Filipinler'de yeni devlet başkanı 'son diktatör' denilen Ferdinand Marcos'un oğlu Ferdinand Marcos Jr. oldu. Oğul Marcos, tartışmalı kampanya süreci ve ailesinin yolsuzluklarını kapatmaya meyliyle dikkat çekerken, son devlet başkanı Duterte'nin ülkenin kurumlarının itibarını yok ederek oluşturduğu usulsüzlükle dolu düzeni devam ettirip geliştireceği düşüncesi sebebiyle endişe yaratıyor. Ülkenin siyaset bilimi profesörlerinden Arugay, bu ikili için "Etkili bir hanedan karteli oluşturdular" dedi.
Filipinler'de dün gerçekleşen başkanlık seçimi sonucunda iktidara 'son diktatör' Ferdinand Marcos'un oğlu Ferdinand Marcos Jr. geldi. İkinci kuşak Marcos'un kampanya süreci ise epey tartışmalı.
Son devlet başkanı Rodrigo Duterte'nin uyuşturucuya karşı acımasız savaşı ülkede iyileşmeyen yaralar bırakmışken 36 yıl sonra, bir Marcos yeniden iktidar yolunda. Ferdinand Marcos Jr., Cumartesi günü ailesiyle birlikte düzenlediği kampanya mitinginde, temel ihtiyaçlarını karşılayamayan milyonlarca seçmen tarafından desteklendi.
The New York Times'ın aktardığına göre; eski Filipinler diktatörünün oğlu ve adaşı Ferdinand Marcos Jr., bir zamanlar sürgüne zorlanan bir aile için canlanmanın habercisi oldu. Fakat Güneydoğu Asya'nın en eski demokrasisinin başına böyle bir ismin gelmesi, ülke geleceği hakkında endişe yaratıyor.
'Son diktatör' Ferdinand Marcos
OĞUL MARCOS'UN SÜRGÜNDEN DÖNÜŞÜ
Marcos ailesi, hazineden kişisel yarar sağlama ve yaygın yolsuzlukları sebebiyle 1986'da, milyonlarca Filipinli'nin “Halk Gücü” ayaklanmasıyla görevden alındı.
Ancak beş yıl sonra, oğul Marcos ve annesi Filipinler'e geri döndü. 2010 yılında bir senatör olarak ulusal siyasete girmeden önce, devlet düzeyinde kilit liderlik rolleri kazanarak, ailesinin adını temize çıkarmak ve kendi yükselişini sağlamak için çalışmaya başladı.
Dünkü seçimde ise yıllardır süren bu çabalar sonuç verdi. Bugün erken saatlerde, oyların yüzde 90'ından fazlasının sayıldığı ön sonuçlar, Marcos'un en yakın rakibi olan başkan yardımcısı Leni Robredo'nun iki katından fazla olarak 28.8 milyon oy aldığını gösterdi.
YENİ 'DUTERTE' Mİ OLACAK?
64 yaşındaki Marcos, ülkelerinin vatandaşlarının temel ihtiyaçlarını karşılayamaması konusunda hayal kırıklığına uğrayan milyonlarca seçmenin desteğini kazandı. Ülkede epeydir eşitsizlik arttı ve yolsuzluk da yayılmaya devam ediyor.
Rakipleri ise başkan olan Marcos'un, son başkan Rodrigo Duterte'ye dönüşmesinden korkuyor. Duterte, iktidarda olduğu yıllarda Marcos'un geri dönüşüne yardımcı olmak için çalışıp görevinden ayrılmıştı. Duterte dönemi, cezasızlık kültürünün yüceltilmesiyle biliniyor.
Marcos, Duterte'yi uluslararası yargılamadan korumaya çalışacağını söyledi. Birçok kişi, Marcos'un kendi ailesine karşı devam eden soruşturmaları da sona erdirmeye çalışmasını bekliyor.
Anketçiler, Marcos'a verilen desteğin, Duterte'nin tabanıyla doğrudan ilişkili olduğunu söylüyor. Marcos'un destekçileri, onda 'güçlü adam' imajı görüyor ve dolayısıyla Filipinler'de büyük ölçüde popüler olan Duterte'yi hatırlatıyor.
Son devlet başkanı Rodrigo Duterte
SEÇİMDE USULSÜZLÜK İHBARLARI
Fakat seçimle ilgili soru işaretleri de mevcut. Sandıklar akşam 7'de kapandığında, ülke genelinde endişe verici usulsüzlükler rapor edildi. Arızalı oy verme makineleri, yetersiz yedekleme makineleri, seçmenlerin kayıt kütüklerinin dışında bırakıldığı ve oy pusulalarının tahrif edilmesi bunlardan bazıları.
Yine de Marcos'un liderliği o kadar güçlüydü ki zaferi neredeyse kaçınılmaz görünüyordu. Resmi sayım bugün başlıyor ve birkaç gün sürmesi bekleniyor.
Rakibi Leni Robredo ise yenilgiyi kabullenmedi ve sonucun “safları arasında gerçek bir dehşet duygusu” yarattığını söyledi.
Robredo, Bicol Bölgesi'ndeki memleketinde yaptığı konuşmada, "Başarısız olmadık. Daha yeni başlıyoruz. Bir cadde açıldı ve kapanmayacak. Bir hareket doğdu ve sayımın sonunda ölmeyecek" ifadelerini kullandı.
