EN YÜKSEK VERGİLER ASYA ÜLKELERİNE
ABD Başkanı, dünyayı diken üstünde tutan ek gümrük vergilerini açıkladı. Kamboçya, Vietnam, Sri Lanka, Laos, Madagaskar, Bangladeş gibi ucuz üretim merkezleri olan Asya ülkelerine rekor vergiler getirdi. Onları yüzde 35’le Çin, yüzde 24’le Japonya ve yüzde 20 ile AB izledi. Yabancı otomobillere de yüzde 25 ek gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu. 185 ülkenin olduğu listede Türkiye yüzde 10’luk standart tarife uygulanan ülkeler arasında yer alırken, küresel ticarete darbe vuran hamle piyasaları sarstı, borsalar düştü, küresel şirketler değer kaybetti.
ÇİN VE AVRUPA KARŞI HAMLE YAPACAK
Kararlar sonrası Trump ‘ABD’nin istiklal günü. Artık teslimiyet politikası yok’ dedi. Hazine Bakanı Bessent ise listede yer alan ülkeleri ‘Misilleme yapmayın, yaparsanız gerginlik olur’ diye tehdit etti. ABD’nin küresel ekonomideki iki rakibi olan Avrupa ve Çin yapılanı ‘Tek taraflı zorbalık’ olarak değerlendirerek, karşı hamle yapacaklarını duyurdu. Kanada ve Avrupalı liderlerden ‘Biz de önlem alacağız, Amerikalılar için hayat daha pahalı hale gelecek’ açıklaması geldi. Uzmanlar bu gelişmelerden kısa sürede milyonların etkileneceğini belirtti.
TÜRKİYE AB İLE ORTAK HAREKET EDERSE SÜRECİN KAZANANI OLUR
ABD Başkanı’nın listesinde yüzde 10’luk dilimde yer alan Türkiye’nin değişen şartlardan zarar görmemesi için kısa ve uzun vadede yapması gerekenler tartışmaya açıldı. EDAM Başkanı Sinan Ülgen, Ankara’nın uzun vadede Çin’e karşı iç pazarını koruması ve AB ile işbirliği yapması gerektiğini söyledi. ‘Türkiye Avrupa ile yatırım ve ticaret ilişkisini yoğunlaştıracak adımlar atarsa uzun vadede sürecin kazananı olur’ dedi.
GÜMRÜKLERDE KILIÇLAR ÇEKİLDİ
ABD Başkanı Trump'ın tüm dünyaya gümrük füzeleri fırlattığı ve Kurtuluş Günü olarak adlandırdığı 2 Nisan, küresel ticaret savaşının başladığı tarih oldu. Avrupa Birliği ve Asya ülkeleri karşı saldırıya geçti. 'Antibiyotik bile üretemez hale geldik.' diyen Trump, bu kararın yerli üretimi artıracağını söyledi. Yüksek oranlı tarifeler 9 Nisan'da yürürlüğe girecek. Açıklamalar sonrası borsalar sert düştü. Güvenli liman altın ise yeni rekor kırdı.
ABD Başkanı Donald Trump, ithal edilen tüm ürünlere en az yüzde 10 olmak üzere ek gümrük vergisi getirdi. Bazı ülkelerde bu oranlar yüzde 20 ila 40 arasında değişkenlik gösteriyor. Dış borcu 36 trilyon doları geçen ve her 100 günde de bu borcu 1 trilyon dolar artan Amerika, gümrük tarifeleriyle krizden çıkmak için elindeki son silahı ateşledi. Geçen yıl ülkenin mal ticaret açığının 1,2 trilyon doları aştığına işaret eden Trump, “2001’de yüzde 28,4 olan ABD’nin küresel üretimdeki payı 2023’te yüzde 17,4’e düşmüş. Biz başka ülkelerden gıda alıyoruz onlar bizden almıyor. Bugün ekonomik bağımsızlığımızı kazanacağız. Diğer ülkeler için ticaret duvarlarını yıkarken bizim önümüze birçok engel çıkardılar. Bunlar parasal engel değillerdi ama bundan daha kötüydü. Mallarımızı çaldılar, ürünlerimizi dezavantajlı hale getirmek için çeşitli yollara başvurdular. Avrupa Birliği’nin dost olduğunu mu düşünüyorsunuz? Bizi soyuyorlar, bunu görmek çok üzücü. AB’ye yüzde 20 vergi uygulayacağız. Biz artık kendi ihtiyaçlarını üreten ve dışa bağımlılığı azalan bir ülke konumuna geri gelmeliyiz. Hastalansak ürettiğimiz antibiyotik yok. Savaş olsa kendi gemimiz yok. Yatırımcılar ABD’ye geri dönüp burada üretim yapar hale gelecekler. Şimdiden 6 trilyon dolarlık bir yatırımı çektik. Yeniden zengin olacağız. Altın çağımız geri geliyor. Yabancı liderlerin bizim değerlerimizi nasıl çaldıklarını izledik. Bizim güzel Amerikan rüyamızı paramparça ettiler. Uzun yıllar görmediğiniz şeyleri göreceksiniz. Ülkenin refah seviyesi hızla yükselecek. Artık tek taraflı ekonomik teslimiyet politikasına devam edemeyiz. Kendi halkımıza bakmak zorundayız” dedi.
