Afganistan, Taliban yönetimi tarafından alınan kararla internetin tamamen kesilmesi sonucu dijital anlamda dünyadan izole edildi.
Gözlemci kuruluş NetBlocks'un yaptığı ölçümlere göre başlayan kesinti, çok kısa bir zaman diliminde ülke genelinde etkinliğini gösterdi.
Daha önceki günlerde yüzde 90 seviyelerinde seyreden internet bağlantı oranı, öğle saatlerine gelindiğinde hızla sıfıra yaklaştı.
Bu ani düşüş, Afganistan'ı küresel dijital ağdan tamamen ayırdı.
gov.tr yerine com.tr! Fark etmezsen verilerin anında çalınıyor
KESİNTİNİN NEDENİ TEKNİK ARIZA DEĞİL, MERKEZİ KARAR
Erişim kesintisi öncesindeki teknik veriler incelendiğinde, bağlantı oranlarında herhangi bir kademeli yavaşlama veya bölgesel bir kopukluk gözlemlenmedi.
Bu kritik detay, yaşanan durumun büyük bir olasılıkla basit bir teknik arızadan kaynaklanmadığını, aksine merkezi bir yönetim kararıyla planlanmış tam kapsamlı bir kapatma uygulaması olduğunu açıkça ortaya koyuyor.
Özellikle bazı vilayetlerde (Balkh, Kandahar) fiber optik internetin yasaklandığı ve bunun 'ahlaka aykırı faaliyetleri önleme' gerekçesiyle yapıldığına dair haberler, kararın merkezî ve ideolojik boyutunu destekliyor.
TEMEL ALTYAPI HİZMETLERİ SEKTEYE UĞRADI
Günümüzde internet, sadece eğlence veya haber alma aracı olmanın ötesinde, tıpkı elektrik, su veya ısınma gibi hayati bir altyapı işlevi görüyor.
Afganistan'daki bu topyekûn kesinti, milyonlarca insanın günlük yaşamını aniden durdurdu.
Başta bankacılık işlemleri olmak üzere, acil haberleşme, eğitim faaliyetleri, sağlık hizmetlerinin koordinasyonu, insani yardım organizasyonları ve ticaret sistemleri büyük ölçüde internet bağlantısına bağımlıydı.
İNSANİ YARDIM OPERASYONLARI İÇİN KRİTİK DURUM
Ülke çapındaki bu dijital felaket, bankacılık sistemlerine erişimi olanaksız hale getirdi, dış dünya ile temel iletişimi kesti.
Bu durumdan en çok etkilenenlerin başında, sahada faaliyet gösteren uluslararası yardım kuruluşları geliyor.
Bu kuruluşların sahadan anlık veri ve bilgi alması, yardım dağıtımını koordine etmesi ve acil durumları yönetmesi neredeyse imkansız hale geldi.
Afganistan, dijital bir karanlık çağa geri dönme tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
AMAÇ, OLASI MUHALİF HAREKETLERİ BASTIRMAK
Taliban yönetimi, 2021 yılında iktidarı devralmasının ardından da internet kullanımına yönelik zaman zaman kontrol mekanizmalarını devreye sokmuştu.
Belirli bölgelerde sosyal medya platformlarına erişim kısıtlanmış, mobil veri hızları düşürülmüş ya da kısa süreli kesintiler yaşanmıştı.
Ancak son yaşanan bu olay, ülke genelinde eşzamanlı ve tam kapsamlı bir kapatma olması yönüyle geçmiş uygulamalardan ayrılıyor.
Bu eşzamanlılık, kararın yerel otoritelerden ziyade doğrudan merkezi yönetim düzeyinde alındığını ve geniş bir denetim amacı taşıdığını gösteriyor.
Uzmanlar, bu tip kesintilerin sıklıkla bilgi akışını kısıtlamak, olası protesto ve muhalif hareketlenmeleri bastırmak veya ülke içindeki gelişmeleri uluslararası kamuoyundan gizlemek amacıyla uygulandığını ifade ediyor.
Şebekesi çekmeyen mobil operatörü şikayet etti, aldığı yanıtla şaşkına döndü!
KISITLAMAYA ULUSLARARASI TEPKİLER
Taliban yönetimi, yaşanan genel internet kesintisi hakkında henüz resmi bir açıklama yapmış değil.
Ancak geçmişteki benzer kısıtlamaların haftalarca sürebildiği biliniyor.
Uluslararası insan hakları örgütleri ve kuruluşları, durumu büyük bir endişeyle takip ediyor ve Afganistan halkının dijital izolasyona maruz bırakılmaması yönünde acil çağrılarda bulunuyor.
İnternetin kesilmesinin, sadece iletişim özgürlüğünü değil, aynı zamanda ekonomik faaliyeti, sağlık ve insani yardım hizmetlerinin sürdürülebilirliğini de derinden etkilediği vurgulanıyor.