'TEKRAR OTORİTER YÖNETİME GİDİYORUZ'
Uzmanların görüşü ise Marcos'un zaferinin, kurumların Duterte tarafından yok edildiği veya zayıflatıldığı Filipinler'de demokrasinin daha fazla aşınmasına yol açacağı. Marcos'un, Duterte'yi Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin binlerce cana mal olan şiddetli bir uyuşturucu savaşıyla ilgili soruşturmasından koruma sözü, güçlülerin cezasız kalmasının derinleşeceğini düşündürüyor.
Filipinler Diliman Üniversitesi'nde siyaset bilimi yardımcı doçenti olan Sol Iglesias, "Harap oldum. Bu, Başkan Duterte tarafından başlatılan otoriter yönetime doğru gidişten bir U dönüşü olacağına dair umutları söndürdü" dedi.
Ferdinand Marcos Jr.'ın destekçileri, Marcos'un ulusal kampanya merkezinin dışında Pazartesi günü Manila'da ilk oy sayımının liderliğini kutluyor. 66 yaşında bir destekçi olan Jean Diaz, "Bu, 1986'dan bu yana 36 yıllık acımızı sona erdiriyor. Mutluluğun ötesindeyim. Beklediğimiz şey bu." diye konuştu.
TÜM KAMPANYA SÜRECİNDE MEDYADAN KAÇTI
Marcos, 1989'da Hawaii'de sürgünde ölen babasının mirası için özür dilemeyeceğini defalarca söyledi ve Marcos diktatörlüğünü bir kalkınma çağı olarak yeniden şekillendirmek için yıllarca kampanya yürüttü.
Ancak Marcos'un adı birçok Filipinli arasında lekelenmiş durumda. Birçoğu, hükümet tarafından hazineden 10 milyar dolar kadar yağmalamakla suçlanan aileyi açgözlülük ve aşırılığın sembolü olarak görüyor. “Halk İktidarı” isyanı, demokrasi hareketlerinin yeni geliştiği birçok ülke için bir model olarak görülüyordu.
Marcos, bölünmüş bir ülkeye başkanlık etmeye başladığında bir dizi zorlukla karşılaşacak. Bir birlik platformunda kampanya yürüttü ve Filipinlilere “tekrar yükselmelerine yardımcı olacağına” söz verdi ancak politika önerilerinin çoğu zayıf kalıyor. Ayrıca tüm süreçte haber medyasının çoğundan ve neredeyse tüm tartışmalardan kaçındı.
AİLE, UZUN SÜREDİR YENİDEN İKTİDAR OLMAK İÇİN ÇALIŞIYOR
Marcos ailesi, 1991'de geri döndükten sonra, ailenin kalesi olan kuzeydeki Ilocos Norte eyaletinde yaşadılar. Marcos'un 92 yaşındaki annesi Imelda Marcos, iki kez başkanlık adaylığı koydu fakat kazanamadı.
Imelda Marcos
Marcos, Ilocos Norte'de vali yardımcısı, vali ve kongre üyesi olarak görev yaptı. 2010 yılında senatör seçilerek ulusal siyaset sahnesine girdi. 2016'da başkan yardımcılığına aday oldu ve 260.000'in biraz üzerinde oyla Robredo'ya karşı kıl payı kaybetti.
YOUTUBE VİDEOLARINDAN GELEN 'MARCOS' HAYRANLIĞI
Marcos, desteğinin çoğunu, ailesiyle birlikte kendisini havalı bir ebeveyn olarak gösteren YouTube videolarını izlemekten keyif aldıklarını söyleyen gençlerden aldı. Bir anket, 18 ila 24 yaşları arasındaki 10 Filipinliden 7'sinin onun başkan olmasını istediğini gösterdi. Ülkenin okul kitapları ise Marcos döneminin vahşetini aydınlatıyor.
Marcos'un galibiyetini kutlayan 21 yaşındaki Chereen Nicole Rivera, "Bence her şeyi çözebilir. Çalınan parayı o değil, babası çaldı. Babasının günahlarıyla yargılanmamalı" dedi.
'MAHKEMELERE BASKI YAPACAK'
Fakat uzmanlar, Marcos'un kendisine ve ailesine karşı verilen cezai mahkumiyetleri ile devam eden davaları bozması için mahkemelere baskı yapacağından korkuyor. Marcos, vergi kaçakçılığından 1995 yılında üç yıla kadar hapis cezasına çarptırıldı, ancak cezası iki yıl sonra temyizde bozuldu. 2018'de annesi, açıklanamayan servetini saklamak için özel vakıflar kurduğu için 11 yıla kadar hapis cezasına çarptırıldı. Kefalet ödedi ve Yargıtay hala temyizini inceliyor.
Ayrıca hükümet hala Marcos ailesinin en az 3,9 milyar dolarlık emlak vergisi ödemesini talep ediyor, Marcos ise bunu "sahte haber" diyerek reddediyor.
MARCOS VE DUTERTE'NİN 'HANEDAN KARTELİ'
Marcosa ilesinin bir müttefiki olan Duterte, Marcos adının tamamen yenilenmesinin yolunu açmıştı. 2016'da protestolara rağmen babasının cenazesinin Filipinler'deki Arlington Ulusal Mezarlığı'na eşdeğer bir yere taşınmasına izin verdi.
Filipinler Diliman Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Aries Arugay ise Marcos ve Duterte ittifakı için “etkili bir hanedan karteli oluşturdu” dedi.
“Filipinler giderek daha fazla bir seçim otokrasisine doğru ilerliyor” diyen Arugay, “onlarca ve on yıllar boyunca başka bir Duterte, başka bir Marcos seçebilecek bir sistem oluşturdular” ifadelerini kullandı.