TÜM VERGİLER 9 NİSAN’DA DEVREDE
Çin’e yüzde 34, Vietnam’a yüzde 46, Japonya’ya yüzde 24, İngiltere’ye yüzde 10, Güney Kore’ye yüzde 25, Tayland’a yüzde 36, İsviçre’ye yüzde 31, Tayvan’a yüzde 32, Malezya’ya yüzde 24 vergi tarifesi açıklandı. Türkiye, Birleşik Krallık, Brezilya, Avustralya, Birleşik Arap Emirlikleri, Yeni Zelanda, Mısır ve Suudi Arabistan’ın aralarında olduğu bazı ülkeler için ise oran yüzde 10 oldu. ABD’de bulunmayan enerji ve belirli mineraller ise karşılıklı tarife düzenlemelerinden muaf tutulacak. Tüm ülkelere getirilen yüzde 10 oranındaki temel gümrük vergisi 5 Nisan’da, daha yüksek oranlı tarifeler ise 9 Nisan’da yürürlüğe girecek. Trump; “Ülkeler ABD’ye uyguladıkları engelleri kaldırırlar ve ülke kurunu baskıyla değersiz tutmayı bırakırlarsa, ABD uyguladığı vergileri gözden geçirecek” bilgisini paylaştı.
KARŞI ATAK GECİKMEDİ
Avrupa Birliği ve Asya ülkeleri de kendi ekonomilerini korumak için harekete geçti. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ABD’nin yeni gümrük tarifelerinin dünya ekonomisine “büyük bir darbe” olduğunu ve müzakerelerin başarısız olması halinde uygulanacak karşı önlemler için hazırlık yaptıklarını söyledi. Leyen “Küresel ekonomi büyük ölçüde zarar görecek, belirsizlik artacak ve bu durum daha fazla korumacılığın yükselmesine yol açacak” dedi. Çin Ticaret Bakanlığı, Washington’a yeni tarifeleri “derhal iptal etmesi” çağrısında bulunarak, bu adımların “küresel ekonomik kalkınmayı tehlikeye attığını” ve ABD’nin çıkarları ile uluslararası tedarik zincirlerine zarar vereceğini belirtti. Diyalog çağrısında bulunan Çin, “Bir ticaret savaşında kazanan yoktur ve korumacılığın bir çıkış yolu yoktur” ifadelerini kullandı. Yüksek tarifelerle karşı karşıya kalan ülkeler arasında savaşın yıktığı ve ekonomik olarak zor durumda olan ülkeler de bulunuyor. Geçen hafta bir depremle sarsılan ve iç savaşın yıprattığı Myanmar, yüzde 44’lük bir tarifeyle karşı karşıya kaldı. Sri Lanka’ya yüzde 44, Lesotho’ya yüzde 50 oranında tarife uygulanıyor.
Tarifeler ayrıca, ABD’ye bilinen hiçbir ihracatı olmayan Norfolk Adası’nı da etkiledi. Avustralya Başbakanı Anthony Albanese yaptığı açıklamada, “Norfolk Adası’na yüzde 29’luk bir tarife uygulandı. Saygıyla belirtmek gerekirse, Norfolk Adası’nın ABD’nin devasa ekonomisiyle rekabet ettiğinden emin değilim, ancak bu durum, dünyada hiçbir ülkenin bu tarifelerden kaçışı olmadığını açıkça gösteriyor” dedi. Güney Kore Merkez Bankası yurt içi finans ve döviz piyasalarını yakından izleyeceklerini ve gerektiğinde zamanında yanıt vereceklerini belirtti. Almanya Otomotiv Endüstrisi Derneği Başkanı Hildegard Mueller, ““Trump’ın tarifeleri küresel ticaret düzenini alt üst ediyor. Bu önce Amerika değil, sadece Amerika demektir” yorumunu yaptı.
KENDİ VATANDAŞININ KAFASI DA KARIŞIK
Marquette Hukuk Fakültesi tarafından yapılan ankette, Trump’ın ikinci dönemindeki kararlarının halk üzerindeki etkisi ölçüldü. Sonuçlara göre, ABD’lilerin yüzde 58’i Trump’ın açıkladığı tarifelerin ekonomiye zarar vereceğine inanırken, yüzde 28’i faydalı olacağını savunuyor. Katılımcıların yüzde 58’i bu politikaların enflasyonu artıracağını öngörüyor. Fikir ayrılıkları Fed başkanları arasında da dikkat çekiyor. Richmond Fed Başkanı Tom Barkin, Trump yönetiminin ithal otomobillere getirdiği yüzde 25’lik verginin tamamının tüketicilere yansıyacağını düşünmediğini söyledi. Ancak şirketlerin fiyatlandırma ve kâr marjları konusunda zor kararlar almak zorunda kalacağını vurguladı. Boston Fed Başkanı Susan Collins ise Trump yönetiminin getirdiği gümrük vergilerinin ABD enflasyonunu yükselteceğini ancak bu etkinin ne kadar kalıcı olacağının belirsiz olduğunu söyledi.
