la ve elbette kayıp kişilerin aileleriyle birlikte somut projelerde çalışmaya başlamak için görüşüyoruz. Kayıp kişileri, hem hayatta olanları hem de ölenleri bulmak için çalışacağız.” ifadelerini kullandı.
“KAYIPLARDAN BAZILARININ HAYATTA OLDUĞUNA DAİR DOĞRULANABİLİR BİLGİLERİMİZ VAR”
Quintana, bazı kayıpların hâlâ hayatta olduğuna dair güvenilir kanıtlara ulaştıklarını belirterek, “Kayıplardan bazılarının hayatta olduğuna dair doğrulanabilir ve güvenilir bilgilerimiz var. Kayıp çocuklarla, kaybolan ve cinsel kölelik veya insan ticareti mağduru olabilecek kadınlarla ilgili de bilgilerimiz var.” dedi.
“BU SÜREÇ ULUSAL OLARAK YÜRÜTÜLMELİ AMA ULUSLARARASI DESTEKLE İLERLEMELİ”
Kimlik tespiti ve adli süreçlerin Suriyeliler tarafından yönetilmesi gerektiğini ifade eden Quintana, “Bu süreç ulusal olarak yürütülmeli ama uluslararası destekle ilerlemeli.” değerlendirmesinde bulundu.
Suriyelilere, “kendi bilgi, araç, beceri ve kaynaklarımızı paylaşmaya hazırız” diyerek uluslararası deneyimin aktarılacağını belirtti.
SURİYE HÜKÜMETİYLE KOORDİNASYON: “ZOR AMA YAPICI BİR İLİŞKİ”
Quintana, ocak ayında Şam’a yaptığı ziyarette Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani ve Cumhurbaşkanı tarafından kurulan Ulusal Kayıp Arama Komisyonu Başkanı ile görüştüğünü belirtti:
“Yapıcı bir ilişki içindeyiz. Ancak elbette bu, kolay bir görev değil. Koordinasyonu sağlamak ve birlikte çalışmaya başlamak oldukça güç.”
IIMP Başkanı, bu girişimin dünya tarihinde bir ilk olduğunu vurgulayarak, “Hem uluslararası hem ulusal bir kurumun aynı anda kayıpları aradığı başka bir örnek yok.” dedi.
“TÜRKİYE BU ÇABANIN MÜTTEFİKİ OLACAK”
Türkiye’nin Suriyeli mülteciler konusundaki rolüne dikkat çeken Quintana, Ankara ile bilgi paylaşımının zorunlu olduğunu belirtti:
“Türkiye ile Suriyelilerin geçtiği ya da kaldığı komşu ülkelerle bilgi toplayabilmek için işbirliği yapmamız gerekiyor. En büyük zorluk, bilgiyi paylaşmak ve bilgiye sahip olmaktır. Bu, kolektif bir çabadır ve Türkiye’nin bu çabanın müttefiki olacağına eminim.”
“TÜM TARAFLAR ARASINDA GÜVEN İNŞA ETMEZSEK KAYIPLARI BULAMAYIZ”
Quintana, teknolojik araçların ve adli bilimin sürecin merkezinde olduğunu belirtti:
“Adli bilimden söz ettiğimizde yalnızca ölü insanlardan bahsetmiyoruz. Kaybolan çocukları, hayatta olan kişileri de tanımlayabilmek için bilime ve DNA’ya ihtiyacımız var.”
Kuruluşun başarısının güvene bağlı olduğunu vurgulayan Quintana, “Eğer tüm taraflar arasında güven inşa etmezsek kayıpları bulamayız. Kaynaklara, personele ve bilime ihtiyacımız var, ancak en önemli ve ilk unsur güvendir ve her zaman kayıp kişilerin aileleriyle birlikte çalışmaktır.” diye konuştu.
“KAYIPLARI ARAMA KONUSUNDA GEÇ KALDIK”
Zamanın daraldığını ifade eden Quintana, “Kayıpları arama konusunda zaten geç kaldık. Sadece Suriye’de değil, dünyanın birçok yerinde geç kaldık. Ailelerin gerçeği hemen öğrenme hakkı olduğunu biliyoruz.” dedi.
Sürecin hızlanması için bilgi paylaşımının kritik olduğunu belirten IIMP Başkanı, “Ne kadar çok ve kaliteli bilgiye sahip olursak ve ne kadar çok bilgi paylaşılırsa o kadar çok kişiyi bulmaya başlayacağız. Bu yüzden hemen başlamalıyız.” ifadelerini kullandı.
“TOPLU MEZARLARIN AÇILMASI KOLAY DEĞİL”
Quintana, Suriye’deki toplu mezarlarla ilgili olarak, “Bir toplu mezar gördüğümüzde, ilk içgüdü hemen o mezarı açmak ve kimlik tespitine başlamak olur. Ancak bu o kadar kolay değil.” dedi. Sürecin bilimsel, sistematik ve güvene dayalı yürütülmesi gerektiğini belirterek, “Elbette bir noktada Suriyeliler bu konuda karar verecek. Ancak önce süreci uygulamaları gerekiyor. Biz de bu konuda karşılaştırmalı deneyimimizi paylaşmaya hazırız.” ifadeleriyle sözlerini tamamladı.