BORSA DÜŞTÜ ALTIN REKOR KIRDI
Yatırımcıların en çok sevdiği “Kötü haber iyi haberdir” modeli de işlemeye başladı. Küresel yatırımcılar Trump’ın son mücadelesini büyük kar potansiyeli olarak yorumladı. Borsada ilk tepkiler sert düşüşler olarak verildi. Ucuzlayan piyasalarda kar marjının yüksek olacağını bilenler sert satışların ardından düşük fiyatlardan ufak çaplı geri alımlar yaptı. Özellikle teknoloji hisselerinde ağır düşüşler gözlemlendi. Japonya’nın Nikkei endeksi açılışta yüzde 2,8 değer kaybederken, Hong Kong’un Hang Seng Endeksi yüzde 1,6, Güney Kore’nin Kospi endeksi yüzde 2 ve Avustralya hisseleri yüzde 2 geriledi. Güvenli liman varlıklarına eğilim de hızlandı. Ons altın fiyatları, Trump’ın tarifeleri açıklamasının ardından seansın erken saatlerinde tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 3 bin 167,84 doları gördü. Ancak bu seviyelerde tutunuşu uzun soluklu olmadı. Dün gün içinde ons fiyatı 3 bin 100 doların altına indi. Analistler, Trump’ın agresif ticaret politikalarının ABD ekonomisinin büyümesini yavaşlatacağını ve enflasyonu körükleyeceğini düşünüyor. İç piyasada da altının gram fiyatı dün 3 bin 839 lira seviyesinde işlem gördü. Capital.com finansal piyasa analisti Kyle Rodda, “Tarifelerin ABD ekonomisini yavaşlatması, gelecekte faiz indirimlerine yol açabileceği için altına olan talebi artırıyor” dedi.
DOLAR GÜÇLENİR GELİŞMEKTE OLAN ÜLKE PARALARINA BASKI ARTAR
Uzmanlar gümrük vergilerinin doları güçlendirebileceğini, dolayısıyla Türk Lirası dahil gelişmekte olan ülke para birimlerini baskı altına alabileceğini söylüyor. Ekonomistlere göre “küresel tedarik zincirlerinde yaşanabilecek aksamalar” sonucu Türkiye’nin yurtdışından hammadde ve ara mal satın alması daha pahalı hale gelebilir. Ancak ABD ithalatçılarının, pahalanan Çin mallarına alternatif arayacağını, bu durumun da Türkiye için alan açabileceği de ekonomistlerin dikkat çektiği konular arasında yer alıyor. Türkiye’nin rekabet avantajı olan giyim, araba parçaları ve ev eşyaları gibi sektörlerde pazar payı kazanabileceğine de dikkat çekiliyor.
Ekonomist Sinan Ulgen, vergileri kısa dönem ve uzun dönem yansımalar olarak değerlendirmek gerektiğini söyledi. Ulgen X hesabından yaptığı paylaşımda, “Kısa dönemde, ABD’ye misilleme yapılması yüksek olasılık. Yani ABD’nin Türkiye’ye ihracat yaptığı bazı ürün gruplarına telafi edici ilave vergiler getirilecektir. Geçmişte ABD’nin demir çelik ihracatımıza getirdiği ilave vergilerde bu yöntem uygulandı. Öte yandan AB ile koordinasyon da önemli. Zira AB tarafı da misilleme yapmadan önce ABD ile bir müzakere arayışında olacak. Türkiye bu yeni konjonktürün kazananı olabilir mi sorusuna bu açıdan bakmak lazım. Yanıtı kanaatimce evet olabilir” dedi.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ise Trump’ın gümrük vergisi artışının her ülkeye kademeli olarak etki edeceğini ifade etti. Türkiye’nin ABD’ye 15 milyar dolar ihracat, 13 milyar dolar da ithalat yaptığını belirten Gültepe, “Bize yansıması en alt düzey olan yüzde 10 seviyesinde olacak. Verginin geri alınması için girişimler yapabililir. Bizim ABD pazarı için önemli görüşmelerimiz olmuştu. Hatta toplam dış ticareti 100 milyar dolara çıkarma hedefleri konuşuluyordu. Bu nedenle bir takım girişimler olabilir. Pazar çeşitliliğimizi artırmak için de yoğun bir çalışma yürütüyoruz. Özellikle Kanada, Meksika ve Güney Amerika pazarlarında payımızı artırma konusunda bu coğrafyalara heyet programları düzenliyoruz. Bu ülkelere ihracatı artırmak için bundan böyle daha yoğun bir çalışma yürüteceğiz. Diğer taraftan, Ortadoğu ve Afrika ülkelerine de daha fazla eğilerek, ABD’nin söz konusu tarife artışlarından daha az etkilenecek bu bölgelere ihracatımızı artırmak için çabalarımızı sürdüreceğiz” dedi.
